امید دمشق به قطعنامه ۲۲۵۴

نویسنده: محمدعلی مهتدی، تحلیلگر مسایل خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: قطعنامه 2254 با اجماع _ همه 15 عضو دائم و غیردائم _ در شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسید. به نظر می رسد تصویب این قطعنامه می تواند روزنه ای برای حل بحران سوریه پس از گذشت 5 سال کشتار و تخریب باشد. این قطعنامه دارای نکات مثبتی است که می تواند نقشه راه باشد. نقشه راهی که دارای زمانبندی برای حل بحران سوریه است. در این قطعنامه بر یکپارچگی، وحدت و حاکمیت دولت سوریه تاکید شده است. از طرفی این قطعنامه توافق های کنفرانس وین 2 و ژنو 1 را که قبلا کشورهای زیادی در آن شرکت داشتند، به همراه دارد. تصویب قطعنامه در شورای امنیت به آن معناست که نمی تواند خلاف مقررات آن عمل کند. گرچه ممکن است تلاش های مذبوحانه ای از سوی عربستان و ترکیه صورت گیرد اما این قطعنامه با توجه به تفاهم اخیر میان روسیه و آمریکا، به خصوص در سفیر اخیر جان کری به مسکو و دیدار با پوتین و لاوروف، دارای قدرت کافی بوده تا کشورهای تابع آمریکا نتوانند خلالی در آن ایجاد کنند. مگر اینکه در آینده شاهد بازی منافقانه ای از سوی آمریکا باشیم. بدین صورت که آمریکا از یک سو برای حل بحران با روس ها تفاهم کند و از سوی دیگر به کشورهای اقماری خود چراغ سبزی به منظور اجرای عملیات تخریبی نشان دهد. از طرفی شاهد ادعای عربستان مبنی بر ایجاد نیروی نظامی اسلامی برای مبارزه با ترریسم هستیم که به نظر نمی رسد اقدامی جدی باشد و بیشتر یک اقدام نمایشی و تبلیغاتی است.

قطعنامه 2254 با اجماع و تفاهم روسیه و آمریکا به تصویب رسیده است. بنابراین می تواند ضمانت اجرایی داشته باشد. قاعدتا پس از تعطیلات سال جدید میلادی _ از اواسط ژانویه_ دمیستورا نماینده سازمان ملل تلاش های خود را برای اجرای قطعنامه بر اساس نقشه راه ترسیم شده، شروع خواهد کرد. بر اساس نقشه راه، طی 18 ماه باید مواد قطعنامه اجرا و بحران سوریه به سمت حل آن پیش رود.

مساله مهم درباره قطعنامه صادر شده این است که نیروهای تکفیری _ داعش و النصره _ جایی در تفاهم ندارند، زیرا نیروهای تروریستی محسوب شده و باید با آنها مبارزه شود. از این رو مبارزه مسلحانه علیه جریان های تروریستی ادامه خواهد داشت. البته مبارزه زمانی موثر خواهد بود که کشورهای حامی جریان های تروریستی در سوریه یعنی آمریکا، اسرائیل، ترکیه، عربستان و قطر، دست از حمایت های خود بردارند. زیرا ادامه حمایت عربستان، ترکیه و قطر از جریان های تکفیری به منزله چوب لای چرخ گذاشتن اجرای قطعنامه است. در اینجا باز به تفاهم اخیر روسیه و آمریکا باز می گردیم. در این صورت روس ها حق خواهند داشت که از آمریکا بخواهند حمایت های این کشورها از گروه های تکفیری را مهار کند. چه بسا در مذاکرات اخیر پوتین و جان کری چنین احتمالی مورد بحث قرار گرفته باشد و به احتمال قوی روس ها باید تضمین هایی از آمریکا گرفته باشند. در این صورت عربستان چاره ای جز تغییر گفتمان سیاسی و رفتاری خود نخواهد داشت.زیرا نه عربستان و نه ترکیه به حداکثر خواسته های خود نخواهند رسید و فقط بخشی از درخواست های آنها اجابت خواهد شد.

موضوع دیگر نقش معارضان سوری در قطعنامه است. به طور حتم با توجه به تاکید بر یکپارچگی و حاکمیت دولت سوریه آن دسته از معارضان که تروریست بوده یا دنبال تجزیه این کشور هستند، جایی در آینده سیاسی نخواهند داشت و باید از صحنه حذف شوند. اما آن دسته از معارضانی که حاکمیت، استقلال و وحدت سوریه را پذیرفته اند و می توان از آنها به عنوان معارضان وطن خواه یا ملی نام برد، در مذاکرات آینده نیز نقش خواهند داشت.

طی این مدت شاهد برگزاری گردهمایی معارضان نخست در قاهره، سپس در مسکو و در نهایت در ریاض بودیم. تصور می شود هیاتی که نماینده سازمان ملل برای مذاکره با دولت انتخاب خواهد کرد، منتخب از شخصیت های سه گروه یاد شده باشد. ممکن است افرادی در کنفرانس ریاض باشند که قابل قبول و بسیاری دیگری غیرقابل قبول باشند. از این رو به نظر می رسد هیات آینده با مشورت کشورهای ذی نفوذ تشکیل خواهد شد. هیات مشترکی از افراد منتخب همه گروه ها که دولت سوریه نیز آنها را بپذیرد، زیرا اگر دولت سوریه شخصیت یا جریانی را برای مذاکره نپذیرد، طبیعتا راه به جایی نخواهد برد. سوریه اعلام کرده صرفا آن دست از شخصیت های معارض را می پذیرد که وطن خواه بوده و عامل دست دشمان نبوده و دستشان به خون مردم آغشته نشده است.

انتشار اولیه: یکشنبه 29 آذر 1394 / انتشار مجدد: یکشنبه 6 دی 1394