استفاده از جو مثبت مذاکرات هسته ای برای حل بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: وضعیت سوریه وارد مرحله جدیدی می شود. جنگ خانمان سوز این کشور کوچک و بزرگ را درگیر خود کرده است. هر روز گفته می شود که پیروزی نظامی کارساز نیست و باید راه حل سیاسی در دستور کار قرار گیرد. راه حلی که محل اختلاف است. مخالفان می گویند هر گونه راه حلی باید دو بند را در اولویت خود قرار دهد: کنار رفتن بشار اسد و پایان کار حزب بعث و حذف داعش و دیگر گروه های تروریستی از تمامی عرصه های سوریه.

هیچ کس گمان نمی کرد روزی کار سوریه به این جا بکشد. در سال 2011 که بهار عربی در سوریه وزیدن گرفت، بسیاری گمان می کردند که حکومت مستبد بعث کوتاه می آید و اجازه نمی دهد کشور به بحرانی چنین عمیق دچار شود. اما گویا سناریوی دیگری در کار بود که نه با حزب بعث کار داشت نه با دموکراسی و حقوق ملت ها. هدف نابودی سوریه، ملت و دولت و کشور بود. قبل از این که رد بهار عربی به سوریه برسد هیچ کس جرات نمی کرد از "باندهای تخریبی" حرفی به میان آورد. اما اکنون می بینیم که گروه های تروریستی چقدر سریع خاک سوریه را به اشغال خود در آورده اند و افق سیاهی را برای آن رقم زده اند. در سوریه اکنون بیش از 18 هزار تروریست خارجی حضور دارند که از بیش از یکصد کشور جهان آمده اند.

سه مسیر برای بحران سوریه قابل تصور است. همچنان بیانیه ژنوی که در 30 ژوئن 2012 صادر شد تنها بیانیه ای است که از اجماع جهانی برخوردار است و می تواند اساس هر گونه راه حل سیاسی در سوریه باشد. همه تلاش ها برای تفسیر سلیقه ای بندهای این بیانیه به شکست انجامیده است، از جمله چگونگی تشکیل هیئت حکومت انتقالی که بتواند تمامی صلاحیت های اجرایی را داشته باشد و رضایت همه طرف ها را جلب کند.

با این حال گفته می شود ایالات متحده امریکا و روسیه اخیرا توانسته اند به تفاهم های تازه ای با یکدیگر بر سر سوریه برسند. مسکو چندان اصراری بر حفظ شخص بشار اسد ندارد اما از این می ترسد که سقوط او فضا را برای افزایش فعالیت های تروریستی فراهم کند. این نکته ای است که واشنگتن نیز با مسکو بر سر آن هم نظر است اما تلاش دارد رابطه ای میان جنگ با داعش و پایان دادن به حکومت اسد بیابد.  

استفان دی میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه قصد دارد بیانیه ژنو را وارد مرحله عملی خود کند، به این امید که ایران نیز نقشی تعیین کننده در این چارچوب بیابد و بتواند تبدیل به عنصری فعال در جهت حل بحران سوریه شود. دی میستورا تلاش می کند از فضای مثبت مذاکرات هسته ای میان مجموعه 1+5 با ایران استفاده کند و از این طریق رضایت جامعه جهانی از حضور موثر ایران در حل بحران سوریه را جلب کند. برای همین می توان گفت هفته های آینده هفته های تعیین کننده ای خواهند بود.

مسیر دوم به بحران استثنائی انسانی به وجود آمده از جنگ سوریه باز می گردد. دیلپمات ها می پرسند: تا کی قرار است دنیا شاهد جنون کشتار و ویرانی و کوچ اجباری مردم در سوریه باشد؟ گزارش های سازمان ملل و سازمان های بین المللی بر سر تعداد کشته ها و زخمی ها و افراد تحت محاصره و آورگان و پناهندگان و نیازمندان وحشتناک است.

مسیر سوم به استفاده از بعضی گازهای سمی به عنوان سلاح شیمیایی مربوط می شود. علی رغم این که ماده کلور به تنهایی به عنوان سلاح شیمیایی در فهرست سازمان منع گسترش سلاح های شیمیایی نیست، اما مشاهده شده که از این گاز به عنوان سلاحی علیه شهروندان عادی استفاده شده است. برای همین به موجب پروتکل منع گسترش سلاح های شیمیایی سال 2015 استفاده از این سلاح ممنوع است. بسیاری بعید نمی دانند که روسیه به طرح ایالات متحده در شورای امنیت برای مجازات کسانی که تا کنون از این ماده شیمیایی به عنوان سلاح استفاده کرده اند، رای مثبت دهد. این به معنای چراغ سبزی از سوی روسیه برای تغییر مسیر جنگ جاری در سوریه توسط امریکا و متحدانش محسوب خواهد شد.

اگر هر کدام از این مسیرها طی نشوند متاسفانه باید بگوییم که جنگ سوریه همچنان ادامه خواهد داشت و سرنوشتی غیرقابل پیش بینی رقم خواهد زد.


منبع: النهار/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11