پایان ازدواج بی‌هدف عرب‌ها و آمریکا؟!

 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، اعراب به آمریکا می رفتند تا به طور رسمی از اوباما تضمین بگیرند که امنیت آن ها امنیت آمریکا است و توافق هسته ای خللی در امنیت منطقه ای آن ها ایجاد نمی کند اما به نظر می رسد اوباما آماده ارائه چنین تضمینی نبود که اعراب زیر میز زدند. ماده پنج ناتو می گوید هرگونه تجاوز یا حمله مسلحانه به کشوری از اعضای ناتو تجاوز به تمامی اعضای آن محسوب می شود و باید سازمان دفاعی مشترک این سازمان وارد فاز اجرایی شود. کشورهای عرب منطقه نیز خواهان یک تضمین امنیتی مکتوب از جانب آمریکا بودند که مشابه ماده پنج ناتو بود اما پس از رد این درخواست از سوی واشنگتن سرخوردگی آن ها به اندازه ای بود که ترجیح دادند معاونانشان به دیدار اوباما بروند. رد دعوت اوباما در گام نخست از سوی ملک سلمان و پس از آن چند کشور عربی دیگر بازتاب گسترده ای در رسانه های خارجی داشت. 

 

روزنامه اسرائیلی جروزالم پست در گزارشی با عنوان «صف آرایی آمریکا-اعراب پیش از نشست کمپ دیوید به تنش کشیده شد» نوشت: ملک سلمان، پادشاه عربستان که از تعاملات واشنگتن با تهران و قرار گرفتن آن ها در آستانه توافق هسته ای و همچنین پیشنهادات آمریکا به کشورهای حوزه خلیج فارس ناخرسند بود، در نشست مهم هفته جاری در واشنگتن شرکت نخواهد کرد و سه تن از سران کشورهای عرب نیز رویکردی مشابه را اتخاذ کرده اند. 

 

این نشست با هدف تسکین نگرانی های این کشورهای عرب در باب تغییر سیاست آمریکا در خاورمیانه به سمت همکاری با ایران برگزار می شود. سلمان و معاونانش طی هفته گذشته در ریاض و پاریس به جان کری، وزیر خارجه آمریکا اطمینان داده بودند که وی در این نشست شرکت خواهد کرد و همین مسئله باعث شد کاخ سفید در پایان هفته برگزاری این نشست را به طور رسمی اعلام کند. 

 

سلمان از پنج ماه پیش که در پی درگذشت ملک عبدالله پادشاهی عربستان را به دست گرفت، این کشور را ترک نکرده و بر اساس گزارش رسانه های داخلی وی باید در عربستان بماند و آتش بس موقت با حوثی های یمن را مدیریت کند. 

 

جروزالم پست در ادامه می نویسد: مقامات کاخ سفید به طور خصوصی، تنش های حل نشده با ریاض در مورد توافق هسته ای احتمالی با ایران را تایید کرده اند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نگران توافقی هستند که ایران و فعالیت های منطقه ای آن را تقویت می کند و از همین جهت به دنبال یک تضمین محکم امنیتی از سوی آمریکا هستند. 

 

از سوی دیگر طی چند هفته گذشته پیشنهاداتی در مورد ساختار امنیتی هماهنگی میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس –بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات- مطرح شده و در سطح مدیران سیاسی در جریان بوده است. قرار بود نشست کمپ دیوید طی هفته جاری محلی برای بحث در مورد این پیشنهادات با سران عرب باشد. اما تنها چند روز پیش از برگزاری این نشست تمامی سران عرب بجز دو کشور قطر و کویت دعوت رئیس جمهوری آمریکا را رد کردند. 

 

وال استریت ژورنال نیز طی گزارشی با تاکید بر اینکه مذاکره با اعراب حتی بدون حضور سران نیز برگزار خواهد شد نوشت: کاخ سفید تاکید می کند که توافق امنیتی و تسلیحاتی انجام خواهد شد، حتی اگر سران عرب در خانه بمانند. 

 

وال استریت ژورنال با اشاره به اینکه غیبت سران عرب بر این گردهمایی که اقدامی تاریخی محسوب می شد، سایه انداخته به نقل از راب مالی، مدیر ارشد شورای امنیت ملی آمریکا نوشت: «آن ها می خواهند اطمینان بیابند که آمریکا با آن ها خواهد بود و این بخش عمده مسئله ای است که در کمپ دیوید در جریان خواهد بود.» 

 

با این حال مقامات آمریکایی و عرب روز دوشنبه احتمال اینکه در پی نشست کمپ دیوید شاهد انتشار اعلامیه ای مهم باشیم، اندک است و مقامات دولت اوباما نیز گفتند که این نشست احتمالا با انتشار بیانیه ای رسمی در مورد تعهد آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بر مسائل امنیتی، از جمله رزمایش های نظامی بیشتر و همگرایی بهتر در حوزه دفاعی پایان خواهد یافت. 

 

ضمن اینکه کاخ سفید اعلام کرد اوباما روز دوشنبه در تماس تلفنی با ملک سلمان در مورد این نشست گفتگو کرده است. 

