نقش کلیدی کنگره در معماری تحریم ها پس از توافق هسته ای

دیپلماسی ایرانی: مارک دابویز، مدیر بنیاد دفاع از دمکراسی ها است. او و ریچارد گلدبرگ، دستیار سابق سناتور مارک کرک اخیرا گزارشی منتشر کرده اند که نقشه راهی را برای کنگره به منظور مواجهه با توافق هسته ای احتمالی با ایرن ارایه می کند. دابویز در گفت و گو با رول کال به پنج پرسش کلیدی در زمینه برنامه های هسته ای ایران پاسخ داده است که متن آن را در زیر می خوانید.

هدف از انتشار گزارش اخیرا چه بود؟ این گزارش تا حدود زیادی با دیگر گزارش ها متفاوت بود.

نمی دانم که این درست است که در واشینگتن درست عمل می کنید یا خیر، زمانی که چپ ها را به مانع تراشی در روند مذاکرات متهم می کنید و راست ها نیز به حمایت از روند مذاکرات هسته ای با ایران متهم می شوند. هدف از این گزارش پس از گفت و گو های طولانی با مقامات دولتی این بود که پس از توافق هسته ای در مورد تحریم ها چه اتفاقی می افتد. در مقابل امتیازهایی که از ایران دریافت می شود باید چه تحریم هایی لغو شوند؟ ما تلاش کردیم نقشه راهی برای لغو تحریم ها ارایه کنیم. همچنین نقشه راهی برای تحریم هایی که باید به قوت خود باقی بمانند تا در صورت عدم پایبندی ایران به تعهدات اش از آن به عنوان یک اهرم استفاده شود. نقطه شروع این گزارش مذاکرات واقع بینانه است و ما به دنبال مطرح کردن تهدید بمباران ایران نبودیم. به بیان دیگر ما تلاش کردیم در این گزارش توضیح دهیم چه تحریم هایی باید باقی بمانند تا از آنها به عنوان ابزار پیشتیبان پایبندی ایران به توافق هسته ای و انجام نظارت ها استفاده شود.

توصیه های شما چقدر با آن چیزی که دولت و کنگره احتمالا پس از توافق نهایی با ایران انجام می دهند، تناقض دارد؟

خیلی زود است که در این مورد قضاوت کنیم. ما دقیقا نمی دانیم که دولت در بحث لغو تحریم ها به دنبال چیست اما موضع گیری های علنی مقامات دولتی اینگونه بوده که آنها به دنبال یک رویکرد تدریجی و گام به گام هستند. آنها می گویند که لغو تحریم ها باید با امتیازهای دریافتی از ایران همخوانی داشته باشد. از سویی تهران می گوید به دنبال لغو یکباره تحریم هاست و از سوی دیگر واشینگتن نیز می خواهد در آغاز امتیازهای زیادی دریافت کند. همچنین مشخص نیست که سرنوشت توافق نهایی در کنگره چه می شود. کنگره بر این باور است که نقش مهمی در برقراری نظام تحریم ها علیه ایران داشته و می خواهد در هر گونه معماری تحریم ها پس از توافق هسته ای نیز دخالت داشته باشد. اما در نهایت باید دید که اوضاع چگونه پیش می رود.

ایران ممکن است در چه زمینه هایی کمترین امتیاز را ارایه کند؟

موضوعی که کمتر به آن توجه می شود، مدت زمان اجرای توافق هسته ای است و اینکه چقدر باید زمان بگذرد تا با ایران نیز مانند هر کشور دیگر عضو ان پی تی رفتاری عادی انجام شود . بازی ای که ایران به دنبال آن است و در مورد آن سخن گفته تبدیل شدن به  ژاپن است. به این معنی که ایران به یک کشور با قابلیت هسته ای شدن تبدیل شود اما در عین حال طبق پیمان منع اشاعه هسته ای رفتاری عادی با آن انجام شود و در ضمن محدودیت های زیادی نیز وجود نداشته باشد.

ایالات متحده باید در چه زمینه هایی قاطع تر باشد و مصالحه کمتری انجام دهد؟

بستگی دارد. فکر نمی کنم که برنامه هسته ای ایران در ساختار جمهوری ایران اسلامی هیچگاه عادی سازی شود. تمامی محدودیت ها باید برای همیشه ادامه داشته باشد. از سوی دیگر ایران ژاپن یا هلند نیست. ما در حال مذاکرات با مقامات عالی جمهوری اسلامی هستیم نه پادشاه ویلیام الکساندر. دولت آمریکا باید در مورد مدت زمان اجرای قرارداد موضع سرسختانه تری داشته باشد. اگر آمریکا به دنبال قرارداد 20 ساله باشد و ایران نیز روی 5 سال پافشاری داشته باشد، سرانجام مدت زمان اجرای قرارداد برای 10 تا 15 سال تعیین خواهد شد. اگر مدت زمان اجرای توافقنامه کوتاه باشد، ایران نیز در بازه زمانی کم به آنچه که می خواهد می رسد و محدودیت ها نیز برداشته خواهد شد و به این ترتیب امکان مواجهه با یک ایران هسته ای نیز بیشتر می شود.

تحریم ها یکی از موضوعات مورد بحث در مورد ایران است. این تحریم ها به عقیده برخی کارشناسان به اندازه کافی کارآمد نبوده اند. از نگاه شما این تحریم ها چقدر بر ایران تاثیر گذاشته اند یا چگونه می توان آنها را کارآمدتر کرد؟

زمانی که پای تحریم های ایران به میان می آید، باید گفت که این تحریم ها در قانع کردن ایران برای نشستن پای میز مذاکره موثر بوده اند. اما باید دید که این تحریم ها چقدر می توانند در افزایش انگیزه ایران برای توافق نهایی و جلوگیری از هسته ای شدن این کشور موثر باشند. ما هیچگاه در نمی یابیم که این تحریم ها چقدر می توانستند تاثیرگذار باشند زیرا دولت آمریکا از سال 2013 روند تعدیل تحریم ها را آغاز کرد و اقتصاد ایران نیز تا حدودی احیا شد. باید گفت که تحریم ها می توانند آسیب هایی را ایجاد کنند اما ابزار مطلق برای ناگزیر کردن دولت ها به امتیازدهی به شمار نمی روند. این تحریم ها باید با تهدید نظامی معتبر همراه باشند و البته ادامه روند دیپلماتیک . یک اشتباهی که امیدوارم در روند پیش رو مرتکب آن نشویم این است که تصور کنیم تحریم ها تنها ابزار امتیاز گیری است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10