به روحانی بسته ای بدهید که نتواند رد کند!

دیپلماسی ایرانی: زمانی که حسن روحانی کابینه خود را تشکیل دهد، دست کم میانه روی را در سیاست خارجی ایران حاکم می کند. این یک تراژدی خواهد بود که موقعیت ناشی از پیروزی روحانی بار دیگر به فرصتی از دست رفته در روابط ایران – آمریکا تبدیل شود.

روحانی به واسطه شعارهایش برای میانه روی و تعدیل بن بست هسته ای از حمایت جمعی برخوردار شد. او از شفافیت بیشتر در سیاست ایران سخن گفت تا جامعه بین المللی درک کند تهران به دنبال ساخت سلاح هسته ای نیست. او به بهبود شرایطی اقتصادی ایران متعهد است و می داند لغو تحریم ها، گامی ضروری در جهت تحقق این هدف به شمار می رود.

البته در ایران همچنان مقام معظم رهبری زمام امور را در دست دارند و برخی گروه ها نیز موافق تعامل ایران با غرب نیستند. اما دلایلی برای امیدواری وجود دارد. شرایط اقتصادی ایران به گونه ای است که نرخ تورم به بالای 40 درصد رسیده و تقریبا یک چهارم جمعیت مردان زیر 25 سال بیکارند. از سوی دیگر تحولات اخیر در خاورمیانه نیز به دقت زیر نظر تهران قرار دارد.

نیویورک تایمز در یادداشتی به قلم کلیف کاپچان، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا می نویسد، ایالات متحده باید بلافاصله پس از روی کار آمدن دولت روحانی، او را محک بزند تا دریابد آیا آنچه رئیس جمهور جدید ایران به دنبال آن است تغییر واقعی در سیاست است یا خیر.

بهترین آزمون این است که آمریکا بسته پیشنهادی خلاقانه ای را برای حل مساله هسته ای روی میز بگذارد که رد کردن آن برای تهران دشوار باشد. این رویکرد باید بر مبنای استراتژی بیشتر در مقابل بیشتر باشد به این معنی که هر چه همکاری بیشتری از جانب ایران انجام شود، تحریم های بیشتری نیز لغو می شوند. دو طرف باید به این نتیجه برسند که پس از توافق مقدماتی، توافق نهایی در بازه زمانی یکساله با تهران انجام شود.

توافق مقدماتی باید محدودیت هایی را در برنامه های هسته ای ایران اعمال کند تا غرب اطمینان یابد ایران نمی تواند به سرعت به سوی هسته ای شدن گام بردارد. غرب باید درخواست تعلیق نصب سانتریفوژهای جدید و موافقت تهران با نظارت ها و بازرسی های گسترده تر را مطرح کند. تعلیق غنی سازی 20 درصدی نیز دیگر موردی است که در گذشته نیز از ایران درخواست شده است.

نخبگان ایرانی، شامل روحانی، از غنی سازی 20 درصدی به عنوان یک اهرم معامله ای استفاده می کنند و غرب نمی تواند بدون ارایه پیشنهاد لغو بخش قابل توجهی از تحریم ها، این درخواست را از ایران داشته باشد.

ایالات متحده باید پیشنهاد لغو تحریم های نفتی و مالی را ارایه کند و از امتیاز رئیس جمهور برای اعلام برخی معافیت ها در این زمینه استفاده کند. به بیان دیگر اوباما باید به ایران اجازه دهد که بخشی از صادرات نفتی را که پیش از تحریم ها انجام می داده، از سر گیرد. البته روند لغو تحریم ها باید آهسته و در عین حال قابل تجدید نظر باشد تا رفتار ایران نیز قابل کنترل باشد.

دولت اوباما نباید در مرحله نخست به دنبال یک توافق نهایی با ایران باشد. البته باید در مورد مفاد اصلی توافق نهایی مذاکره کرد اما این موضوعات بسیار پیچیده است و اعتماد بین دو طرف نیز به اندازه ای نیست که توافق نهایی در بازه زمانی کوتاه مدت امکان پذیر باشد. از سوی دیگر آمریکا نباید به ایران اولتیماتوم بدهد، چرا که در این صورت نخبگان ایرانی با آن مخالفت می کنند و در نهایت تنها گزینه نظامی باقی می ماند.

ایالات متحده زمان دارد، اما این زمان کوتاه است. ایران در یک یا دو سال آینده به توانایی تولید سلاح هسته ای دست می یابد و در این مرحله آمریکا قادر به مقابله با آن نخواهد بود. به بیان دیگر پس از اینکه ایران به این توانایی برسد، دیپلماسی معنای خود را از دست می دهد.

غرب به نحو موثری از تحریم ها برای اعمال فشار علیه ایران استفاده کرده است. اما تحریم ها بدون محدود شدن برنامه های هسته ای ایران موفق نیستند. اکنون زمان آن رسیده تا هر راهی برای توافق با ایران آزمایش شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: دوشنبه 31 تیر 1392/ باز انتشار: شنبه 5 مرداد 1392