نسیم تغییرات پاکستان به افغانستان رسید

دیپلماسی ایرانی: ظاهرا نواز شریف، نخست وزیر پاکستان قصد دارد رویکرد جدیدی را در برابر کابل پیش ببرد. خط دیورند، مرز کنونی بین کشورهای افغانستان و پاکستان سال هاست که نقطه اختلافات میان دو کشور بوده است، اما رویکرد نواز شریف و سفر وی به کابل نشان می دهد که شاید این بار در رویکرد سیاسی پاکستان تغییراتی رخ داده باشد. رئیس جمهوری افغانستان و نخست وزیر پاکستان پس از دیدار و گفت وگو در نشست خبری مشترک به لزوم همکاری صادقانه دو کشور در مبارزه با تروریسم، حسن همجواری و گسترش روابط اقتصادی، تاکید کردند. حامد کرزی که در طول دوران ریاست جمهور ی اش به منظور برقراری صلح در افغانستان 20 سفر به پاکستان داشته است، پیش از این گفته بود که اگر پاکستان و آمریکا صادقانه بخواهند صلح در افغانستان محقق شود، این امر شدنی است. حقیقت این است که دولت‎های افغانستان و پاکستان با تمامی اختلافاتی که با یکدیگر دارند، از مسائل و مشکلات مشابهی رنج می‎برند و نیازمند راهکارهای مشابهی هستند، در نتیجه سفر شریف به افغانستان می‎تواند دارای نتایج مثبت و ارزنده‎ای برای هر دو کشور باشد.  محمدابراهیم طاهریان، سفیر پیشین ایران در افغانستان به بررسی رویکرد جدید نواز شریف در سیاست داخلی و خارجی و سفر وی به کابل پرداخته است که در ادامه می خوانید.

با توجه به سفر آقای نوازشریف به کابل، آیا تغییر دولت در پاکستان و تمایلات جدیدی که از سوی رهبران جدید اسلام آباد عنوان می شود را می توان مبنای مطمئنی برای تغییر رویکرد این کشور در قبال افغانستان محسوب کرد؟ آیا می توان گفت علاوه بر سیاست، تعریف منافع هم در پاکستان تغییر یافته است؟

آن چه در تبلیغات انتخاباتی مسلم لیگ مطرح بوده و پس از آن که نواز شریف روی کار آمد و همچنین اظهارات نواز شریف  در کابل، همگی بیانگر رویکرد مثبت و متفاوتی است، اما لزوما سیاست ها را با حرف اندازه نمی گیرند و باید دید که در عمل چه خواهد شد. به دلیل آن که معمولا پرونده افغانستان در پاکستان به طور کامل در اختیار دولت و حزب حاکم نیست و نهادهای دیگری هم هستند که در این پروند تاثیرگذارند. بنابراین باید کمی صبر کرد و دید که فاصله عمل و حرف اسلام آباد نسبت به موضوع افغانستان همان است که گفته می شود یا به گونه دیگری عمل خواهند کرد.

دوره قانونی فرمانده سابق ارتش در پاکستان خاتمه یافت و فرمانده جدیدی برای این نهاد قدرتمند تعیین شد . این تغییر که مطابق نظر نخست وزیر این کشور صورت گرفت می تواند موجب نزدیکی بیشتر ارتش با دولت در پاکستان و در پرونده های مهمی چون افغانستان و هند و افراط گرائی شود ؟

به طور کلی انتخاب راحیل شریف بیانگر نوعی تغییر در رویکرد ارتش نسبت به مسائل داخلی و خارجی  تلقی نمی شود، چراکه شریف جزء چند کاندیدای مطرح بوده و ممکن است انتخاب اول نبوده اما مطمئنا یکی از انتخاب ها بوده و مشغول به کار شده است. این فرد پانزدهمین فرمانده ارتش پاکستان است و کارکرد ارتش نیز به افراد بستگی ندارد مگر آن که اتفاقی از جنس اقدام ضیاء الحق یا مشرف بیفتد، در غیر این صورت چارچوب نهاد ارتش کارکرد مشخصی است و افراد در آن تغییری ایجاد نمی کنند. بنابراین به نظر می رسد انتخاب ژنرال راحیل شریف به معنای تغییر در موضع ارتش درحوزه داخلی یا خارجی نیست و این مساله اتفاق مهمی در جهت رویکرد پاکستان نسبت به افغانستان تلقی نمی شود. به نظر می رسد همان روال گذشته ادامه پیدا کند.

