مرجعیت بر تغییر وضع موجود تاکید دارد/مردم میان تاریکی و تغییر یکی را انتخاب کنند

دیپلماسی ایرانی: با توجه به ناآرامی های موجود در عراق و تحولات سیاسی و همچنین اختلاف های سیاسی عمیقی که بر روابط گروه های سیاسی عراقی با یکدیگر حاکم شده است، بسیاری انتخابات پیش روی عراق را انتخاباتی حیاتی می دانند و می گویند این انتخابات فرصتی طلایی است تا مردم عراق خود سرنوشت خود را تعیین کنند و تغییر را در کشورشان با دستان خود به وجود آورند. اکثر جریان های سیاسی عراقی معتقدند که صندوق های رای نظر نهایی مردم است و کسی توانایی ایستادن در برابر اراده مردم را ندارد. بسیاری نیز بر نظر مرجعیت تاکید می کنند و می گویند که مرجعیت به عنوان عالی ترین نهاد دینی – سیاسی – اجتماعی کشور بر مردم تکلیف کرده است که در انتخابات شرکت کنند و با رای خود وضعیت موجود در کشور را تغییر دهند. در همین رابطه دیپلماسی ایرانی گفت وگویی را با دکتر ابراهیم بحرالعلوم، وزیر نفت سابق عراق و از اعضای ائتلاف شهروند انجام داده است که در زیر می خوانید:

سیاستمداران عراقی انتقادهای بسیاری به وضعیت جاری در عراق دارند. پیکان اتهام ها همگی متوجه آقای نوری مالکی نخست وزیر عراق است و تقریبا اکثر چهره های سیاسی رویه سیاسی او را به باد انتقاد گرفته اند. این در حالی است که انتخابات عراق تا یک هفته آینده برگزار می شود و سیاستمداران انتظار دارند که از طریق این انتخابات بتوانند تغییری در وضعیت فعلی به وجود آورند. آیا به اعتقاد شما این انتخابات می تواند تغییری واقعی در کشور ایجاد کند؟

حقیقت این است که این انتخابات آخرین فرصت برای عراقی ها است. یا باید از این فرصت استفاده کنیم و از طریق آن تغییر را در کشورمان رقم بزنیم یا این که باید منتظر نتایج وخیم آن باشیم. از سوی دیگر مسئولیت کارگزاران سیاسی آینده نیز بسیار سخت خواهد بود برای این که مجبورند چارچوب سیاسی آینده کشور را بر روی تجربه ای شکست خورده بنا کنند که می تواند متزلزل و شکننده باشد. برای همین این انتخابات هم سرنوشت ساز است و هم از لحاظ بسیاری از مسائل مهم و حیاتی. ما امیدواریم که شهروندان عراقی با قدرت در این انتخابات شرکت کنند و با رای به افراد صالح و شایسته مجلسی کارامد و شایسته به وجود آید که به دنبال آن دولتی کارآمدتر و شایسته تر نیز تشکیل شود. در عین حال آرای خاموش را نیز باید مد نظر داشته باشیم. در انتخابات گذشته آرای خاموش در انتخابات شرکت نکردند اما در این انتخابات انتظار می رود که آرای خاموش حضوری فعال پای صندوق های رای داشته باشند.

اگر با همه این احوال تغییری که از آن سخن می گویید حاصل نشود، آنگاه چه خواهد شد؟

اگر بنا باشد تغییری رخ ندهد و در همین وضعیت فعلی باقی بمانیم به اعتقاد من اوضاع بسیار سخت تر خواهد شد و آینده ای تاریک و غیر قابل پیش بینی در انتظار عراق خواهد بود.

شنیده می شود که مرجعیت از دولت فعلی به هیچ وجه راضی نیست و مردم را به تغییر دولت و کلا مهره های سیاسی فعلی ترغیب می کند. رویکرد مرجعیت نسبت به انتخابات چیست؟ آیا می توان گفت که مرجعیت جانب فرد یا جریانی خاص را در این انتخابات گرفته است؟

همان طور که گفتید مرجعیت از وضعیت فعلی به هیچ وجه راضی نیست. عدم رضایت مرجعیت را هم از گزارش هایی که از دیدارهای مردمی و نمایندگان سیاسی با مراجع منتشر می شود و هم از سخنرانی های نمایندگان مرجعیت در تریبون های نماز جمعه گفته و شنیده می شود به خوبی می توان مشاهده کرد. مرجعیت به صراحت بر لزوم تغییر وضعیت فعلی و چهره های سیاسی کنونی تاکید کرده است. مرجعیت همچنین از مردم خواسته که به چهره هایی که عملکرد خوبی نداشته اند و تجربه سیاسی فعلی را به شکست کشانده اند، رای ندهند و بر لزوم تغییر این افراد تاکید کرده است. واقعیت سیاسی و امنیتی عراق متاثر از تجربه ای کاملا شکست خورده و ناکارامد است. این برای نخستین بار است که مرجعیت از شهروندان عراقی می خواهد که به صلاح خود و ملت عراق با رفتن پای صندوق های رای به تغییر وضعیت موجود مبادرت ورزند. مرجعیت بر این نکته بسیار تاکید کرده است که وضعیت موجود نمی تواند تغییر کند مگر به دست مردم عراق. این انتخابات است که آینده عراقی ها و فرزندان و نوه های آنها را تعیین می کند.

