نوری مالکی آماج حملات خودی ها

دیپلماسی ایرانی: با وجود این که نزدیک به 5 ماه به انتخابات مجلس عراق زمان باقی مانده است، درگیری های سیاسی عراقی ها از هم اکنون آغاز شده است. نوک حمله تمامی جریان های سیاسی نیز متوجه یک نفر است، نوری مالکی، نخست وزیر عراق.

مطابق با قانون انتخابات عراق پس از برگزاری انتخابات احزاب پیروز رئیس جمهور را معرفی کرده و رئیس جمهور منتخب نخست وزیر را از میان احزاب پیروز به نمایندگان مجلس معرفی می کند. همانند همیشه سهم خواهی های حزبی و طایفه ای و افراد مطرح برای پست ها مشکل انتخابات عراق است. در حال حاضر نیز بحث نخست وزیری و ریاست جمهوری به دو معضل بزرگ عراق تبدیل شده است.

جلال طالبانی، رئیس جمهوری عراق بیمار است و کردها بر سر جانشینی او اختلاف نظر دارند. حزب اتحاد میهنی کردستان یعنی حزب جلال طالبانی و خانواده اش تلاش می کنند تا خبری از وضعیت جسمانی او به بیرون درز نکند تا بتوانند دعواهای جاری بر سر این پست را اداره کنند. اما در این میان سنی ها نیز مدعی شده اند. آنها می خواهند که پست ریاست جمهوری به آنها برسد تا به این ترتیب آسان تر بتوانند بازی با پست نخست وزیری را که عموما به دلیل اکثریت شیعیان به آنها می رسد، به سود خود اداره کنند. آنها پیشنهاد می دهند که پست ریاست مجلس به کردها برسد و خود پست ریاست جمهوری را بگیرند. مواضع کردها نسبت به این موضوع یکسان نیست. برخی از طرح سنی ها حمایت می کنند و برخی علیه آن موضع می گیرند. حتی اسامه النجیفی، یکی از مدعیان ریاست جمهوری عراق نقشه راهی برای خود طراحی کرده و در حال رایزنی با طرف ها و نیروهای موثر در عراق برای رسیدن به این هدف است.

اما در بحبوحه تنش های سیاسی رو به افزایش عراق، موضوع ریاست جمهوری بحث ثانویه است. آن چه این روزها به بحث نخست جریان های سیاسی تبدیل شده، بحث نخست وزیری و شخص نوری مالکی است که تلاش های مضاعفی برای کنار زدن او آغاز شده است. نکته حائز اهمیت این دعوا این است که این بار دعوای نخست وزیری در خانه شیعیان است و مخالفت ها با او بسیار بیش از آن چیزی است که سنی ها بیان می کنند. البته برخی بر این اعتقادند که اختلاف های سنی ها با مالکی بیش از شیعیان است اما وقتی که می بینند شیعیان جلوتر از آنها انتقادهای تندی علیه مالکی می کنند و او را آماج حملات خود قرار می دهند کناری می نشینند و نظاره گر دعواهای شیعیان می مانند و هر جا هم که بتوانند فضا را متشنج تر نشان می دهند و طرف های مختلف را تحریک می کنند.

در حال حاضر در خط مقدم این حملات مقتدا صدر ایستاده است. وی که ریاست فراکسیون صدر در پارلمان عراق موسوم به الاحرار را نیز در اختیار دارد، مدتی است که ایران را ترک کرده و در عراق مستقر شده است. وی نزدیک به سه هفته است که تقریبا هر روز مرتب حملاتی را متوجه نوری مالکی می کند. هر جا که کسی کوچکترین انتقاد از مالکی کند او فورا دست به کار می شود و بر لهیب حملاتش به او می افزاید. البته مالکی نیز ساکت نمی نشیند، او هم به مقتدا صدر به شدت می تازد و پاسخش را تا کنون به تندی داده است. آخرین بار مالکی ضمن انتقاد شدید از اظهارات مقتدا صدر که مالکی را بر سر سفر به امریکا مورد نکوهش قرار داده بود، او را تهدید کرد اگر مقتدا توپ خانه حملاتش را متوقف نکند مجبور می شود شدیدتر و از راه های دیگر برخورد کند. اما صدر آرام ننشست. از جریان های سیاسی دیگر هم خواست با او متحد شوند تا فکری برای جانشینی مالکی بکنند. او در آخرین اظهار نظرش پای ایران را نیز وسط کشیده و گفته است که تهران به او قول داده است که برای بار سوم از نخست وزیری مالکی حمایت نمی کند. خبرگزاری آناتولی گزارش داده است که مقتدا صدر می گوید که از طریق یکی از سران ارشد ایران اطلاع یافته که تهران از دوره سوم نخست وزیری نوری مالکی حمایت نمی کند. اکثر مراجع شیعه هم در چنین موضوعاتی دخالت نمی کنند و به نظرم به ادامه نخست وزیری مالکی هم تمایلی ندارند.

