محاسبات اشتباه روسیه در اوکراین

نویسنده: آندرس راسموسن *

دیپلماسی ایرانی: تهاجم روسیه علیه اوکراین یکی از بزرگترین تراژدی های دوران ما است، نه تنها به خاطر هزینه های انسانی که برجای گذاشته است، بلکه چون کاملاً بیهوده بوده است. در واقع رهبران روسیه اساساً درباره نیات غرب دچار قضاوت اشتباه شدند و رویارویی ای که منافع هر دو طرف را تضعیف می کند کاملاً غیر ضروری بوده است.

روسیه و غرب -با اقتصادهای به هم پیوسته و اهداف سیاسی بسیاری که در اروپا و نقاط دیگر با یکدیگر با هم همپوشانی دارد- از همکاری های صلح آمیز دستاورد بیشتری کسب خواهند کرد. اما کرملین به جای همکاری با قدرت های غربی برای دستیابی به رفاه مشترک، از شرکای خارجی اش روی برگردانده است.

دلیل مشخص است: روسیه گسترش تدریجی اتحادیه اروپا و ناتو را تلاشی برای محاصره و تهدید خودش قلمداد می کند. از دید روس ها که از کشورهای شوروی سابق استقبال می کند، اتحادیه اروپا و ناتو به وضوح در تلاش برای تضعیف روسیه هستند. چنین تفسیری موجب شد تا روسیه در پاسخ به طرح اوکراین مبنی بر امضای موافقت نامه همکاری با اتحادیه اروپا، کریمه را به خودش ملحق کند و درگیری در شرق اوکراین را راه بیندازد.

اما تفسیر روسیه آَشکارا غلط بوده است. من می توانم این را به قاطعیت بگویم. چون در زمانی که نخست وزیر دانمارک بودم، نشست اتحادیه اروپا در کپنهاگ را مدیریت کردم. در این نشست رهبران اروپایی بر روی بزرگترین سیاست گسترش به توافق رسیدند و در زمانی که دبیر کل ناتو بودم، پنج سال مدیریت شورای ناتو-روسیه را به منظور ایجاد همکاری با بزرگترین همسایه مان را مدیریت کردم.

حقیقت این است که دموکراسی های جوان اروپای مرکزی و شرقی مشتاق پیوستن به اتحادیه اروپا و ناتو هستند -و برای عضویت به سختی در حال تلاش هستند- چون معتقد به صلح، پیشرفت و رفاه هستند. جاه طلبی های این کشورها و نه انتقام از روسیه گرفتن، دلیل گسترش اتحادیه اروپا و ناتو است.

روسیه نباید از تصمیم همسایگانش مبنی بر تعامل با اتحادیه اروپا و ناتو که راه را برای پیشرفت اقتصادی و پیشرفت های امنیتی هموار می کند، افسوس بخورد. اتحادیه اروپا و ناتو از ایجاد نهادهای دموکراتیک قدرتمند که بر پایه حکومت قانون و احترام به اقلیت ها، ظهور اقتصادهای با ثبات و پویا و راه حل های صلح آمیز برای منازعات مرزی، ایجاد شده اند، حمایت می کند.

یک اروپای مرکزی و شرقی امن و مرفه، به نفع همگان و به ویژه روسیه است. امروز، اتحادیه اروپا بزرگترین بازار خارجی روسیه است و قسمت عمده ای از صادرات این کشور به آن دسته از اعضایی صورت می گیرد که در سال 2004 به این اتحادیه پیوسته اند و هم مرز بودن روسیه با اتحادیه اروپا فاصله بسیاری از تهدید بودن دارد، بلکه منجر به ایجاد ثبات و امنیت در همه جبهه ها می شود.

در حقیقت هیچ کدام از متحدین ناتو قصد حمله به روسیه را ندارند چون چنین اقدامی سرپیچی از اصول کلیدی قوانین بین المللی است: احترام به استقلال دیگر کشورها. در پرونده منازعات مرزی، اعضای ناتو متعهد به پیدا کردن راه حل های غیر خشونت آمیز هستند.

الان زمان این رسیده است که روسیه روابطش با غرب را مجدداً تنظیم کند. اولین قدم برای اتحادیه اروپا، ایالات متحده و دیگر اعضای ناتو این است که مزایای همکاری و هزینه های رویارویی را نشان دهند. این به معنای ادامه تحریم ها علیه روسیه در کنار ارائه کمک های اقتصادی به اوکراین است. از نقطه نظر امنیتی، ناتو باید دفاع سرزمینی خودش را همراه با بهبود قابلیت های دفاعی اوکراین با کمک متحدین ناتو، افزایش دهد. اتحادیه اروپا و ایالات متحده باید محکم و متحد بر سیاست هایشان بر در مقابل با روسیه پافشاری کنند.

وقتی صحبت از روسیه امروزی می شود، دلجویی منجر به صلح نمی شود، بلکه بر عکس یک رویکرد آشتی جویانه فقط درگیری را طولانی تر خواهد کرد. هر چه زودتر غرب رهبران روسیه را متقاعد کند که به دنبال سقوط آنها نیست، این مناقشه هرچه زودتر به پایان می رسد. تنها زمانی که روسیه مسیر همکاری سازنده با اتحادیه اروپا، ناتو و ایالات متحده را در پیش بگیرد، آینده ای مرفه تر به دست می آید.

* نخست وزیر سابق دانمارک و دبیر کل سابق ناتو

منبع: پراجکت سیندیکیت/ مترجم: حسین هوشمند