پوتین؛ قهرمان حفظ تمدن از وحشی‌گری

نویسنده: حمید دباشی

دیپلماسی ایرانی: همه شواهد نشان می دهد که خرس روسیه از خواب زمستانی بیدار شده است و هیچ چیز هم نمی تواند جلودار آن شود. حضور ولادیمیر پوتین در تهران و ملاقات وی با رهبر و رئیس جمهور ایران، لزوم نگاهی مجدد به آنچه که در یک ماهه گذشته اتفاق افتاده را بیشتر می کند. هدف اصلی دیدار پوتین از ایران شرکت در نشست صادرکنندگان گاز (اوپک گازی) است، اما موضوعات مهم دیگری نیز در خلال دیدارهای رسمی وی با مقامات ایرانی مطرح خواهد شد.

روسیه طبق توافق خود با ایران متعهد است که علی رغم نگرانی های آمریکا و اسرائیل، ایران را مجهز به سامانه سپر دفاع موشکی اس 300 کند.

پوتین پیش از این در سال 2007 از ایران بازدید کرده بود. در آن زمان وضعیت بین المللی و منطقه ای با شرایط حاضر تفاوت قابل توجهی داشت. مهم تر این که در آن زمان وضعیت روسیه نیز متفاوت بود و ادعایی در ورای مرزهای سرزمینی خود، در سطح منطقه ای یا جهانی نداشت.

با این حال روسیه در زمان حاضر، شرایطی جدید را تجربه می کند. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای جنگ علیه داعش در بیستم نوامبر، یک هفته پس از حملات تروریستی در بیروت و پاریس و اعلام مسئولیت داعش در سرنگونی هواپیمای روسی صادر شد. دیگر نیازی نیست پوتین وانمود کند که روسیه یکی از بازیگران مهم عرصه نظام بین الملل است. روسیه در وضعیت جدید تبدیل به یکی از مهم ترین بازیگران بین المللی شده است.

اقدامات پوتین در همراهی با ایران و ائتلاف با آن، در راستای اقدامات پیشین روسیه در راستای خارج کردن خود از انفعال در منطقه است. روسیه همه تلاش خود را به کار بست تا ایران را نیز بر سر میز مذاکرات صلح سوریه بنشاند.

پوتین پس از بازگشت به مسکو از تهران، قرار است با فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه و پادشاه اردن ملاقات کند. همه این تلاش ها نشان دهنده طرح جدید پوتین در تغییر نقشه ژئواستراتژیک منطقه طبق اهداف خویش است.

نتایج فجیع حمله آمریکا به عراق که میراث دوران بوش برای اوباما است و نقش قابل توجه آمریکا و متحدان آن در به آشوب کشیدن بحران در سوریه، باعث شده است که اوباما نتواند اقدامات پوتین را به چالش بکشد و یا آن را متهم کند.

آشوبی که آمریکا و اروپا در سوریه بر پا کردند باعث شد که بستر لازم برای پیشروی های استراتژیک پوتین فراهم آید و به نظر می رسد که ایران هم می تواند متحدی قابل اعتماد برای روسیه در این مسیر باشد.

نه تنها اسد که هم اکنون دولت آن تضعیف شده، بلکه ایران نیز هم اکنون جزئی از پروژه روسیه برای افزایش حوزه نفوذ خود ( از شرق اروپا تا آسیای میانه و خاورمیانه) و فاصله نگرفتن از تصویر اتحاد جماهیر شوروی سابق یا امپراتوری روسیه است. اما صحبت از امپراتوری روسیه به نظر منطقی نمی رسد. در حال حاضر همه بازیگران منطقه ای در جنگ قدرت با یکدیگر هستند و روسیه هم تلاش می کند سهمی قابل توجه در این بازی به خود اختصاص دهد.

ایران که پس از توافق هسته ای با ۱+۵ جانی تازه گرفته، بیش از پیش مشتاق اتحاد با روسیه و پیگیری منافع خود در سوریه است. اسرائیل و متحدان آن در جهان عرب این اتحاد را مایه نگرانی می دانند اما کاری از دست آنها ساخته نیست. پوتین برای حفظ آرامش اسرائیل و متحدان با نتانیاهو دیدار کرد و در سی ام نوامبر نیز با مجددا با وی در پاریس و در حاشیه کنفرانس آب و هوا دیدار خواهد کرد.

در اکتبر گذشته نیز وی با وزیر دفاع عربستان در مسکو دیدار کرد و طبق اخبار اعلام شده قرار است در سال آینده میلادی نیز دیداری با پادشاه عربستان داشته باشد. اقدامات دیپلماتیک پوتین، مانند اقدامات نظامی آن حساب شده و دقیق است.

ممکن است که روسیه در حال حاضر وانمود کند قصد دارد به طور جدی تر مواضع داعش را مورد حمله قرار دهد، اما واقعیت این است که داعش مشکل فعلی روسیه نیست. تعبیر روسیه از داعش نیز مانند تعبیر دیگران است: یک گروه خشن که این فرصت را به همه بازیگران می دهد تا به بهانه حفظ تمدن در مقابل وحشیگری، خود را به عنوان قهرمان مطرح کنند.

زمانی که قتل و خونریزی از افغانستان تا عراق، سوریه، لبنان، ترکیه، پاریس، مالی و بروکسل را فرا گرفته چه کسی ماموریت برای حفظ تمدن را محکوم می کند؟

سفر پوتین به تهران به مثابه گرامی داشت ساختار جدید ژئواستراتژیک قدرت در منطقه است. در این بازی جدید، داعش بازیگر وحشی میدان است که با کشتن بی گناهان و غیرنظامیان بستر لازم برای بازیگران دیگر و قدرت های بزرگ را فراهم می کند که در قاموس قهرمانی ظاهر شوند. روسیه با استفاده از قدرت نظامی خود و مانورهای دیپلماتیک، به دنبال حفظ ایران در کنار خود و در عین حال از دست ندادن اسرائیل و عربستان است.

منبع: الجزیره / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/۲۵