غیبت تهران در لندن به چشم آمد

دیپلماسی ایرانی: تفرجگاه رسمی متعلق به نخستین وزیر انگلیس در حومه شهر لندن میزبان حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان ، آصف علی زرداری همتای پاکستانی وی و البته آقای دیوید کامرون در جامه میزبان این نشست سه جانبه بود. تطویل جنگ در افغانستان و گسترده تر شدن دامنه ناآرامی های پاکستان به کشورهای همسایه ، کشورهای اروپایی را که 11 سال پیش تحت لوای پرچم مبارزه با تروریست به آسیای میانه بار سفر بستند، خسته کرده است. 2014 که فرار برسد آمریکایی ها به قول باراک اوباما رئیس جمهوری این کشور بار سفر خواهند بست. انگلستان در میان کشورهای حاضر در افغانستان از 2001 تاکنون نخستین کشوری بود که برای پایان دادن به بحران امنیتی در افغانستان از طرح مصالحه با نیروهای طالبان و مخالفات مسلح دولت مرکزی به ریاست کرزی سخن گفت. اصلی ترین دستاورد این نشست سه جانبه، توافقنامه ای بود که بر اساس آن کرزی و زرداری متعهد شدند که ظرف شش ماه به یک توافق صلح برای افغانستان برسند. سه رهبر در این نشست اعلام کردند که حامی بازگشایی دفتری برای طالبان در قطر به منظور انجام مذاکرات هستند.به گفته کامرون،  رهبران پاکستان و افغانستان توافق کردند تا در فصل پاییز یک توافقنامه شراکت راهبردی میان دو کشور امضا شود.  همچنین به طور همزمان این دو مقام نسبت به بازگشایی دفتری در شهر دوحه، پایتخت قطر به منظور انجام مذاکرات میان طالبان و شورای عالی صلح افغانستان توافق کردند.سابقه حضور انگلستان به عنوان میانجی ، نتایج ماحصل این دیدار سه جانبه، کارآمدی بحث مذاکره با طالبان و دلایل غیبت ایران در نشست هایی منطقه ای در خصوص امنیت افغانستان و پاکستان را با ابراهیم طاهریان، سفیر سابق ایران در پاکستان در میان گذاشتیم:

سابقه دیدار سه جانبه میان افغنستان، پاکستان و انگلستان به چه زمانی بازمی گردد؟ در میان کشورهای فعال در افغانستان چرا قرعه میانجی گری به نام انگلستان افتاده است؟

نشست لندن سومین دور این مذاکرات به شمار می رود و سه طرف پیش از این در کابل و نیویورک گفت وگوهای مشابهی داشته اند. با این حال اگر به سابقه موضع انگلستان در این مسئله توجه کنیم، می بینیم که  انگلستان مبتکر طرح تعامل با جریان افراط بوده است. انگلیسی ها چند سال پیش مذاکراتی را با رهبران طالبان در موسی قلعه انجام دادند و این روند سپس مورد حمایت دولت کابل قرار گرفت.

آمریکایی ها بعد از آن سوار این جریان شدند و کابل و اسلام آباد را دور زدند. از سوی دیگر اسلام آبادی که در وهله اول مبدع یا حامی جریان افراط بود، در مرحله ای دیگر و به دلیل نقاط ضعفی که داشت، کنترل این جریان را از دست داد و بعدا خواست با آن مذاکره کند. آمریکا ابتدا در یکی از کشورهای اروپایی و سپس بر اساس پروسه قطر وارد مذاکره با طالبان شد.

مهم ترین دستور کار این نشست چیست؟

آن چه که الان در حومه لندن با حضور دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا، حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان و آصف علی زرداری، رئیس جمهور پاکستان در حال وقوع است و شنیده ها حاکی از این است که رئیس ستاد ارتش پاکستان نیز در این نشست حضور دارد، نوعی تلاش برای مشروعیت بخشیدن به جریان افراط است. به نظر می رسد این نشست تلاش می کند که با حمایت آمریکایی ها یا ابتکار خود این سه کشور مذاکره با جریان افراط را در دست بگیرند. این ابتکاری است که در حال وقوع است.

