طرح سناریوهایی برای مقابله با دوحه

دیپلماسی ایرانی: روابط امریکا و قطر در مرحله سخت و پرتنشی به سر می برد به گونه ای که برخی از تحلیلگران و کارشناسان در واشنگتن در گفت وگو با روزنامه العرب، چاپ لندن درباره تلاش های مسئولان امریکایی برای مهار فعالیت هایی که از سوی قطری ها در حمایت از جریان های اسلامی می شود، خبر دادند.

بنا به این گزارش تا کنون مسئولان مختلف امریکایی خشم خود را از پافشاری قطری ها برای حمایت از جریان های تندروی اسلامی در کشورهای مختلف عربی در مناسبت های مختلف بیان داشته اند و معتقدند که حمایت های قطری ها سبب شده است تا تندروها برای تصاحب قدرت در این کشورها خیز برداشته و حتی به سرقت آن چه آنها بهار عربی می نامند، مبادرت ورزند.

برخی از مسئولان و تحلیلگران سابق سیاسی دولت امریکا متنبه شده اند که استمرار روابط دوحه با جنبش اخوان المسلمین و سازمان های تندرو که به یک رابطه عمیق و پیچیده تبدیل شده است، می تواند چه مخاطراتی در بر داشته باشد. آنها نقش قطر را در شبکه دیپلماسی ای که سیاستگذاران امریکایی در خاورمیانه ایجاد کرده اند، دردساز دانسته و می گویند که مشکلاتی که قطر برای آنها ایجاد کرده بیش از آن چیزی است که برای افکار عمومی اعلام می شود.

آنها همچنین می گویند که این امارت کوچک واقع در خلیج فارس گمان می کند که می تواند به پشتوانه ثروت های نفتی اش به مسلح ساختن طرف های درگیر در جنگ های داخلی ای که در لیبی و سوریه جریان دارد، بپردازد، کما این که به حمایت از جنبش حماس برخواسته با این هدف که بتواند در سودان و لبنان نقش آفرینی کند.

کارشناسان و تحلیلگران بر این اعتقادند که مصالح قطر در برخی مواقع با سیاست های امریکا در منطقه تلاقی دارد اما در بسیاری موارد مشاهده شده است که خلاف مصالح امریکا عمل می کند و این مساله سبب شده تا بازتاب های خطرناکی بر مصالح امریکا در خاورمیانه داشته باشد.

آنها تاکید می کنند که در مصر حمایت های قطر از حکومت اخوان که تلاش می کرد به هر قیمتی شده قدرت را حفظ کند، باعث شد تا مذاکرات دولت اخوانی با صندوق بین المللی پول که به اعتقاد واشنگتن رسیدن به نتیجه با آن برای ترمیم اقتصاد مصر ضروری بود و دولت می بایست در همین راستا با مخالفانش به توافق می رسید، به شکست بینجامد.

درباره بحران سوریه کارشناسان بر این اعتقادند که قطر نزدیک به سه میلیارد دلار کمک تسلیحاتی و مالی از جریان های مخالف بشار اسد انجام داده که اکثر این کمک ها به جریان های اسلامی رادیکال رسیده است.

مهران کامروا، استاد علوم سیاسی در دانشگاه جورج تاون در این باره می گوید: «قطر می خواهد نقشی محوری در اکثر قضایای متعلق به کشورهای جهان اسلام ایفا کند و برای همین تلاش می کند از حالت ضعفی که بر اکثر کشورهای خاورمیانه حاکم شده بهره برداری کند تا نفوذ خود را گسترش داده و جای عربستان یا ایالات متحده را بگیرد.»

در همین رابطه جورج شاپیرو، مشاور سابق وزیر امور خارجه امریکا در زمان هیلاری کلینتون ضمن انتقاد از سیاست های حکومت قطر می گوید: «اختلاف در درون ائتلاف مخالفان سوری زمانی بروز کرد که قطر رسما از کسانی که وابسته به آن بودند مثل غسان هیتو و معاذ الخطیب حمایت کرد و نام آنها را هم به روشنی اعلام کرد.»

شاپیرو که در حال حاضر استاد میهمان در مرکز بروکینگز است، انتظار دارد که اختلاف امیر تمیم با پدرش که بر سر حمایت تندروها به وجود آمد، باعث تغییر سیاست قطر شود اگر چه در عین حال تاکید می کند که امیر جدید نیز همان راهی را می رود که پدرش بنا کرده و همچنان به حمایت از اخوان و جریان های تندروی دیگر ادامه می دهد.

شاپیرو همچنین در مقاله ای که در مجله فارن پالسی منتشر شده از دولت کشورش خواسته است در صورتی که امیر تمیم پذیرفت راه و روش سیاست خارجی کشورش را تغییر دهد، با آن با گشاده رویی و ملاطفت برخورد کند و آن را به عنوان پلی برای حل اختلافات در بحران سوریه به حساب آورد. یا این که تلاش کند قطری ها را قانع کند که کارهایشان اهداف مشترکی که فقط مختص به ایالات متحده نیست را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

شاپیرو همچنین می گوید که بعد از عقب نشینی نیروهای امریکایی از افغانستان واشنگتن می تواند به فکر بستن پایگاه نظامی خود در قطر بیفتد چرا که بعد از آن دیگر نیازی به آن نخواهد داشت به ویژه که این مساله باعث می شود تا ترس قطر از همسایه بزرگش، عربستان افزایش یابد. در این صورت واشنگتن می تواند بر روی روابطش با عربستان حساب کند و ریاض را ترغیب کند که میزبان مخالفین قطری که نسبت به مشروعیت خاندان آل ثانی اعتراض دارند، شود و به آنها از طریق رسانه های عربستانی تریبون دهد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11