" نه " بلند لندن به سیاست های تل آویو

دیپلماسی ایرانی: مجلس انگلستان در اقدامی با اکثریت آرا، دولت فلسطین را به رسمیت شناخت. این مصوبه هرچند الزامی را متوجه دولت این کشور نمی کند، اما به طور حتم گام نخستی برای برقراری روابط دولت انگلستان و فلسطین خواهد بود. از طرفی این اقدام با واکنش رژیم صهیونیستی مواجه شد؛ آنها مدعی شدند که اقدام مجلس انگلستان مذاکرات صلح را با چالش مواجه می کند. در همین حال دولت فرانسه نیز در اظهارنظری محتاطانه هرچند مصوبه مجلس انگلستان را مورد تایید قرار داد اما اعلام کرده زمانی دولت فرانسه، فلسطین را به رسمیت می شناسد که مذاکرات صلح به نتیجه برسد. اهمیت انگلستان برای اسرائیل از آنجا نشات می  گیرد که بریتانیا نقش بسیار مهی در تاریخ فلسطین- اسرائیل داشته است. از طرفی انگلستان به عنوان یک کشور مهم در اروپا همواره به عنوان یک الگو در سیاست خارجی دیگر کشورها مدنظر قرار گرفته و تقریبا هر رویکردی که انگلستان در خاورمیانه در پیش گرفته، مورد تایید دیگر کشورهای اروپایی به خصوص کشورهای مشترک المنافع قرار گرفته است. از این رو کارشناسان معتقدند که رای مجلس انگلستان در آینده بسیار حائز اهمیت خواهد بود و به دنبال آن دیگر کشورها نیز ممکن است دست به اقدامی اینچنینی بزنند. درباره اهمیت رای مجلس انگلستان مبنی بر به رسمیت شناختن فلسطین با عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلیتیک و کارشناس مسائل بین المللی به گفت و گو پرداختیم که در ادامه می خوانید:

به رسمت شناختن کشور فلسطین با چه هدفی از سوی مجلس عوام انگلستان دنبال می شود؟

رای مجلس انگلستان، رای مهمی است. هرچند گفته می شود رای مجلس انگلستان تاثیری بر تصمیم گیری دولت ندارد، اما دارای اهمیت بسیار زیای است. موارد دیگری نیز وجود دارد که توسط مجلس انگلستان تصویب می شود و دولت اجرا نمی کند، اما این مصوبه متفاوت است. انگلستان در مساله فلسطین و شکل دادن آن به عنوان یک کشور، نقش اساسی داشته است. تا کنون بیش از 100 کشور فلسطین را به رسمیت شناختند اما به اندازه انگلستان با واکنش مواجه نشد. زیرا به رسمت شناختن فلسطین توسط مجلس، مقدمه ای خواهد بود که دولت این کشور به راحتی بتواند با فلسطین کار کرده و ارتباط برقرار کند. پس از آنکه در غزه تفاهمی صورت گرفت مبنی بر اینکه دولت غزه و کرانه باختری به صورت مشترک و در قالب یک دولت واحد کار کنند و نخست وزیر فلسطین نیز در غزه جلسه هیات دولت تشکیل داد، این موضوع دست انگلستان را برای به رسمت شناختن فلسطین با این استدلال که با کل فلسطین گفت وگو می کند، بازتر کرد. بنابراین اتحاد فلسطینی ها نقش مهمی در رای مجلس انگلستان داشت. اما چرا مجلس انگلستان دست به چنین اقدامی زد؟ پاسخ این سوال به مسایل خاورمیانه و تندروی های اسرائیل و دولت نتانیاهو مربوط می شود. تندروی های خاورمیانه مورد اقبال غرب نیست. کشورهای اروپایی و غربی با به رسمت شناختن دو دولت فلسطین و اسرائیل سعی بر شروع مذاکرات صلح و نتیجه بخش بودن آن داشتند، اما با روی کار آمدن دولت نتانیاهو بسیاری از امیدهای کشورهای غربی بر باد رفت. طبیعی است که اقدام مجلس انگلستان دهن کجی به دولت نتانیاهو است. مساله دوم تندروی های خاورمیانه است که از سوی گروه های تروریستی صورت می گیرد. غربی ها ریشه این تندروی ها را اقدامات علیه مسلمانان به خصوص تندروی های اسرائیل علیه مسلمانان می دانند. بنابراین غرب نگران از کنترل خارج شدن تندروی هایی است که اسرائیل انجام می دهد. از این رو به دنبال ایجاد توازن در منطقه بوده تا بتوانند سیاست های خود را در منطقه تا حدودی پیش ببرند. از طرفی چون غرب تشکیل دو دولت را پذیرفته، بنابراین راهی به جز مذاکره وجود ندارد. این مساله خود اهرم فشاری بر اسرائیل خواهد بود که تا آنها را در مقابل عمل انجام شده قرار دهند و با به رسمیت شناختن فلسطین، مذاکرات به صورت جدی برگزار شود.