آیا شما پیش بینی می کنید که استقبال خوبی از انتخابات عراق بشود؟

از جمع 21 میلیون برگه انتخاباتی 18 میلیون برگه توزیع شده است. این نشان می دهد که استقبال از انتخابات می تواند بسیار خوب باشد. اگر همین تعداد یا رقمی نزدیک به آن پای صندوق های رای بروند به این معنا خواهد بود که استقبال از انتخابات بالا است. در این میان بار دیگر می گویم به اظهارات و بیانیه های مرجعیت توجه کنید. مرجعیت به روشنی پیام داده است که ملت عراق این فرصت طلایی است، از این فرصت طلایی برای تغییر در کشور استفاده کنید در غیر این صورت آینده ای مبهم و غیر قابل پیش بینی در انتظار کشور خواهد بود.

با توجه به تجربه قبلی انتخابات عراق و این که مشاهده شد بیش از آن که رای مردم تاثیرگذار باشد، ائتلاف های سیاسی میان جریان های پیروز انتخابات نخست وزیر آینده را انتخاب کردند، به نظر شما پارلمان تا چه اندازه می تواند در تعیین مناصب اصلی کشور یعنی نخست وزیری، ریاست جمهوری و ریاست پارلمان نقش داشته باشد؟

ببینید این پارلمان است که به نخست وزیر رای اعتماد می دهد و به برنامه های آن اجازه می دهد که اجرا شوند. این مجلس است که به تصمیم گیری ها را رسمیت می بخشد و به قوانین اجازه اجرا می دهد. پارلمان همچنین نقش نظارتی و رقابتی بر فعالیت های سیاسی تمامی ارگان های حکومتی دارد. بنابر این نقش پارلمان در کشور بسیار پررنگ است..

این حرف شما صحیح، اما ما قوانین بسیاری را در عراق شاهدیم که تنها به دلیل اختلاف های سیاسی جریان ها و فراکسیون های سیاسی تصویب نشده اند از جمله قانون بودجه که با وجود گذشت چهار ماه از آغاز سال جدید هنوز به تصویب نمایندگان مجلس نرسیده است؟

بله، متاسفانه تجربه های پارلمان های گذشته عراق به هیچ وجه خوشایند نیستند. متاسفانه استقلال پارلمان تحت تاثیر سیاست بازی های باندها و جریان های سیاسی قرار گرفته است. در طول سال های گذشته فعالیت های پارلمان در نتیجه قطب بندی ها و ماهیت پیمان های سیاسی میان جریان های سیاسی معطل و معلق بوده است. در نتیجه این مسائل قوانین بسیاری مایه اختلافات سیاسی شده اند و پارلمان نتوانسته است که تصمیم در خور توجهی بر سر آنها بگیرد. مثل قانون دادگاه های اتحادیه ای یا قانون نفت و گاز. اما راه حل تنها از طریق ایجاد اکثریت سیاسی و تیم های سیاسی کارامد فراهم می شود. فراکسیون های پارلمانی در عراق بسیار ضعیف عمل کرده اند. ما باید در مجلس آینده این فراکسیون ها را تقویت کنیم. اپوزسیون قدرتمند درون پارلمانی نداریم، باید این مجموعه را نیز به وجود آوریم و آن را تقویت کنیم. تنها از این طریق است می توانیم به سمت دموکراسی فراگیر در کشور به دور از تنش های فرقه ای و طایفه ای حرکت کنیم و آینده کشور را بسازیم و آن را وارد ریل پیشرفت کنیم.

بسیاری از منتقدان فرایند سیاسی کشور می گویند که نمایندگان و وزرا و مقام های عالی کشور پس از انتخابات و رفتن به مجلس و پست های خود ارتباطات خود را با مردم قطع می کنند و این جدایی می تواند آینده سیاسی سختی را برای کشور رقم بزند. چرا که بی اعتمادی به دولت و مجلس و حکومت افزایش می یابد و این مساله به ضرر کشور تمام می شود. نظر شما در این زمینه چیست؟

