آیا ابتکار عمل ایران و روسیه به نتیجه می رسد؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و جان کری، وزیر امور خارجه اش در تلاش برای راضی کردن کنگره به منظور حمایت از اقدام نظامی علیه سوریه هستند، ایران و روسیه می کوشند پیشنهادی برای مصالحه دیپلماتیک تدوین کنند که از وقوع چنین حمله ای جلوگیری کند.

هرچند جزئیات این پیشنهاد منشتر نشده، اما علائدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در سفر اخیر به سوریه در این زمینه با مقامات دمشق گفت و گو کرده است. گزارش های رسانه های عربی و ایرانی حاکی از آن است که ولید معلم؛ وزیر خارجه سوریه امروز ( دوشنبه) در ملاقات با ولادیمیر پوتسن، رئیس جمهور روسیه در خصوص جزئیات این پیشنهاد مذاکره می کند. گفته می شود که این پیشنهاد شامل طرحی برای انتقال دمکراتیک قدرت است. به نظر می رسد که این نسخه ای توسعه یافته از پیشنهادی است که در گذشته ارایه شده بود و به موجب آن اسد نمی تواند در انتخابات بعدی شرکت کند.

در پیشنهاد دیگری که روزنامه هاآرتص به آن اشاره می کند، سوریه با  خلع سلاح شیمیایی و انتقال تسلیحات موجود به روسیه یا کشوری دیگر موافقت می کند. انتظار می رود که مفاد این پیشنهاد نیز در دیدار ولید معلم با پوتین،مطرح شود. برخی نیز می گویند معلم از پوتین خواهد خواست که اجازه دهد موشک های اسکاد و دیگر موشک های سوریه به پایگاه دریایی روسیه در تارطوس منتقل شود تا از این طریق در مقابل حمله احتمالی آمریکا از آنها محافظت شود. البته این احتمال وجود دارد که زرادخانه شیمیایی نیز به این مکان انتقال یابد.

این در حالی است که ایران که به شدت مخالف اقدام نظامی علیه سوریه است، لحن خود را تغییر داده است. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران هفته گذشته تاکید کرد دولت سوریه اشتباه های بزرگی داشته و متاسفانه راه را برای سوء استفاده از موقعیت هموار کرده است. برخی بر این باورند که این اظهارات ظریف به نوعی تایید استفاده دولت از سلاح شیمیایی است. البته مقامات تهران همچنان اصرار دارند که استفاده اسد از تسلیحات شیمیایی به اثبات نرسیده است. همچنین ظریف روز یکشنبه در ملاقات با وزیر خارجه عراق اعلام کرد که تهران به دنبال فرونشاندن آتش جنگ در منطقه است.

از سوی دیگر از فرماندهان ایرانی نیز درخواست شده از سرایت بحران سوریه به محدوده ارضی ایران جلوگیری کنند. روزنامه زمان عراق در گزارشی به نقل از منابع آگاه مدعی شده است که تهران به صراحت به دمشق گفته است که در صورت حمله آمریکا، وارد ماجراجویی نظامی نمی شود. حسین دهقان، وزیر دفاع ایران نیز تاکید دارد در صورت وقوع حمله، ایران نیرو و تسلیحات به سوریه  نمی فرستند، چرا که سوریه به آن نیازی ندارد.

چنین اظهاراتی از جانب تهران این تصور را پدید می آورد که نقش سوریه در سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی کمرنگ تر شده است. در این بین معارضان در سوریه نیز پیشنهادهایی دارند. برای مثال، برهان غلیون، از چهره های مخالف در نامه ای خطاب به پوتین به وی پیشنهاد داده که مسکو به حذف اسد و خانواده و دوستان اش کمک کند و در مقابل گروه های مخالف نیز از آمریکا درخواست کنند که اقدام نظامی انجام ندهد. به گفته وی در این صورت مسکو می تواند بخشی از منافع خود در سوریه را – پس از سقوط اسد – حفظ کند.

این اظهارات غلیون نشان دهنده تفکر شماری از رهبران گروه های مخالف است که از تشدید درگیری ها به دنبال حمله آمریکا به سوریه نگران هستند. در شرایطی که شمشیر آمریکا روی سر اسد قرار دارد، اکنون نگاه ها به تلاش های پوتین و معلم و همچنین ایران و سوریه دوخته شده تا شاید راهی جایگزین برای اقدام نظامی آمریکا پیدا کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10