پیش بینی فردای مذاکرات ایران و امریکا بر سر عراق

دیپلماسی ایرانی: بعد از چند دهه درگیری میان ایالات متحده امریکا با ایران، واشنگتن رسما اعلام کرد که از همکاری با ایران بر سر عراق استقبال می کند. یک مسئول امریکایی اعلام کرد که گفت وگو میان دو طرف عملا در حاشیه نشست مذاکرات هسته ای که در حال حاضر در وین در حال برگزاری است، آغاز شده است. گویی دو طرف تصمیم گرفته اند بعد از سقوط موصل توسط نیروهای مسلح به سرعت و مطابق با تحولات و پیچیدگی هایی که به روی زمین در عراق در حال وقوع است به سرعت وارد عمل شوند و همکاری با یکدیگر را آغاز کنند.

اما در محاسبات استراتژیک، اظهارات رئیس جمهوری امریکا همانند «زلزله ای» بود که کمتر از اهمیت توافق هسته ای ژنو میان تهران با کشورهای غربی نبود که برای نخستین بار به برخورداری ایران از حق غنی سازی اورانیوم اعتراف می کرد. در این جا نیز همکاری های ایران و امریکا به همان اندازه اهمیت دارد و می تواند آغازی برای اعتراف غرب به نفوذ ایران در منطقه باشد؛ همان طور که می تواند به مثابه امتیاز یا شکستی برای هر دو طرف در این لحظه سرنوشت سازی که می رود آینده خاورمیانه ترسیم شود، به حساب آید. در نتیجه می توان سناریوها و هم پیمانی ها و تناقضات غیر معمولی که «همکاری های این دو دشمن سنتی» ایجاد می کنند را به ترتیب زیر تصور کرد:

• ورود واشنگتن به جنگ این بار با هم پیمانی با تهران ممکن است احساس دشمنی منطقه ای توسط اهل سنت که اکثریت منطقه را تشکیل می دهند، موجب شود، به ویژه که کشورهای اصلی هم پیمان امریکا یعنی مصر و عربستان و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس همگی سنی مذهب هستند. این کشورها باید بتوانند موازنه جدید را درک کنند و مواضع خود را مطابق با موازنه جدید اتخاذ کنند، به ویژه باید دریابند که داعش تهدیدی وجودی برای امنیت ملی آنها به حساب می آید و در صورتی که نخواهند معادله جدید را بپذیرند در صورت حمله امریکا به داعش که عملا ایران رهبری آن را بر عهده خواهد داشت، خسارت های استراتژیک سنگینی را متحمل خواهند شد، این انتخاب زمانی برای آنها سخت تر خواهد شد که می بینیم همچنان اعراب در شوک توافق ژنو که چند ماه پیش حاصل شد به سر می برند.
• ایالات متحده شاید نتوانسته در آخر راه دیگری پیدا کند که اکنون «پرچم سفید» را به سوی ایران برافراشته است، واشنگتن اکنون نیازمند کمک های امنیتی ایران است و می خواهد به روی زمین صداقت ایران را محک بزند به ویژه از طریق برنامه انجام حمله هوایی به داعش با هدف توقف پیشروی های آن در عراق. از نگاه امریکایی ها در صورتی که وضعیتی خاص پیش آید دشمنان می توانند بیش از هم پیمانان به یکدیگر کمک کنند به ویژه که اگر منافع مشترک در میان باشد. ناظران بعید نمی دانند که اعتراف امریکا به نفوذ ایران در عراق مقدمه ای برای بازبینی محاسبات ایالات متحده در منطقه با توجه به واقعیت ها و موازنه های جدید قدرت باشد که جایگاه ویژه ای را به ایران می دهد و کلید احتمالی مذاکره با آن در پرونده های دیگر از جمله سوریه و یمن و لبنان باشد.

• همکاری های امریکایی – ایرانی حتی اگر مطابق با موازنه های قدرت باشد به سود تهران خواهد بود چرا که قوی ترین طرف منطقه ای محسوب می شود، این بهره برداری یک جانبه نخواهد بود چرا که ایالات متحده تلاش خواهد کرد تا آن جا که می تواند از «سود سیاسی» نهایت بهره را ببرد در مقابل به جایگاه رهبری ایران در منطقه اعتراف خواهد کرد و آن را «دروازه ورود غرب» به خاورمیانه خواهد دانست، در آن صورت به سرعت شاهد حل بحران های شدید و سخت منطقه ای به ویژه در سوریه خواهیم بود و در لحن مجموعه موسوم به محور مقاومت در قبال اسرائیل نیز تعدیلاتی را خواهیم دید. شاید چنین پیشنهادی به تهران با اعلام آمادگی به رفع تحریم های عمده اقتصادی علیه آن از سوی امریکا و غرب همراه باشد.    
• شاید واشنگتن و تهران توجیهی برای همکاری با یکدیگر از طریق همکاری علیه داعش بر اساس قاعده مشهور دشمن دشمن من دوست من است، داشته باشند، مگر این که بخواهند ایران را مجبور کنند که تفسیر روشن تر و اعتمادسازی بیشتری از همکاری اش با جامعه جهانی را ارائه دهد و غرب از ایران بخواهد در همین چارچوب بیش از پیش به سود اسرائیل امتیاز دهد که در آن موقع برای ایران بسیار سخت خواهد بود که بخواهد با امریکا و غرب در منطقه به تعامل بپردازد.

در آخر این که آن چه در عراق می گذرد، هشداری است مبنی بر این که منطقه به سمت انفجار مذهبی پیش می رود، نه تنها در عراق که جنگ طایفه ای به تعویق افتاده ای را تجربه می کند، بلکه سراسر خاورمیانه که تصمیم گرفته است بدون این که توجهی به تاثیرات فتنه مذهبی داشته باشد، با فتواهای شیوخی که «فتوا به جنگ مقدس» می دهند و مردم بی گناه را به راحتی به کشتن می دهند صرفا برای این که به «خلافت» مورد نظر خود برسند، به سمت جنگ طایفه ای تمام عیار حرکت کند.

منبع: القدس العربی/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: پنجشنبه 29 خرداد 1393/ باز انتشار : سه شنبه 3 تیر 1393