رژیم اسرائیل اعلام کرده اقدام انگلستان فرایند مذاکرات صلح را با مشکل مواجه می کند. تا چه حد این اقدام انگلستان بر روی مذاکرات صلح بین اسرائیل و فلسطین تاثیرگذار است؟

تقریبا هر گاه کشورهای غربی اقدامی را در راستای منافع فلسطین انجام می دهند، اسرائیل با استفاده از این ترفند اعلام می کنند که اینگونه اقدامات بر روی فرایند صلح تاثیر منفی می گذارد. زمانی که سوئد فلسطین را به رسمیت شناخت، باز اسرائیل چنین اظهاراتی را مطرح کرد. بنابراین استفاده اسرائیلی ها از این ترفند در مقابل چنین اقداماتی طبیعی است. اما انگلستان برای اسرائیلی بسیار مهم است. زیرا عمل انگلستان می تواند بر اروپا و بسیاری از کشورهای مشترک المنافع اثرگذار باشد. اگر در میان کشورهای مشترک المنافع، کشوری باشد که هنوز اسرائیل را به رسمت نشناخته اما اکنون بعد از اقدام انگلستان ممکن است فلسطین را به رسمت بشناسد. بنابراین تنها انگلستان نیست که فلسطین را به رسمت شناخته است؛ زیرا به دنبال آن و طی روزهای آینده دیگر کشورها نیز چنین اقدامی را انجام خواهند داد. از طرفی انگلستان می خواهد موضع گروه هایی مانند جهاد اسلامی و حماس را که بیشتر اعتقاد به مبارزه مسلحانه هستند را تضعیف و در مقابل موضع دولت فلسطین را تقویت کنند. در مجموع می توان گفت اقدام انگلستان به ضرر اسرائیل و به نفع فلسطین است.

فرانسه به صورت تلویحی اقدام مجلس انگلستان را تایید کرده اما گفته هرگاه زمان در جهت استقرار صلح اقتضا کند، استقلال دولت فلسطین را به رسمت خواهد شناخت. موضع گیری فرانسه متاثر از چیست؟

در انگلستان، پارلمان فلسطین را به رسمیت نشاخته و در فرانسه دولت اظهارنظر کرده است. طبیعتا نظر پارلمان در انگلستان مقدمه ای بر نظر مثبت دولت انگلستان خواهد بود. اما در فرانسه لابی صهیونیستی بسیار قوی بوده و دولت های فرانسه همواره به این لابی متکی بوده اند. به ویژه اینکه در فرانسه سوسیالیست ها ارتباط بیشتری با لابی صهیونیستی دارند. بنابراین محتاطانه صحبت می کنند. ضمن آنکه پارلمان فرانسه، نقش پارلمان انگلستان را ندارد. درواقع قدرت، اقتدار و تاثیرگذاری پارلمان انگلستان بیشتر از پارلمان فرانسه است. البت تصور می شود فرانسه برای عقب نماندن از غافله و با وجود میلیون ها مسلمان، ناچار به پذیرش استقلال فلسطین خواهد بود. البته نمی تواند موضع تندروانه ای داشته باشد.  معمولا بعد از اینکه کشورهای مهم اروپایی  اقدامی را انجام می دهند، به دنبال آن دیگر کشورها عمل خواهند کرد. فکر می کنم این روندی است که اروپایی ها در پیش گرفته تا مذاکرات صلح تضعیف شده توسط نتانیاهو را در کنال خودش قرار داده و آن را کنترل کنند و به نحوی اجازه ندهند که نتانیاهو هر کاری که خواست انجام دهد.

در حال حاضر اتحادیه اروپا چرخشی از چپ به راست داشته و بر اساس تفکرات راستگراها، سیاست خارجی در خاورمیانه به گونه دیگری دنبال خواهد شد، زیرا این طیف بیشتر بر ملیت تاکید دارد. حال اقدام پارلمان انگلستان چه تاثیری بر روی اتحادیه اروپا خواهد داشت؟

در شمال اروپا راست و چپ گرایش فلسطینی دارند. آنها به دنبال این هستند که از طریق گفت وگو به صلح برسند. بنابراین نباید این تصور وجود داشته باشد که حتما راستی ها بیشتر گرایش به اسرائیل دارند. افکار عمومی در اروپا حرف اول را می زند. طی دو دهه اخیر گرایش افکار عمومی اروپا به سمت فلسطین بوده است. علت این مساله نیز گسترش فضای مجازی و شبک های تلویزیونی بوده که کشتارهای رژیم صهیونیستی در غزه را منعکس می کردند. این مساله بر روی افکار عمومی اروپا اثرگذار بوده و دولت های اروپایی چه راست و چه چب را مجبور به پیروی از خود کرده است. از طرفی اعضای پارلمان اروپا هر 4 سال یکبار نیاز به آرای مردم دارند، از این رو سیاست صلح طلبانه ای را در پیش گرفته و مقاومت در برابر تندروی های دولت اسرائیل را به عنوان امتیازی برای حضور خود در پارلمان اروپا مدنظر قرار می دهند. ضمن اینکه دولت های اروپایی پس از پیمان اسلو به این نتیجه رسیدند که مساله فلسطین باید از طریق مذاکره حل شود. 

انتشار اولیه : جمعه 25 مهر 1393 / باز انتشار : چهارشنبه 30 مهر 1393