بی بی،باراک، بینر و بمب اتم

دیپلماسی ایرانی: دعوت جان بینر رئیس جمهوری خواه مجلس نمایندگان آمریکا از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل برای سخنرانی در جلسه مشترک کنگره از سویی توجه عده ای را به خود جلب کرد و از سوی دیگر با برخی انتقادها مواجه شد. دلایل خوبی برای نگرانی در این زمینه وجود دارد. مسئله این نیست که آیا کنگره حق نادیده گرفتن رئیس جمهور و ارائه چنین پیشنهادی به یک مقام خارجی را دارد یا خیر؟! کنگره چنین حقی دارد. اما مسئله این است که دموکراسی زمانی نتیجه خواهد داد که در برخی موارد، برخی حقوق برای حفظ صلاح عمومی به آزمایش گذاشته نشوند و این دعوت یکی از همان موارد بود.

اختلاف نظر میان کنگره و کاخ سفید در زمینه سیاست های خارجی دولت، مسئله جدیدی نیست. از زمانی که سیاستمداران آمریکایی دست کم در ملاء عام رویکردی متحد اتخاذ و از بیان آشکار اختلاف نظرها خودداری می کردند، مدت زمانی طولانی گذشته است.

با این حال، بدون شک آمریکا زمانی که یک صدا و یا دست کم با اتحاد بیشتر داخلی سخن بگوید، نقش موثرتری در جهان ایفا خواهد کرد. نگرانی ها و اختلاف نظرهای ناشی از دعوت بینر از نخست وزیر اسرائیل، جدیت و اعتبار آمریکا را زیر سوال برده است و در شرایط کنونی جهان به اندازه کافی با جدیت ها و اعتبارهای زیر سوال رفته دست و پنجه نرم می کند. این واقعیت که چنین دعوتی به وخامت روابط میان رئیس جمهور اوباما و کنگره تحت کنترل جمهوری خواهان می افزاید، در حالی که دو طرف مجبورند دو سال دیگر را به همکاری با یکدیگر ادامه دهند تنها شرایط مهلک کنونی را وخیم تر می سازد.

اما دو دلیل دیگر برای نگرانی در این زمینه وجود دارد: دلیل اول نگرانی در مورد موضوعات و مسائل روز است. چگونگی برخورد با چالش هسته ای ایران مسئله ای جدی و وقت گیر است. خاورمیانه شاهد خشونت های درون مرزی و برون مرزی طولانی مدتی است که مسائل سیاسی و مذهبی به آنها دامن می زند. اضافه کردن یک چالش اضافی همچون تلاش برای فروپاشی مذاکرات هسته ای با ایران می تواند مخاطرات در منطقه را به اوج برساند. هزینه ها و خسارت های جانی، مالی و اقتصادی و راهبردی وقوع یک فاجعه در منطقه نیز به شدت بالا خواهد بود.

برای مدیریت چالش هسته ای، به دیپلماسی خلاقانه و زیرکانه ایران و آمریکا نیاز است. دولت دو کشور تنها در شرایطی فرصت اجرای چنین دیپلماسی را خواهند داشت که سیاستگذاری های داخلی با آن مغایرت نداشته باشند. از جمله شرایط مورد نیاز برای بکارگیری دیپلماسی خلاقانه همکاری محتاطانه بین کنگره و رئیس جمهور است. ضروری است که دو نهاد ریاست جمهوری و کنگره در خصوص خودداری از مطرح کردن تحریم های جدید (علیه ایران) که می تواند گفتگوها را از مسیر خارج کند، به توافق برسند. دو طرف همچنین می بایست در مورد تاییدیه سیاسی مورد نیاز احتمالی هر گونه توافق حاصله در نتیجه مذاکرات با ایران، به درک مشترک برسند.

مدیریت سیاسی چالش پیش روی اسرائیل و آمریکا نیز به همان اندازه دشوار و نتیجه غیرقابل پیش بینی می باشد. دو طرف شاید دوستان و متحدانی نزدیک باشند، اما طبق مثل قدیمی، دوری و دوستی ساده تر است و نزدیکی بیش از اندازه مشکل ایجاد خواهد کرد. هیچ شکی در مورد عدم علاقه باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به یکدیگر وجود ندارد و اختلاف دو طرف برای همگان آشکار است. با این حال، با توجه به اینکه مذاکرات هسته ای ایران به مرحله ای حساس رسیده و منطقه نیز با ناآرامی و آشفتگی مواجه است، فروپاشی بیشتر روابط میان واشنگتن و تل آویو به نفع هیچ یک از طرفین نیست.

خبر خوب این است که هنوز برای مصالحه دیر نشده و برای حل اختلافات یک راه حل وجود دارد: کافی است سخنرانی نتانیاهو در کنگره برای چندین هفته و تا بعد از انتخابات در اسرائیل که در تاریخ هفدهم ماه مارس (بیست و ششم اسفند ماه) برگزار می شود، به تعویق افتد. به تعویق انداختن دعوت از نخست وزیر اسرائیل برای سخنرانی توسط کنگره و پذیرش این مسئله از سوی رئیس جمهور، اگر نشانه اتحاد در جامعه سیاسی آمریکا نباشد به طور قطع نشانه نزاکت و خوش رفتاری خواهد بود. در طی این چند هفته ای که سخنرانی نتانیاهو به تعویق می افتد، هیچ اتفاق خاصی در تاسیسات ایران رخ نخواهد داد که تاثیری بر روند مذاکرات داشته باشد؛ مهلت تعیین شده برای حصول توافق نهایی جامع پایان ماه ژوئن است. نتانیاهو چه در انتخابات اسرائیل پیروز شود و چه در این انتخابات رای نیاورد، می تواند به واشنگتن سفر و نظرات خود را در مورد تهدید ایران و شیوه مناسب برای برخورد با آن را بیان نماید. ممکن است بسیاری با ارزیابی های وی مخالف باشند، اما دست کم در آن زمان هیچ کسی نمی گوید وی قصد سوء استفاده سیاسی از سخنرانی در کنگره را داشته است. نتانیاهو اگر بر این باور است که حرف مهمی برای گفتن دارد، می بایست ابتدا بستر مناسبی برای آن فراهم نماید.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: سه شنبه 5 اسفند 1393 / انتشار مجدد: دوشنبه 11 اسفند 1393