به دنبال تغییر رژیم نبودن،امتیاز نیست

دیپلماسی ایرانی: در چند روز اخیر حجم اخبار مربوط به ایران و آمریکا و تحرک ها در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به اندازه ای زیاد بود که اگر تمام وقت نیز صرف مرور اخبار می شد، امکان دسترسی به تمامی تحلیل ها و نظریه های کارشناسی وجود نداشت. حامیان توافق هسته ای با ایران به دنبال دلایل مختلفی هستند که خوش بینی خود را توجیه کرده و در مقابل به مخالفان این روند نشان دهند جایی برای بدبینی وجود ندارد.

برای درک شرایط جاری توصیه من خواندن مقاله اخیر ریچارد هاس در فایننشال تایمز است. هاس این نکته را خاطرنشان می کند که موانع زیادی همچنان باقی مانده و هنوز طرفین بر سر نحوه پیش بردن مذاکرات به نتیجه نرسیده اند. به بیان دیگر، هاس بر این گمان است که در شرایط کنونی نوعی تصویرسازی در مورد شرایط توافق هسته ای ایجاد شده است ، اما آنچه مورد بحث است سرعت روند برداشتن گام های متقابل است. به این معنی که ایران باید از چه بخش هایی از برنامه های هسته ای اش دست بکشد و سرعت اقدامات چگونه باشد و در مقابل نحوه لغو تحریم ها چگونه خواهد بود .

هاس همچنین تاکید دارد که موانع سیاسی در راه توافق ، به خصوص از جانب ایران، واضح است. او به سخاوتمندی اوباما در سخنرانی اش در مجمع عمومی سازمان ملل اشاره دارد و بر این باور است ، همین که قدرتمندترین کشور جهان می گوید به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و حقوق هسته ای صلح آمیز ایران را به رسمیت می شناسد، خود نشانه ای از دست و دلبازی آمریکا در مقابل ایران به شمار می رود. این در حالی است که تلاش برای تغییر رژیم در ایران، یک اقدام غیر قانونی به شمار می رود و از سوی دیگر ایران نیز به دنبال تغییر رژیم آمریکا نیست. به بیان دیگر تنها اینکه کشوری به دنبال تغییر رژیم کشور دیگر نیست، به معنی سخاوتمندی آن کشور نیست.

این رویکرد نشانه ای بیمارگونه از حمایت از تفکر سیاست خارجی آمریکاست. به حاشیه راندن و کنار زدن دولت کشورهای دیگر تنها یکی از گزینه های معمول در جعبه ابزار سیاست خارجی آمریکا به شمار می رود و واشینگتن بر این باور است همین که می گوید از این ابزار استفاده نمی کند، خود پاداش بزرگی است.

به طور مشابه، پذیرفتن برنامه های هسته ای صلح آمیز ایران نیز یک رفتار سخاوتمندانه از جانب آمریکا به شمار نمی رود. ایران طبق پیمان منع اشاعه هسته ای یا همان ان پی تی که از امضاء کنندگان آن به شمار می رود، از حق غنی سازی اورانیوم برخوردار است. از سوی دیگر ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین تعداد بازرسی ها در آن انجام شده و نه آژانس بین المللی انرژی اتمی و نه جامعه اطلاعاتی آمریکا باور ندارند که در حال حاضر فعالیت های هسته ای تسلیحاتی در ایران در جریان باشد. البته ایران در گذشته برخی تعهدات خود را به موجب پیمان ان پی تی نقض کرده است و دلایل موجهی برای نگرانی در مورد فعالیت های هسته ای درازمدت ایران وجود دارد. دستیابی به توافق در زمینه تضمین های امنیتی مضاعف از جمله موارد ضروری برای معامله هسته ای در آینده به شمار می رود که آمریکا و دیگران باید برای تحقق آن تلاش کنند. اما نگاه ایرانیان به حقوق هسته ای صلح آمیز اینگونه است که هم اکنون نیز آن را در اختیار دارند و جای بحثی در این زمینه وجود ندارد. به این ترتیب به رسمیت شناختن برنامه های هسته ای صلح آمیز ایران از نقطه نظر تهران یک امتیازدهی از جانب ایالات متحده به شمار نمی رود. در نتیجه روحانی نیز نباید در مقابل این رویکرد اوباما، پیشنهادی روی میز بگذارد.

باید گفت باوجود اینکه تحولات هفته گذشته، هیجان آور بودند، اما راه درازی برای دستیابی به توافق نهایی پیش رو است. در این بین اگر آمریکایی ها گمان کنند امتیازها و پاداش های زیادی به ایران داده اند و در مقابل چیزی دریافت نکرده اند، بیش از هر چیز به روند پیش رو آسیب می زنند. هرچند که نظرهای موافق و مخالف در هفته ها و ماه های پیش رو بیشتر شنیده می شود.

منبع : فارن پالیسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10