بله کاملا صحیح است. دلیل به وجود آمدن چنین حالتی این است که نشست یا گردهمایی یا تجمعی میان شهروندان و نمایندگان با مردم به وجود نمی آید. در حالی که در کشورهای پیش رو در دموکراسی نمایندگان مجلس و وزرا و مقام های عالی کشور به هر ترتیبی مسقیم یا غیر مستقیم با مردم در تماس هستند. اما متاسفانه در عراق چنین حالتی وجود ندارد. مردم فقط نظرات ائتلاف ها و تشکل های سیاسی را می شنوند و ارتباط دیگری با نمایندگان خود ندارند. برای همین تنها یک رابطه یک طرفه میان مردم و دولت و نمایندگان به وجود می آید. این مساله به تدریج موجبات بی اعتمادی را به وجود می آورد و آینده سیاسی کشور را به چالش می کشد. عراق تجربه سال ها دیکتاتوری را داشته است. ما تازه از سال 2003 وارد دوران جدیدی از تاریخ سیاسی خود به دور از روحیه و منش استبدادی شده ایم. برای همین زمان لازم است تا از فضای سخت گذشته فاصله بگیریم و به وضعیت مطلوب برسیم. به عبارت دیگر عراقی ها به دلیل سال ها دیکتاتوری هنوز بسیاری از تعاملات سیاسی و مراودات دولت – ملت را نمی دانند و باید چیزهای بسیاری را در این زمینه یاد بگیرند.

اما بسیاری حتی امریکایی ها که به عراق حمله کردند و رژیم بعثی را در این کشور سرنگون ساختند و بر تشکیل حکومت جدید عراق کمک کردند نیز در اظهار نظرهای مختلف خود می گویند که سیاستمداران عراقی هر کدام به نحوی تلاش دارند تا حداقل رویکرد استبدادی را در فرایند سیاسی خود داشته باشند؟

ببینید به هیچ وجه امکان ندارد که عراق به دوران سیاه گذشته خود باز گردد. دوران سیاه استبداد حزب بعث بدترین دوران تاریخ عراق و یکی از بدترین دوران تجربه سیاسی و تاریخی بشر بوده است. این صحیح است که در طول این مدت کاستی های بسیاری وجود داشته اما به هیچ وجه دوران فعلی عراق با قبل از آن قابل مقایسه نیست. ما وضعیتی استثنائی و در خور توجهی را در حال حاضر سپری می کنیم که با همه کاستی هایش به مراتب بهتر از دوران رژیم بعث است. بله ما در حال حاضر مشکلات بسیاری داریم که اگر به طور جدی به فکر حل آنها نباشیم می تواند مشکلات جدیدی را برای کشورمان به وجود آورند. مثلا کشور به صورت مرکز محور اداره می شود در حالی که در سال 2010 قانونی تصویب شد که به موجب آن وزارت شهرداری ها و استان ها منحل شده و اختیارات آن به استان ها و شهرداری ها محول شود اما این قانون تا کنون اجرا نشده است. برای همین شاهدیم که پیشرفت اندکی در استان ها صورت گرفته است در حالی که اگر این قانون عملی می شد ما شاهد جهشی در عمران و بازسازی استان ها می شدیم. یا مثلا در سال 2008 در زمانی که من وزیر نفت بودم پیشنهاد دادم که شرکت ملی نفت عراق با مالکیت 70 درصد سهام برای دولت و 30 درصد سهام برای مردم تاسیس شود و بعد از چند سال فعالیت سود آن نزد عراقی ها توزیع شود تا به این ترتیب ارتباطی مستقیم میان مردم با ثروت های نفتی عراق به وجود آید. یا حتی پروژه های مهم دیگری مثل پروژه اسکان و شهرسازی تعریف شدند که پیشرفت در آنها بسیار محدود و اندک بوده است در حالی که با درآمدهای عظیم نفتی انتظار می رفت پیشرفت های بسیار بیشتری در زمینه اسکان و شهرسازی و خدمات در اختیار مردم قرار بگیرد. یا مثلا در بحث های اجتماعی، جامعه مدنی نقشی تاثیر گذار و مستقیم در جامعه ندارد و رابطی میان دولت – ملت محسوب نمی شود در حالی که انتظار می رود که جامعه مدنی بدون وجود هر گونه مقاومتی به شریکی مهم برای حکومت تبدیل شود تا به این ترتیب دموکراسی و نهاد های مدنی توسعه یافته و کشور به سمت پیشرفت و اعتلا حرکت کند.

دستورالعمل های خارجی را تا چه اندازه در انتخابات آینده عراق موثر می دانید؟

قطعا کشورهای همسایه و ذی نفوذ در عراق برنامه هایی تعریف شده برای انتخابات آینده کشور دارند. اما هر چه باشد و هر طرحی تهیه شده باشد در نهایت این صندوق های رای هستند که برنده انتخابات را مشخص می کنند و سرنوشت مناصب و پست های کلیدی را تعیین می کنند. بنابراین هر کشوری هر دستورالعملی که داشته باشد در نهایت مجبور است که تسلیم اراده مردم شود. ما معتقدیم ایران به عنوان کشوری برخوردار از نظام انتخاباتی یا امریکا یا هر کشور دیگری هر دستورالعمل و طرحی که داشته باشد و از هر فرد یا جریانی که حمایت کند در نهایت به انتخاب مردم عراق احترام می گذارد. گمان نمی کنم در حال حاضر کسی در عراق از این بابت نگرانی داشته باشد.

انتشار اولیه: چهارشنبه 3 اردیبهشت 1393/ باز انتشار: دوشنبه 8 اردیبهشت 1393