هراس از ایران یا ایران هراسی

نویسنده: مهین سیامنصوری*

در دهه اخیر غرب با تبدیل کردن برنامه هسته ای ایران به بحران و معرفی آن به عنوان تهدید و به دنبال آن اعمال تحریم و فشار با هدف جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته ای نتوانست توفیقی در محدود کردن برنامه هسته ای ایران به دست آورد، ولی همچنان توانست از آن به عنوان اهرم فشار استفاده کند. گویی ایران چندین بمب اتم ساخته و این بمب ها در دست رژیم سرکشی وجود دارد که قرار است مردم منطقه و جهان را نابود کند. غرب با این ترفند در منطقه و جهان سعی کرد تا خواست خود را بر ایران تحمیل کند؛ اما در نهایت ناگزیر به مذاکره با ایران شد تا به گفته خودشان به تهدید ایران هسته ای پایان دهد. غرب پذیرفت که تولید بمب هسته ای در کار نیست و یک برنامه صلح آمیز هسته ای قابل مذاکره که باید در چهارچوب قوانین بین المللی قرار گیرد وجود دارد. اما با نزدیک شدن به توافق هسته ای پیش از آنکه به توافق نهایی دست یابند این بار ایران بعد از توافق هسته ای در منطقه به عنوان تهدید مطرح می شود.

این موضوع تا جایی پیش می رود که برخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان از افزایش قدرت ایران احساس نگرانی می کند و تلاش می کند تا حمله به یمن را امنیتی و به دلیل ترس از ایران بعد از توافق هسته ای نشان دهد و سعی در بستن قراردادهای امنیتی با آمریکا کنند.

سوال اینجاست که خطرناک بودن ایران بعد از توافق هسته ای تا چه میزان حقیقت دارد؟ ایران در دهه های اخیر خط و مشی سیاست خارجی خود را به جهانیان نشان داده و اثبات کرده که از آرمان های خود کوتاه نمی آید و تهدید و تحریم آن را وادار به عقب نشینی نمی کند امّا در این سیاست ها حمله به هیچ کشوری جایگاه ندارد، ایران با وجود تحریم ها محور مقاومت را همچنان با قدرت حفظ کرده است.

حسن روحانی در شعارهای انتخاباتی خود جمله معروف "ما می خواهیم هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد هم چرخ کارخانه ها" را سر داد؛ تحقق این شعار خواست اکثریت مردم ایران است و دولت تدبیر و امید تلاش کرده تا با رسیدن به توافق نهایی و رفع تحریم ها این وعده انتخاباتی را محقق کند و بارها اعلام کرده است که از رفع تحریم برای بهبود وضعیت و معیشت مردم، ایجاد اشتغال، کاهش تورم، ایجاد رفاه و رفع خرابی های ناشی از تحریم استفاده می کند. به نظر می رسد ایران اولویت های اقتصادی را در داخل و خارج و همزمان با آن حفظ محور مقاومت را دنبال کند و به این ترتیب ایران بعد از توافق هسته ای به دنبال تغییر وضع موجود نخواهد بود.

آیا حمله عربستان به یمن واکنشی بود در مقابل ایران و ترس از ایران بعد از توافق هسته ای؟ قطعا جواب منفی است این بهانه در ابتدا شاید اینگونه تصور می شد که عربستان به دنبال حاشیه امنی برای خود در مقابل ایران بعد از توافق هسته ای باشد اما با ادامه دار شدن جنگ عربستان علیه یمن و تمامیت خواه بودن عربستان در این میان نشان از تلاش ریاض برای کسب قدرت در منطقه است؛ زیرا اگر چالش عربستان توهم ناامنی در قبال ایران بعد از توافق هسته ای بود راه حل آن از طریق حمله نظامی به یمن نبود، بلکه این دغدغه از راه سیاسی قابل دسترسی بود و ایران و آمریکا با دادن اطمینان این نگرانی را برطرف می کردند زیرا اگر ناامنی عامل جنگ باشد خود جنگ ناامنی به مراتب بالاتری از آن را به دنبال خواهد داشت.

در این میان آنچه که بیشتر به واقعیت موجود نزدیک است این است که عربستان پیروزی ایران در رسیدن به توافق هسته ای را برای خود شکست و عقب ماندن از ایران هسته ای را ضعف می دانند و به دنبال تغییر وضعیت موجود هستند و این موضوع ربطی به تهدید از جانب ایران ندارد.

اکنون این سوال مطرح است که آیا حمله به یمن می تواند برای عربستان افتخار و قدرت در جهان اسلام و منطقه به ارمغان آورد؟ از آنجایی که جنگ قدرت در بین خاندان آل سعود و و چالش های داخلی این کشور همیشه یک تهدید محسوب می شود و همچنان قدرت در بین خاندان آل سعود دست به دست می شود، این موضوع نشان می دهد که آغازگران این جنگ به دنبال پایدار کردن قدرت خود هستند و تنها راه را کسب قدرت خارجی می دانند زیرا قدرت داخلی نیازمند تغییرات گسترده است که در توان و برنامه هایشان نیست.

 آل سعود قدرت خارجی را برای به مشروعیت بخشیدن به افرادی جدید و ضروری جلوه دادن تغییرات اعمالی در میان خاندان سعودی می داند و از طرفی به دنبال کسب قدرت برای خرج کردن آن در منطقه و جهان اسلام و از همه مهمتر جهان عرب برای رقابت و کاهش نفوذ ایران است که قطعا این اهداف از طریق حمله به یمن محقق نمی شود.

عربستان به یک کشور عربی و مسلمان حمله کرده است و این در تاریخ بی سابقه است. نگاه اعراب و مسلمانان به این جنگ نوعی برادرکشی و جنایت محسوب می شود و از طرفی این کشور دارای توان امنیتی خودیار نیست بلکه وابسته به آمریکاست و تسلیحات گران قیمت خریداری شده از کشورهای غربی است. حمله به مردم یمن برای عربستان افتخار نمی آورد و طرح موضوع خطرناک بودن ایران بعد از توافق هسته ای تنها می تواند سرپوشی باشد بر ضعف ها و شکست ها، منافع سیاسی برخی کشورها و اهرمی برای ایران هراسی تا از این طریقی رونقی در بازار فروش تسلیحات ایجاد شود.

* کارشناس ارشد دیپماسی، صلح و امنیت