روز گذشته برخی منابع خبری عراقی گزارش دادند که مالکی اجرای حکم بازداشت مقتدا صدر را ابلاغ کرده است. وی متهم به مشارکت در قتل در زمان حضور نیروهای امریکایی در عراق است. این موضوع به کشته شدن سید عبدالمجید خوئی، فرزند مرحوم آیت الله خوئی در سال 2003 در همان ابتدای حضور نیروهای امریکایی به عراق باز می گردد. برخی منابع خبری نیز دستگیری وی را به شکایت امریکایی ها از جیش المهدی، شاخه نظامی جریان صدر مرتبط می دانند.

مقتدی صدر در دو دولت گذشته مالکی از متحدان او بود و در رسیدن مالکی به پست نخست وزیری کمک شایانی به آن کرد.

ایران از حامیان قاطع نوری مالکی، نخست وزیر عراق بوده است. اما این که گفته شود در حال حاضر از نخست وزیری وی حمایت نمی کند، به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران پیش بینی زودهنگامی است. حتی برخی رهبران سیاسی عراقی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی می گویند که هنوز از موضع ایران اطلاع دقیقی ندارند و ایرانی ها به صراحت مواضع خود را به اطلاع آنها نرسانده اند. حقیقت این است که سیاست ایران حمایت از انتخابات مردمی در هر جای دنیا است. در مورد عراق نیز تهران می گوید اول نتیجه انتخابات را بررسی می کنند سپس اگر لازم بداند به فکر حمایت از کسی می افتد. در عین حال مواضع مرجعیت نیز در شکل گیری مواضع ایران بسیار موثر است. هنوز مرجعیت از نخست وزیری کسی حمایت نکرده و به تبع آن ایران نیز از هر گونه موضع گیری صریح در حال حاضر اجتناب می کند. اظهاراتی که در دو یا سه سال اخیر از مرجعیت نجف اشرف شنیده می شود حاکی از عدم رضایت آن از وضعیت جاری و عملکرد دولت است اما این که رسما از یک فرد خاص حمایت کند یا علیه او موضع بگیرد، تا کنون از آن دیده نشده است.

این در حالی است که نوری مالکی قرار است روز چهارشنبه به تهران سفر کند و با مقام های ایرانی دیدار مفصلی داشته باشد.

نارضایتی از وضعیت جاری در عراق روز به روز افزایش می یابد و انتقادها به شخص نوری مالکی و دولت او نیز در حال افزایش است. اما آن چه بسیاری از کارشناسان به آن اذعان دارند، منحصر به فرد بودن چهره کاریزماتیک مالکی در وضعیت فعلی عراق است که به رغم وجود اختلاف های سنگین بر سر او و عدم رضایت از عملکردش در بسیاری از زمینه ها، هنوز رقیب جدی ای در مقابل او مطرح نشده است. این مساله شانس پیروزی او در انتخابات پیش رو را افزایش می دهد.

در این میان احمد چلبی، رئیس حزب کنفرانس ملی عراق و نماینده مجلس این کشور می گوید: «بخت نوری مالکی برای رسیدن مجدد به نخست وزیری از بین رفته است.»

چلبی در پذیرایی از چند تن از نمایندگان رسانه های محلی در منزل شخصی اش همچنین می گوید: «فراکسیون الاحرار رسماً اعلام کرده که از مالکی حمایت نمی کند و فراکسیون شهروند نیز ترجیح می دهد در این باره ساکت بماند و این همه یعنی مالکی هیچ بختی برای نخست وزیری مجدد ندارد.»

وی همچنین پیش بینی می کند که ریاست جمهوری آینده عراق به بارزانی یا النجیفی برسد و علاوی با صالح المطلک هم پیمان شود و النجیفی با یک لیست کاملاً سنی در انتخابات شرکت کند.

هنوز تا انتخابات زمان بسیاری باقی مانده و در طول این مدت هم حملات و افشاگری جریان های سیاسی علیه یکدیگر افزایش می یابد و هم ممکن است اتفاقات بسیاری بیفتد که معادلات جاری در عراق را تغییر دهد. باید منتظر ماند و دید، ممکن است منتقدان امروز به طرفداران فردا تبدیل شوند.