تئوری بازی‌ها درباره تنش روسیه و آمریکا چه می‌گوید؟

نویسنده: لئونید برشیدسکی

دیپلماسی ایرانی: اگر روسیه در اوکراین مقاومت می کند و در بسیاری دیگر از مناطق جهان از نظر غرب دشمن محسوب می شود، پس چرا جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده برای اولین بار پس از اشغال کریمه توسط روسیه، برای دیدار با ولادیمیر پوتین به سوچی رفته است؟ مطمئناً این گام حتی گامی بچگانه به سوی عادی سازی روابط روسیه و ایالات متحده نیست، اما نشانه ای از این است که تعامل استراتژیک دو کشور در حال نزدیک شدن است و تئوری بازی ها در حال به نتیجه رسیدن است.

تئوری بازی های میان روسیه و غرب در مقاله ای که در ژورنال اقتصادهای صلح آمیز، علوم صلح آمیز و سیاست های عمومی در ماه آوریل چاپ شده است، به خوبی نشان داده می شود. نویسندگان این مقاله ریچارد اریکسون و لستر زیگر اقتصاددان در حالی این تئوری را تدوین کرده اند که تخصصی در زمینه مسائل منطقه ندارند.

این تئوری برای تعامل، از تئوری حرکت استفاده می کند، آنها تحولات بحران اوکراین را از طریق وال استریت ژورنال و دیگر رسانه های عمده آمریکایی دنبال کرده اند. این مباحث موجب قابل توجه شدن نتیجه گیری های آنها شده است. به نظر می رسد که بازی منطقی به شخصیت ها، تاریخ و اقدامات عاطفی بستگی ندارد.

حرکت های این بازی، تغییرات سیاسی یکجانبه است. آنها می گویند روسیه، شرق اوکراین را اشغال کرد و در مقابل ایالات متحده تحریم ها را تشدید کرد. بازیکنان می توانند به جای انجام یک حرکت، از تغییر سیاست خودداری کنند. دو اقدام متوالی از سوی یک بازیگر می تواند به پایان یافتن بازی منجر شود.

در مدل اریکسون و زیگر، روسیه از سه طریق می تواند به سیاست هایش دست پیدا کند: «رفتن» (پایان دادن به دخالت در اوکراین)، «بی ثباتی» (ادامه کمک رسانی به جدایی طلبان با وجود فشارهای اقتصادی) یا «اشغال» (فرستادن آشکار نیرو) سه اقدام احتمالی غربی ها شامل: «بی خیال بودن» (جشم پوشی بر اقدامات روسیه در اوکراین)، «تحریم ها» و «کمک های نظامی» می شود.

نویسندگان این مقاله به خوبی به حرکات دو طرف اشاره کرده اند. من فکر می کنم که روسیه تمایلی به در پیش گرفتن سیاست «رفتن» ندارد و این پاسخی عصبی به مداخله غربی ها است. غرب هم به نوبه خود آماده واکنش شدید روسیه شده است، اما پاسخ ضعیف تر را انتخاب کرده است.

علاوه بر این آنها متوجه اقدامات اوکراین که می تواند بر عملکرد روس ها تاثیر گذار باشد، هستند: به عنوان مثال پیروزی و موفقیت نظامی ارتش اوکراین در برابر شورشیان تحت حمایت روسیه در تابستان سال 2014، باعث انجام اقدامات بی ثبات کننده روس ها شد.

در تمام سناریوهای اریکسون و زیگر، نتیجه نهایی در چند حرکت کم تعداد به دست می آید. در شرایط واقعی ممکن است ما در پایان بازی قرار داشته باشیم. با تمام این تفاسیر، روسیه همچنان به بی ثباتی اوکراین اقدام می کند و غرب هم قصد ندارد تحریم ها را لغو کند. سناریویی که باقی می ماند این است که یک منطقه رسمی درگیری به وجود می آید همانند ترانسنیستریا در مولداوی، که هیچ کدام از طرفین نمی توانند در آن پیشروی کنند.

پوتین و کری با هم صحبت می کنند، پس از مصاحبه مطبوعاتی بلافاصله با یکدیگر دست می دهند، این ها مهم نیست. نتیجه بحران اوکراین این است که حرکت های دو طرف تا حدودی عقلانی است. کری به روسیه آمده است تا دو طرف به این توافق برسند که بر سر اوکراین اختلاف دارند، چنین اقداماتی در قبال مسائلی از قبیل سوریه و ایران هم وجود دارد، جاهایی که امکان تعامل سازنده در آنها همچنان وجود دارد.  

برای اوکراین، ایفای این نقش که یک پیاده نظام در بازی بازیکنان بزرگتر است، تا حدودی تحقیر آمیز است. اگر این کشور با موفقیت به سمت یک دموکراسی به سبک غربی با اقتصادی باز و زنده حرکت کند، ممکن است که اقدامات بی ثبات کننده روسیه در طول زمان تاثیر خودش را از دست بدهد.

منبع: بلومبرگ ویو/ مترجم: حسین هوشمند