آیا «بازگشت‌پذیری تحریم‌های ایران» امکان‌پذیر است؟

به گزارش «تابناک»، پایگاه اینترنتی «بیزنس اینسایدر» در مطلبی به بررسی محتوای توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 پرداخته و بخش عمده انتقادات خود از توافق را متوجه مسأله «بازگشت پذیری تحریم ها» بر اساس این توافق کرده است. مواردی که در این مطلب بیان شده، بیانگر امتیازاتی است که ایران توانسته در موضوع تحریم ها از طرف مقابل کسب کرده و بازگشت پذیری آن ها را عملاً بلاموضوع کند.

تحلیلگر این نشریه اشاره می کند، بنا بر متن موجود، برای هر گونه نقض احتمالی مفاد توافق از سوی ایران، تنها یک مجازات پیش بینی شده که عبارت است از ارجاع به شورای امنیت برای بررسی موضوع و بازگرداندن تحریم ها. این امر درباره هرگونه تخطی ایران، کوچک یا بزرگ، مصداق دارد. اما این بند در عمل به معنای آن است که تا نقض بسیار مهمی از سوی ایران اتفاق نیفتد، موضوع در شورای امنیت مطرح نخواهد شد.

از سوی دیگر، بر اساس متن توافق، حتی در صورتی که شورای امنیت به بازگشت تحریم ها رأی دهد، قراردادهایی که تا آن لحظه میان ایران و کشورها و شرکت های خارجی منعقد شده، از تحریم های جدید مصون خواهد بود؛ این بدان معناست که ایران می تواند با انعقاد مجموعه ای قراردادهای کشور با کشور و شرکت با شرکت، سپری را برای خود فراهم کند تا در مقابل اثرات بازگشت تحریم ها مصون باشد.

اما موضوع به اینجا نیز پایان نمی یابد . در متن توافق، بخشی وجود دارد که بر اساس آن، ایران هرگونه وضع مجدد تحریم ها را به عنوان پایان تعهدات خود در نظر می گیرد؛ به عبارت دیگر، مورد نقض توافق از سوی ایران باید آنقدر بزرگ باشد که شورای امنیت حاضر شود تحریم ها را بازگردانده و به این ترتیب، توافق را از بین ببرد. این عمل به ایران اجازه می دهد در موارد نه چندان بزرگ و مهم در موضوع توافق، با آزادی بیشتری عمل کند.

توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 مشتمل بر بندی است که بر اساس آن، همه تحریم های مرتبط با موضوع هسته ای، خواه از طرف سازمان ملل وضع شده باشد یا اتحادیه اروپا و یا آمریکا، لغو خواهد شد. این امر شامل همه تحریم های مربوط به حوزه انرژی، مالی، حمل و نقل و تجارت است. در این متن همچنین مفصل، نام افراد و شرکت هایی ذکر شده که دارایی های آن ها از توقیف خارج خواهد شد. علاوه بر این، در سال پنجم پس از اجرای توافق، محدودیت تجارت سلاح های متداول ایران لغو خواهد شد و در سال هشتم نیز تحریم های مربوط به تجارت قطعات موشک بالیستیک با ایران برداشته می شود.

از سوی دیگر، یک تعهد کلیدی برای طرف مقابل در توافق وجود دارد که بر اساس آن، امضاکنندگان توافق از طرح یا وضع دوباره تحریم ها منع می شوند. در پی این بخش، اشاره شده که طرف های امضا کننده از وضع مقررات و رویه های تبعیض آمیز مشابه تحریم ها و همچنین ساز و کارهای محدود کننده ای که در توافق به آن ها اشاره شده، منع می شوند. این امر در عمل دست آمریکا را برای وضع تحریم های دیگر علیه ایران در موضوعات مربوط به تروریسم و حقوق بشر و موارد مشابه، می بندد.

بر این اساس، می توان گفت که ایالات متحده در این توافق قصد خود مبنی بر پابرجا نگه داشتن تحریم های مربوط به موضوعات غیرهسته ای را تصریح نکرده است. به این ترتیب، می توان ایران راتنها کشوری دانست که فهرست بلندبالایی از تحریم ها علیه این کشور دیگر هیچ گاه امکان وضع شدن ندارد.