 

وال استریت ژورنال در بخشی از گزارش خود تاکید می کند که کاخ سفید جمعه شب از تصمیم این پادشاهی برای عدم سفر به واشنگتن شگفت زده شد و این در حالی است که جروزالم پست می نویسد کاخ سفید پس از اطمینان از حضور وی در این نشست بود که روز شنبه برگزاری دیدار اوباما و سلمان در کاخ ریاست جمهوری را به طور رسمی اعلام کرد. 

 

نیویورک تایمز نیز در گزارشی که طی آن روابط آمریکا-سعودی را به ازدواجی بی هدف تعبیر کرده، تصمیم اخیر پادشاه عربستان را بازتاب یک واقعیت جدید برای دو کشوری دانست که نسل ها است اهداف مشترکی در خاورمیانه دارند اما حال به طور اساسی در تضاد با یکدیگر قرار گرفته اند. 

 

این روزنامه آمریکایی می نویسد: هر دو کشور روز دوشنبه تاکید کردند که غیبت پادشاه عربستان به معنای سردی یا کم محلی نبوده، با این حال نمی توان چهار عامل اصلی که منجر به افزایش تنش ها بین دو کشور شد را نادیده گرفت: پیگیری دولت اوباما برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران، خیزش داعش در منطقه، ناآرامی های منطقه ای که به بهار عربی شهرت یافت و دگرگونی بازارهای انرژی جهان. رونق نفتی آمریکا به خصوص باعث آزادی آمریکا از وابستگی به ریاض شده و پویایی چنددهه ای قدرت را تغییر داده است. نشست هفته جاری قرار بود بامحوریت بررسی همین مسائل برگزار شود و این فرصت از دست رفت. اگر دو کشور دو مسیر متفاوت را برای تامین امنیت خود در پیش بگیرند، شرایط در آینده به مراتب پیچیده تر خواهد شد. 

 

طی هفتاد سال گذشته، از زمان دیدار فرانکین روزولت با شاه عبدالعزیز، روابط آمریکا و عربستان یک ازدواج پیچیده از منافع مشترک و ارزش های متضاد بوده و مخرج مشترک آن تمایل به ثبات محسوب می شده اما حال دو طرف تعریفی متفاوت از آن دارند. 

 

از نظر اوباما یک توافق دیپلماتیک با ایران که منجر به توقف برنامه هسته ای شود، بهترین فرصت برای ممانعت از تشدید ناآرامی ها در منطقه است. بر ای دولت سنی عربستان اما لغو تحریم ها باعث می شود ایران به عنوان یک کشور با اکثریت شیعه، میلیارد ها دلار برای فعالیت های منطقه ای خود در اختیار داشته باشد. 

 

تامارا کوفمن می تس، معاون دستیار وزیر امور خارجه سابق در دولت اوباما در رابطه با این نشست می گوید: «اینکه فکر کنیم چنین نشستی در میانه تمام اتفاقاتی که در جریان است، می توانست نتیجه ای به دنبال داشته باشد که تمامی مسائل را در برگیرد، واقعا یک شوخی است.» 

 

رویترز نیز در گزارشی عنوان کرد چند مقام آمریکایی در یک کنفرانس تلفنی به خبرنگاران گفته اند نشست «باراک اوباما»، رئیس جمهور آمریکا با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس در کاخ سفید و مجموعه کمپ دیوید به صدور بیانیه ای منجر می شود که تعهدات تمامی طرف ها در آن مشخص شده است. 

 

طبق گزارش رویترز، مقامات آمریکایی همچنین به خبرنگاران گفتند که در این نشست اعلامیه ای درباره یکپارچه سازی معماری پدافند دفاع موشکی و همچنین انجام مانورهای نظامی بیشتر صادر خواهد شد. هدف از این اقدامات رفع چالش های دریایی، هوایی، ضد تروریسم و پدافندهای موشکی عنوان شده است. به گفته این مقامات سران کشور ها همچنین درباره روشهای همکاری برای تقویت زیرساخت های دولتی علیه حملات سایبری هم رایزنی خواهند کرد. 

 

نیویورک تایمز در گزارشی دیگر تحت عنوان «عربستان علیرغم نارضایتی از آمریکا، با یک وابستگی بلندمدت روبرو است» نوشت: سران عرب به رهبری عربستان پیام های علنی از نارضایتی خود از سیاست های دولت اوباما در خاورمیانه را ارسال می کنند و این در حالی است که باراک اوباما به دنبال اطمینان بخشی دوباره به آن ها در نشست کمپ دیوید است. 

 

این روزنامه در ادامه با اشاره به اینکه سران عرب از توافق احتمالی هسته ای آمریکا با ایران ناراضی هستند، به این مسئله می پردازند که عربستان و متحدان این کشور در حوزه خلیج فارس با یک دوراهی مواجه شده اند: با وجود آنکه نقش فعال تری در حوزه دفاعی خود ایفا می کنند، همچنان برای تامین امنیت خود به طور کامل به واشنگتن وابسته هستند.