نتیجه این مذاکرات از نظر شما چیست؟

برنده این وضعیت جریان افراط است.  وقتی قدرت های منطقه ای و بین المللی تلاش می کنند در گفت و گو و تعامل با جریان افراط از یکدیگر سبقت بگیرند، در حال مشروعیت بخشیدن به این جریان هستند و جریان افراط بر اساس تجربه آموخته است هر چه بیشتر جنایت کند بیشتر جایزه می گیرد. جنایاتی که این گروه در روزهای آخر ماه صفر در پاکستان مرتکب شد و وقایع ضد امنیتی که به طور هفتگی در کابل رخ می دهد، نشان می دهد که جریان افراط هر جا تندروی می کند جایزه می گیرد. به  لحاظ ظاهری این سه کشور به دنبال این هستند که بحث مذاکره با جریان افراط را به پیش ببرند. رئیس دولت کابل هم گفته است که هر ابتکاری باید در اختیار خود او یا دولت ایشان باشد ولی به نظر می رسد که ترجمه این وضعیت در شرایطی که پاکستان با انتخابات روبروست و مشخص نیست که وضعیت سیاسی این کشور به چه سمت و سویی بروند و چه افرادی کار را در دست می گیرند و افغانستان نیز به سمت انتخابات می رود، ارتقای موقعیت جریان افراط است.

دولت بریتانیا دیروز (یکشنبه، چهارم فوریه) در اطلاعیه ای اعلام کرد: "این روند سه جانبه پیامی روشن برای طالبان دارد: اکنون زمان آن فرا رسیده است تا همه در یک روند سیاسی صلح آمیز در افغانستان مشارکت کنند."در این اطلاعیه آمده است: "همانطور که نخست وزیر (بریتانیا) پیش از این گفته است، یک افغانستان باثبات تنها به نفع مردم افغان نیست، بلکه به نفع کشورهای همسایه و بریتانیا نیز هست. موضوع طالبان نسبت به این پیام و نشست چیست؟

تا الان موضع رسمی جریان افراط این بوده است که با حاکمیت در کابل مذاکره نمی کنند و طرف مذاکره خود را خارجی ها و خصوصا آمریکایی ها دانسته اند ولی به نظر می رسد طرح این شعار واقعی نیست اگر قرار است گفت و گویی در افغعانستان صورت گیرد قاعدتا گفت و گو باید بین کسانی صورت بگیرد به قانون اساسی معتقد و پایبند هستند. متاسفانه این گروه ها نادیده گرفته می شوند و در مقابل بازیگر جدیدی به نام جریان افراط مطرح می شود. این یعنی این که نیروهای آمریکایی و اروپایی ضد حرفی که می زنند  عمل می کنند که این یا از موضع عدم شناخت است و یا نادیده گرفتن واقعیت که منجر به پیچیده تر شدن اوضاع در افغانستان می شود.

ترکیه هم در سالهای گذشته روند مذاکرات سران افغانستان و پاکستان را دنبال کرده است. در عین حال قطر هم در مذاکره با طالبان اقداماتی انجام داده است. درغیاب ایران آیا این روند ها به  نتیجه می رسد؟

اصولا ترکیه و قطر هم به لحاظ جغرافیای طبیعی و هم به لحاظ موقعیت سیاسی شانی ندارند که در این موضوع دخالت کنند. وقتی شان آن ها اجازه دخالت در این مذاکرات را نمی دهد اما مشاهده می شود که آن ها عملا در مذاکرات حضور دارند، به نظر می رسد این که امتیازی است که جامعه بین الملل برای آنها قائل شده است. ولی با این وضعیت قاعدتا نمی توانند تاثیر چندانی داشته باشند. این کار نوعی کارگزاری از سوی قدرت های بین المللی است. در واقع ترکیه و قطر پیمان کاری می کنند. ولی چون شانی ندارند نمی توانند کار موثر در این راستا انجام دهند.

غیبت ایران در این مسئله را چگونه می بینید؟

در مورد آن چه به جمهوری اسلامی ایران مربوط می شود باید بگوییم متاسفانه ایران در گذشته از جایگاه تاثیر گذاری برخوردار بوده است ولی امروز چنین ظرفیتی ندارد. باید اشاره کرد که اصولا جایگاه ایران برابر سند چشم انداز پیش نرفته است. باید نگاه کرد که هفت یا هشت سال وقتی ایران وارد این موضوع شد در کجای کار بوده است و امروز کجای کار است؟ این مسئله متاسفانه نه فقط در حوزه افغانستان بلکه در همه حوزه های پیرامون و بین المللی صادق است./12

انتشار اولیه: چهارشنبه 18 بهمن 1391 / باز انتشار : 22 بهمن 1391