توافق بد از عدم توافق بهتر است

نویسنده: جفری لویس

دیپلماسی ایرانی: در ماه نوامبر این هشدار را مطرح کردم که تصمیم گیری برای تمدید مهلت مذاکرات با ایران تا ماه مارس همانند حکم اعدام است، چرا که سنای تحت کنترل جمهوری خواهان به سرعت برای اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران وارد عمل خواهد شد. اشتباه می کردم!

در آن زمان پیش بینی اینکه جمهوری خواهان برای پیشبرد اهداف خود در زمینه دیپلماسی بین المللی تا چه اندازه پیچیده عمل می کنند، دشوار بود.

آنچه که در آن زمان نمی دانستم این بود که موساد به اعضای کنگره اعلام کرده است اعمال تحریم های بیشتر (علیه ایران) ایده مناسبی نیست. زمانی پرده از این مسئله برداشته شد که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد مقامات موساد به وی خبر داده اند دور دیگری از تحریم ها همانند «پرتاب کردن نارنجکی در روند مذاکرات است».

ظاهرا اظهارات کری در این زمینه برای اینکه دموکرات ها فرصت بیشتری به باراک اوباما بدهند، کافی بود. حتی سناتور رابرت منندز (دموکرات - نیوجرسی) از تلاش برای پیشبرد لایحه تحریمی که ارائه کرده بود، دست کم در شرایط کنونی خودداری کرد. این اظهارات همچنین جمهوری خواهان را در مورد راهبرد اصلی حائز اهمیت دچار شک و تردید کرده است: یا باید برای پیشبرد لایحه تحریم ها تلاش کنند و یا برای ایجاد فرصتی برای به رای گذاشتن هرگونه توافقنامه حاصله در کنگره؟! شرایط در حقیقت از همین زمان پیچیده شد و شکلی احمقانه به خود گرفت.

جان بینر رئیس جمهوری خواه مجلس نمایندگان از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل برای سخنرانی در جلسه مشترک کنگره دعوت کرد. برای انتقاد از این دعوت از عدم هماهنگی با کاخ سفید برای این دعوت گرفته تا فرارسیدن فصل انتخابات در اسرائیل، دلایل بسیاری وجود داشت. بسیاری از منتقدین تنها به مسئله سخنرانی نتانیاهو پرداختند، اما ماهیت حزبی این دعوت (اقدام مستقل حزب جمهوری خواه) سبب شد بسیاری از دموکرات ها همچون جو منچین از ایالت ویرجینیای غربی را بار دیگر به کمپ رئیس جمهور برگرداند. اوباما به این ترتیب فرصت بیشتری (برای پیشبرد سیاست های خود) یافت.

جدیدترین اتفاق انتشار نامه سر گشاده بود. 47 سناتور جمهوری خواه به رهبری سناتور تام کاتن (جمهوری خواه - آرکانزاس) نامه ای خطاب به «مقامات جمهوری اسلامی ایران» نوشتند و با هدف هشدار به ایران در مورد این مسئله که حزب جمهوری خواه همه تلاش خود را برای لغو هر گونه توافق حاصله میان تهران و دولت اوباما به کار خواهد گرفت، به توضیح نظام قانون اساسی آمریکا پرداختند. حتی روزنامه محافظه کار نیویورک دیلی نیز ماجرا را در مقاله ای تحت عنوان «خیانتکاران» نقل کرد.

کاتن از پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد این مسئله که آیا سعی داشته (با انتشار نامه) توافق با ایران را برهم زند، خودداری کرد. اما کاتن در ماه ژانویه گفته بود: «پایان این مذاکرات از عواقب ناخواسته اقدامات کنگره نیست؛ بلکه نتیجه ای است که کنگره می خواهد به آن دست یابد.»

این نامه را می توان نقض قانون لوگان دانست، اگرچه این قانون احتمالا هیچگاه به اجرا گذاشته نخواهد شد. با این حال، این نامه عملا حمایت دموکرات های کنگره را از اوباما افزایش داد. مهم تر اینکه این نامه اختلاف نظر میان جمهوری خواهان کنگره را تشدید کرد. هفت سناتور جمهوری خواه از امضای نامه خودداری کردند که بر مبنای استاندارد فعالیت های حزبی، اتفاق عجیبی است.

اکنون بحث های بسیاری در این زمینه مطرح می شود که چه توافقی خوب و چه توافقی بد است؛ منشاء این بحث ها در حقیقت این بود که از نظر مخالفان (داخلی) رئیس جمهور هیچ توافقی قابل قبول نیست. جِیک تپر از سی ان ان چندین مرتبه کاتن را تحت فشار گذاشت تا تعریفی از توافق «خوب» ارائه دهد، اما موفق نشد پاسخی دریافت کند.

واقعیت امر این است که هیچ توافق خوبی وجود ندارد. هر توافقی که حاصل شود مصالحه ای خواهد بود که مخاطرات بسیاری برای اسرائیل، همسایگان ایران و آمریکا خواهد داشت. مسئله حائز اهمیت این است که دستیابی ایران به سلاح هسته ای تا جای ممکن به تاخیر افتد. با چنین دیدگاهی باید گفت هر توافقی از عدم دستیابی به توافق بهتر است. اگر ایران و آمریکا به توافق برسند، آنگاه می توان بر سر جزئیات تعداد سانتریفوژهای ایران، روند لغو تحریم ها و میزان بازرسی ها گفتگو کرد؛ آنگاه می توان گفت تولیدات پلوتونیوم ایران در تاسیسات اراک قابل پذیرش نیست. اما هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم فرار از توافق در شرایط کنونی امکان حصول توافقی بهتر را در سال های آتی برای آمریکا فراهم می آورد!

این مسئله را با وضوح می گویم که حتی اگر دولتی جمهوری خواه در نتیجه انتخابات سال 2016 روی کار آید، دقیقا بر سر همین توافقی مذاکره خواهد کرد که دولت کنونی در مورد آن گفتگو می کند؛ دقیقا با همین کاستی ها و مشکلات! حزب جمهوری خواه فکر می کند سرسخت تر از دموکرات هاست، همانطور که حزب دموکرات می اندیشد جهان برای این حزب احترام بیشتری قائل است. هر یک از این دو حزب بر این باورند که می توانند به توافق بهتری دست یابند. مفاد و شرایط هرگونه توافق حاصله با ایران بیشتر به قدرت نسبی احزاب، سطح پیشرفت برنامه هسته ای ایران، شرایط گزینه های نظامی آمریکا، کارآمدی رژیم تحریم ها و غیره بستگی دارد تا رئیس جمهوری که روی کار می آید.

ممکن است توافق بر سر برنامه هسته ای ایران همه مسائل و مشکلات موجود در روابط میان واشنگتن و تهران را حل نکند. ایران احتمالا (حتی پس از حصول توافقنامه) به پیشروی های خود در منطقه ادامه خواهد داد؛ اما (در نتیجه حصول توافق) ایران به طور قطع به سلاح هسته ای دست نخواهد یافت (اگرچه ایران همواره تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای را رد کرده است).

منبع: فارن پالسی / ترجمه و اقتباس: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: جمعه 22 اسفند 1393 / انتشار مجدد: چهارشنبه 27 اسفند 1393