انتقال مسالمت آمیز قدرت در پاکستان اولین تجربه در این کشور در طول تاریخ تاسیس آن محسوب می شود. به نظر شما نواز شریف چگونه می تواند از تکرار تجربه تلخ دهه 90 در مورد خودش جلوگیری کند؟

از این جهت اولین تجربه است که زمان آن تمام شد، بدین معنا که اولین دولتی بود که علی رغم تمام ضعفی که داشت توانست دوره 5 ساله خود را تمام کند و دولت توسط دو حزب سیاسی دست به دست شود. از این جهت اولین بوده است، در غیر این صورت دولت ها یا خود به دنبال انتخابات زودرس بودند یا کودتا شده است. بنابراین از این منظر شرایط کنونی یک تحول بوده که درحوزه نظامی هم به همین شکل است، بدین معنا که فرد پیشین توانست زمان خود را پایان دهد و قدرت را به جایگزینش تحویل دهد. بسیاری از کارشناسان معتقدند اتفاقی که در پاکستان در حال شکل گیری است تمرینی برای دموکراسی است. همان طور که اشاره شد دولت گذشته و حزب مردم نقاط ضعف فراوانی داشت و حداقل می توان گفت که در حوزه سیاست خارجی دو اتفاق مهم افتاد که توانست دولت را جابه جا کند یکی بحث حذف بن لادن و دیگری هم جریانی که موسوم به ممو گیت شد. اما شاهد بودیم که این اتفاق ها منجر به کودتا نشد، درست است فشارهایی به زیرساخت ها در حوزه داخلی پاکستان آمد و دولت موفقی نبود، اما شاهد بودیم که ارتش ورود نکرد. این روند بدان معناست که وضعیت در پاکستان تغییر کرده و این کشور تمرین دموکراسی می کند یا به این سمت حرکت می کند که حرف آخر را صندوق رای بزند و اگر تجربه گذشته را برای ارزیابی روندهای آینده به عنوان میزان در نظر بگیریم به نظر می رسد که قاعدتا دوران کودتا پایان یافته است.

بحث امضای توافقنامه امنیتی میان افغانستان و امریکا در حال حاضر در چه مرحله ای است ؟

همان طور که می دانید نشست مشورتی لویی جرگه یا نشست بزرگان افغانستان که در آن حدود 2500 نفر از مناطق مختلف این کشور حضور داشتند (هرچند که تعدادی از نمایندگان این نشست را بایکوت کرده بودند) توافقنامه امنیتی را تایید کرده و منتظر توشیح رئیس جمهور است تا توسط رئیس جمهور به  پارلمان برای بررسی ارجاع شود.

آیا منافع پاکستان به عنوان کشور همسایه ای که بیشترین تاثیر سیاسی را بر اوضاع افغانستان دارد در این توافق نامه مدنظر گرفته شده است ؟

آنچه تا به امروز شنیده شده این است که حامد کرزی در سخنرانی افتتاحیه لویه جرگه گفته بود که در میان همسایگان تنها جمهوری اسلامی ایران است که با این توافقنامه مخالف بوده، اما مقامات ایرانی اعلام کرده اند که ما به تصمیم مردم افغانستان احترام می گذاریم. بنابراین به نظر می رسد تا به امروز موضع آشکاری از سوی همسایگان افغانستان نسبت به این موضوع دیده نشده است. در مورد پاکستان هم به طور مشخص مساله ای در نظر گرفته نشده و تا جایی که علنی شده هیچ موضوعی در خصوص همسایگان طرح نشده است، ضمن آن که دیده شده یا در روح این توافق است که منشایی برای مزاحمت  همسایگان از سوی افغانستان نباشد.

 نگاه پاکستان به انتخابات آتی در افغانستان چگونه است ؟ آیا نامزد خاصی وجود دارد که مطلوب پاکستانی ها باشد ؟

تا به امروز اطلاع خاصی در خصوص این موضوع نیست. 11 کاندیدا حضور دارند که یک مورد کاندیدای ائتلاف ملی است و تعدادی دیگر افرادی هستند که به نوعی در دولت مقامی داشته و در حال حاضر استعفا داده اند و خود را کاندیدا کرده اند. تا به امروز به نظر نمی رسد که هیچ کشور یا حتی دولتی در افغانستان به طور رسمی از کاندیدایی حمایت علنی کرده باشد، اما آن چه به ایران مربوط است و از مواضع جمهوری اسلامی ایران برمی آید این است که  ایران بر برگزاری انتخابات تاکید دارد و این که انتخابات بر اساس استانداردهای افغانستان شفاف و آزاد باشد. در حقیقت انتخاب مردم مورد حمایت و تایید همسایگان است که به نظر می رسد موضع منطقی همه همسایگان باید همین گونه باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14 

انتشار اولیه: یکشنبه 10 آذر 1392 / بازانتشار: پنجشنبه 14 اذر 1392