موسویان: مذاکرات اخیر ایران و آژانس، اشتباه بود

هفته گذشته، یک مؤسسه آمریکایی با انتشار گزارشی ضمن بیان این ادعا که ایران به زودی به توانایی لازم برای ساخت سلاح هسته ای دست می یابد، به دولتمردان آمریکایی توصیه کرده بود، تحریم های شدیدتری علیه ایران وضع کنند. سید حسین موسویان، دیپلمات سابق ایرانی با انتشار مطلبی در روزنامه گاردین به این مطلب پاسخ داده است.

به گزارش «تابناک»، سید حسین موسویان، دیپلمات سابق ایرانی و عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران، در مطلبی که امروز در روزنامه «گاردین» منتشر کرده، ضمن پاسخ به گزارش اخیر «پروژه راهبرد ایالات متحده برای منع اشاعه در خاورمیانه»، نکاتی را درباره مذاکرات هسته ای ایران و غرب خاطرنشان ساخت.

موسویان در این مطلب می نویسد:

«برای جلوگیری از رسیدن ایران به «توانایی حساس» برای ساخت سلاح هسته ای در ماه های آتی، اوباما باید تحریم های حداکثری علیه ایران وضع کند»... این پیامی است که پنج کار شناس سابق منع اشاعه هسته ای، در گزارشی جدید مطرح کرده اند.

آن ها از اوباما می خواهند تا به صورت عملی، تحریم هایی جهانی را علیه سرمایه گذاری و تجارت با ایران وضع کند. در این گزارش آمده است: «به دست آوردن نتیجه ای موفق در مذاکرات با ایران، به اعمال فوری این تحریم ها و همزمان، تقویت اعتبار تهدید اوباما درباره استفاده از نیروی نظامی در صورت لزوم برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای بستگی دارد».

هرچند این گزارش کار «پروژه راهبرد ایالات متحده برای منع اشاعه در خاورمیانه» است ـ و ادعا می شود موضوعش درباره منع اشاعه است ـ نویسندگان آن بر اندیشیدن تدابیر تنبیهی علیه ایران متمرکز شده اند، نه اسرائیل.

این در حالی است که ایران در عملکرد خود کاملاً روراست بوده است؛ ایران معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی) را تصویب کرده و به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی، اجازه داده بیش از چهار هزار نفر ـ روز بازرسی را در سال های اخیر انجام دهند.

بر پایه برآوردهای دستگاه های اطلاعاتی آمریکا در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱، ایران دارای هیچ گونه برنامه ساخت سلاح هسته ای نیست.

بنا بر این گزراش ها، هیچ گونه شواهدی مبنی بر اینکه ایران از سال ۲۰۰۳ تاکنون تلاشی برای ساخت بمب داشته، وجود ندارد و رهبری ایران نیز هیچ گونه تصمیم سیاسی در این باره نگرفته است.

در مقابل، اسرائیل که «ان پی تی» را امضا نکرده، حتی یک بار هم اجازه بازرسی از تأسیسات هسته ایش را نداده و صد ها سلاح هسته ای نیز دارد. به این ترتیب، دلیل این که چرا تلاش ها برای تحقق «خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای» از زمانی که ایران چهل سال پیش این ایده را مطرح کرد، تاکنون هیچ پیشرفتی نداشته، مشخص می شود.

البته در گزارش جدید این کار شناسان هسته ای آمده است که ایالات متحده تنها در صورتی باید تحریم های هسته ای ایران را تخفیف دهد که طرف ایرانی با دادن امتیازاتی معنادار در راستای قطعنامه های چندگانه شورای امنیت سازمان ملل، با آژانس بین المللی انرژی اتمی و قوانین ایالات متحده موافقت کند.

اما برای تدوین یک رویکرد واقع بینانه تر، باید وضع موجود در مذاکرات هسته ای میان ایران، گروه ۱+۵ و آژانس را ارزیابی کنیم. آخرین دور مذاکرات ایران و آژانس در ماه جاری، به هیچ توافقی منجر نشد.

آژانس و گروه ۱+۵ خواسته های بزرگتری از جمله اعمال پروتکل الحاقی به معاهده «ان پی تی» ـ که اختیار دسترسی های بیشتری را به بازرسان می دهد ـ همکاری در موضوعات مرتبط با «جنبه نظامی احتمالی» فعالیت های هسته ای ایران، محدود کردن غنی سازی اورانیوم در حد ۵ درصد و خارج کردن اورانیوم مصرف نشده در داخل به خارج از کشور را مطرح می کنند.

در این باره باید گفت، درخواست محدودسازی و خروج اورانیوم از کشور، فرا تر از معاهده «ان پی تی» و حتی فرا تر از پروتکل الحاقی است. بیش از هفتاد کشور، هنوز پروتکل الحاقی را امضا نکرده اند و برخی اعضای آژانس نیز ضمن غنی سازی اورانیوم تا سطح ۹۶ درصد، چندین تن اورانیوم مازاد بر مصرف داخلی را ذخیره کرده اند.

آژانس از ایران می خواهد برای رسیدگی به «جنبه نظامی احتمالی»، اجازه دسترسی های فرا تر از پروتکل را صادر کند. ایران نمی تواند چنین درخواستی را بدون مابه ازا و رایگان بپذیرد و آژانس نیز در جایگاهی نیست که ما به ازایی در اختیار ایران بگذارد. به همین سبب، انجام مذاکره با آژانس، پیش از دیدار ایران و ۱+۵ اشتباه بود.

با وجود این، کسانی که با واقعیات مذاکرات هسته ای آشنا هستند، به خوبی می دانند که ایران هم آشکارا و هم در دیدارهای غیرعلنی با ۱+۵، آمادگی خود را برای پذیرش همه خواسته های بزرگ فوق اعلام کرده است. در مقابل، ایران خواستار به رسمیت شناخته شدن حق مشروعش برای غنی سازی در چهارچوب «ان پی تی» و همچنین برداشته شدن تحریم هاست؛ اما متأسفانه، قدرت های غربی حاضر در گروه ۱+۵، به چنین توافقی رضایت نداده اند.

هنر مذاکرات، طراحی بسته ای با زمان بندی مشخص و شیوه اعمال گام به گام است که در هر گام، شامل اقدامات متقابل مناسب باشد. اقدام عقلایی برای اوباما و قدرت های جهانی آن است که در مذاکرات آتی، از چنین توافق منصفانه ای حمایت کرده و تلاش های جنگ طلبان برای جلوگیری از راهکار دیپلماتیک را نادیده بگیرند.

کسانی که از تحریم های بیشتر، انزوا و دیگر ابزارهای تنبیهی حمایت می کنند، در پی آن هستند که جنگ با ایران را اجتناب ناپذیر کنند؛ اما چنین جنگی موجب خواهد شد نبرد آمریکا در عراق، همچون قدم زدن در یک پارک جلوه کند. در عوض، ما باید از فرصت موجود، برای غلبه دیپلماسی بهره برده و اراده سیاسی لازم را برای موفقیت آن صرف کنیم.