ترکیه متحد استراتژیک ایران پس از توافق هسته‌‌ای

در حالی که در هفته اخیر، ماجرای فساد اقتصادی در ترکیه در صدر تحلیل ها و اخبار پیرامون ارتباطات اقتصادی ایران و ترکیه قرار گرفته، ولی نصر در مطلبی تحلیلی، از زاویه ای متفاوت به روابط ایران و ترکیه نگاه کرده و نوشته است: ترکیه می تواند خود را متحد استراتژیک ایران در منطقه معرفی کند.

به گزارش «تابناک» ولی نصر در مطلب خود با تیتر «ایران؛ ترکیه؛ متحدان جدید؟» یاد آور شده است:
فساد مالی اخیر، منجر به آن شده که ترکیه وارد بحران شود؛ بحرانی جدی که مشروعیت دولت رجب طیب اردوغان را زیر سؤال برد. اکنون دولت اردوغان با چالش جدی از سوی سکولار ها و همچنین متحد سابق و رقیب کنونی خود (فتح الله گولن) روبه روست که از پنسیلوانیا، یک حرکت اسلامی در ترکیه را هدایت می کند. همچنین رشد کند اقتصادی ترکیه و عقب نشینی در سیاست خارجی به این بحران دامن می زند.

برای سال ها ترکیه در حال ترویج و گسترش روابط با همسایگان عرب زبان خود بوده است. دیپلمات ها و تجار ترک در همه سوی مرز ها رفت و آمد کرده اند و مسیرهای تجاری را گشوده اند تا واسطه ای برای گشایش کسب و کار و توافقات سیاسی باشند، تا جایی که موفقیت بی نظیر اقتصادی ترکیه و دموکراسی اسلامی با ثباتش مدلی برای کل منطقه قلمداد می شود.

اما در یک سال گذشته سیاست اردوغان در قبال خاور میانه، دچار یک بحران و مشکل اساسی گشته و نا آرامی ها در منطقه، منجر به کاهش تأثیر و نفوذ ترکیه و همچنین کندی رشد اقتصادی این کشور شده است.

مسأله سوریه و به ویژه مصر منجر به ایجاد شکافی عمیق میان ترکیه و عربستان شد، زیرا به هر حال دموکراسی اسلامی در ترکیه، نسخه معتدل شده نمونه خود در بین جماعت اخوان المسلمین در مصر است که با کمک عربستان سعودی ارتش مصر حکومت را از دست آن ها به در آورد.

البته ترکیه به این موضوع اعتراض کرد؛ اما کاری بیش از اعتراض از دست دولت ترکیه ساخته نبود. تا همین جا نیز این امر منجر به اخراج سفیر ترکیه از مصر شد.

در عین حال انتقاد از حکومت های سلطنتی حاشیه خلیج فارس، منجر به کاهش مناسبات تجاری ترکیه با آن ها و ضربه خوردن به اقتصاد ترکیه شد و همه این ها در یک زمان کاملاً چالشی برای اردوغان از را رسید .

از سوی دیگر، روابط ترکیه و اسرائیل از سال ۲۰۱۰ و در پی چالش بر سر کمک رسانی به غزه تیره شده و همچنان که نقش محوری ترکیه در منطقه به تدریج کاهش یافته، ایالات متحده نیز تمایل کمتری به مشورت با آنکارا برای مدیریت خاورمیانه دارد.

اما در عرصه سیاست خارجی، شاید هنوز شانس با اردوغان یار باشد. اکنون که ایران و ایالات متحده به شکل جدی وارد مذاکرات شده اند، قضایا برای ترکیه متفاوت است. بر خلاف اسرائیل و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس ترکیه از ایفای نقش یک پل بین ایران و غرب و فراهم کردن مسیری برای تهران در خروج از انزوا سود می برد.

هم اکنون مناسبات اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه با عبور از مرز ۲۰ میلیارد دلار، بسیار قوی و مستحکم است و حتی شاید این رقم، بسیار بیش از این باشد، زیرا در جریان فساد مالی اخیر اینگونه عنوان شده که هالک بانک به ایران در دور زدن تحریم ها کمک کرده است.

در هر صورت اکنون صادرات ایران روانه ترکیه و در ازای آن طلا و نقره خریداری شده و به ایران بازگردانده می شود. از سویی اقتصاد ترکیه وابسته به نفت و گاز ایران، سرمایه گذاری ارزی ایران و همچنین بازار خوب این کشور برای صادرات است.

بنابراین، اگر ایران به توافق طولانی مدت بر سر برنامه هسته ای خود با غرب برسد، نباید از دنیای عرب زبان سنی، انتظار خوشامد گویی داشته باشد. از آنجا که منطقه مملو از شکاف های فرقه ای است، با این توافق عرب های حاشیه خلیج فارس تنها از بابت بلند پروازی های منطقه ای ایران عصبی و ناراحت خواهند بود. این امر از ترکیه یک متحد احتمالی استراتژیک برای ایران می سازد، به ویژه اگر اقتصاد این کشور به واسطه لغو تحریم ها شروع به رشد و توسعه کند.

با توجه به اینکه نفوذ ایالات متحده در منطقه در حال کاهش است و از آنجا که پادشاهی های عرب و اسرائیل در مخالفت با برنامه هسته ای و توافق ایران و غرب همسو و متحد هستند؛ ترکیه به لطف روابط حسنه اش با ایران می تواند نقش محوری در این میان بازی کند.

از سوی دیگر، ارتباطات و مناسبات خوب ایران و ترکیه می تواند رشد و ترقی برای غرب باشد: ارتباطات اقتصادی ترکیه می تواند رشد بازرگانی ایران را توسعه ببخشد که این امر به استحکام جایگاه دولت اعتدال در ایران کمک شایانی خواهد کرد.

هرچند مشکلات داخلی اردوغان اکنون بسیار زیاد شده است، ترکیه هنوز این فرصت را دارد که جایگاه جهانی خود را بازیابی کند. راه حل این است که نه تنها نشان دهد با ایران همسو و مدافع ایران است، بلکه باید از نفوذ خود برای تغییر سیاست خارجی و تسهیل رسیدن به یک توافق هسته ای میان ایران و غرب استفاده کند.