پاشنه آشیل اعراب، عادی شدن روابط ایران و امریکا

دیپلماسی ایرانی: پیش از این تنها چیزی که باعث می َشد تا ایران نخواهد بیش از این در کشورهای عربی منطقه خلیج فارس نفوذ کند، مصالح ایالات متحده امریکا بود که مانعی برای نفوذ ایران در منطقه عربی محسوب می شد. این مساله در عین حال پاشنه آشیل اعراب این منطقه در تعامل با ایران از یک سو و تعامل با امریکا از سوی دیگر بود، حالا که مذاکرات ایران و امریکا آغاز شده و اخباری به گوش می رسد مبنی بر این که دو طرف به دنبال نزدیکی روابط به هم هستند و احتمالا هر کدام از آنها امتیازاتی را به هم می دهند تا به یکدیگر نزدیک شوند، سناریوهایی قابل تصور است که هر کدام از آنها تلخ تر از دیگری برای اعراب خلیج فارس است.

سناریوی اول این است که امریکا دست ایران را در منطقه باز بگذارد و همان طور که ناچار شد اجازه دهد ایران در عراق زیر چشمانش نفوذ کند و به هر آن چه می خواهد برسد در این جا نیز اجازه دهد که همین اتفاق بیفتد، اما به صورت تدریجی و نه مستقیم، بلکه بر اساس اصل "تو به کار خودت برس هوای ما را هم داشته باش" که از ایران بخواهد تعرضی به مصالحش نداشته باشد و حتی در این صورت ممکن است اعراب را تحریک کند که امتیازات بیشتری به ایالات متحده امریکا بدهند تا به حمایت خود از آنها ادامه دهد.

سناروی دوم که برای اعراب این منطقه خطرناک تر از اولی است و احتمال وقوع آن بیشتر است، این است که اعراب را به سمت یافتن شریکی واقعی در منطقه سوق دهد، آن هم نه در زیر میز و مخفیانه بلکه علنی و رسمی که در این صورت می تواند با یک تیر دو نشان بزند: اول این که اعراب خلیج فارس را تحریک کند که به سمت عادی سازی روابط با اسرائیل گام بردارند و دوم این که فرصتی در اختیار ایران بگذارد که به نفوذ خود ادامه دهد و هر آن چه مایل است پیش ببرد تا توازن استراتژیک در منطقه حفظ شود که برآیند همه آنها مصیبت را برای اعراب دو چندان می کند، چرا که از یک سو مجبورند تسلیم قدرت ایران شوند و از سوی دیگر مجبور به مصالحه و سر خم کردن در برابر اسرائیل بدون این که حقوق اعراب احقاق شود، خواهند شد.

اگر چنین اتفاقی بیفتد که احتمال آن ممکن است، آن گاه شاهد تغییرات ریشه ای در کل منطقه خواهیم بود. در سایه چنین تحولاتی احتمال تشدید ملاقات های دیپلماتیک و افزایش مبادلات تجاری میان اسرائیل و امریکا وجود دارد که باعث خواهد شد تا اعراب در سایه این مراودات قرار بگیرند و تنها نظاره گر تغییراتی شگرف در معادلات منطقه ای باشند بدون این که جایی برای آنها قابل تصور باشد یا این که کسی بخواهد به سود آنها محافظه کاری کند که در آن صورت حتی شاهد افزایش سرمایه گذاری های اقتصادی به سود یکی از موازنه های مهم منطقه ای خواهیم بود که مشکلات اقتصادی نیز برای اعراب به وجود خواهد آورد. طبیعتا در صورت وقوع چنین حالتی هیئت های دیپلماتیک به صورت غیر مشروط به اسرائیل سرازیر خواهند شد، علاوه بر آن روابط تجاری آزادی به سود اسرائیل شکل خواهد گرفت، گشایش رسانه ای به وجود خواهد آمد، حتی مشارکت های ورزشی و گردشگری آغاز خواهد شد که در این میان با توجه به امکانات دو طرف روشن است که چه کسی بیش از همه سود خواهد برد: چه کسی زیباترین سواحل را در منطقه دارد؟ اسرائیل. چه کسی می تواند جوانان عرب را به سمت خود بکشاند و از لحاظ فرهنگی آنها را فریب دهد و آنها را به تباهی بکشاند؟ اسرائیل.

از آن سو چه کسی می تواند منکر قدرت ژئوسیاسی ایران شود؟ کدام کشور عربی از لحاظ مساحت مفید پهناورتر از ایران است؟ کدام کشور عربی می تواند از لحاظ ذخایر و تولید نفت از ایران پیشی بگیرد؟ کدام یک از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به اندازه ایران جمعیت دارند؟ کدام یک از کشورهای عربی به اندازه ایران آزادی عمل دارند و می توانند در همه کشورهای عربی دستورالعمل خود را پیش ببرند؟ کدام کشور عربی آن قدر توانایی دارد تا بتواند همانند ایران به سمت بهره برداری از تکنولوژی هسته ای و استفاده از آن پیش رود؟ کدام یک از کشورهای عربی همانند ایران ثبات دارند و می توانند از طریق انتخابات دولت هایشان را بدون مداخله خارجی تغییر دهند و گفتمان های جدید جهانی به نمایش بگذارند؟ کدام یک از کشورهای عربی همانند ایران قدرت بومی نظامی در اختیار دارد که می تواند رقیبی بالقوه برای دیگر قدرت های منطقه ای باشد؟ آیا می توانیم منکر شویم که امکانات بالفعل و توانایی های ژئوپلتیک است که به کشورها دست برتر در نقش آفرینی های منطقه ای می دهد؟ بنابر این چه عواملی وجود دارد که مانع از قدرت گرفتن ایران در منطقه و برتری دادن آنها به اعراب شود. اسرائیل با حمایت امریکا برتری می یابد و ایران غرب را مجبور به تسلیم در برابر اراده خود می کند.

منبع: القدس العربی/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11