نفع ایران از «وقت کشی» در مذاکرات هسته‌ای چیست؟

یکی از ادعاهایی که طی سال های گذشته و در جریان مذاکرات هسته ای ایران، به کرات از سوی غربی ها مطرح شده، این است که ایران سعی دارد با خرید زمان از طریق مذاکرات، به ساخت سلاح هسته ای اقدام کند. یک سایت تحلیلی مطرح ژاپنی با انتشار مطلبی این ادعا را به چالش کشیده است.

به گزارش «تابناک»، ادعایی که در موضوع هسته ای به طور مکرر علیه ایران مطرح بوده، این است که مذاکرات تنها به ایران اجازه خواهد داد زمان کافی برای پیشبرد برنامه ساخت سلاح هسته ای به دست بیاورد. با این حال، سایت تحلیلی «دیپلمات»، که از منابع مطرح ژاپنی در زمینه سیاست بین الملل می باشد، معتقد است این ادعا بر پایه منطقی اشتباه استوار شده و کاملاً غیر قابل دفاع است.

این سایت اشاره می کند ادعای استفاده ایران از مذاکرات دیپلماتیک برای خرید زمان، اولین بار در سال 2003 و زمانی مطرح شد که در پی علنی شدن برنامه تمام عیار هسته ای ایران، گروه EU3 (فرانسه، انگلیس و آلمان) مذاکرات خود با ایران را آغاز کردند.

اما به عقیده تحلیلگر «دیپلمات»، این ادعا هرچند ممکن است از جنبه های صحیح به نظر برسد، اما در مجموع به هیچ وجه پذیرفتنی به نظر نمی رسد.

نخستین دلیل آن است که حتی اگر آغاز برنامه هسته ای ایران در زمان شاه را کنار بگذاریم، جمهوری اسلامی ایران برنامه هسته ای خود را از نزدیک به دو دهه پیش از آغاز مذاکرات با گروه EU3 آغاز کرده بود. در آن زمان، ایران برنامه هسته ای خود را گسترش چندانی نداده بود و تنها چند کیلوگرم اورانیوم 3 تا 5 درصدی غنی کرده بود که تا سطح لازم برای بمب هسته ای بسیار فاصله داشت.

به این ترتیب، با توجه به سرعت اندک برنامه هسته ای ایران طی 20 سال، فهم این موضوع بسیار دشوار است که چند ماه و یا یک سال بیشتر، چه نفعی به حال ایران و توسعه برنامه هسته ای این کشور خواهد داشت؟ این موضوع به ویژه پس از آن مورد توجه قرار گرفت که ایران با تعلیق غنی سازی اورانیوم خود در جریان مذاکرات موافقت کرد.

اما ده سال پس از آغاز مذاکرات سه کشور اروپایی با ایران، این ادعا که دیپلماسی با ایران تنها زمان بیشتری برای ساخت بمب در اختیار این کشور می گذارد، همچنان مطرح می شود. به عنوان مثال، پس از دور نخست مذاکرات آلماتی، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل در جریان کنفرانس «آیپک» اظهار داشت «زمان ایران رو به اتمام است» و مدعی شد «ایران از مذاکرات، به ویژه مذاکرات اخیر، به منظور خرید زمان برای پیشبرد برنامه هسته ای خود استفاده می کند».

با این حال، هرچند ایران طی یک دهه گذشته به پیشرفت چشمگیری در عرصه هسته ای دست یافته، باز هم دستکم دو یا سه سال تا رسیدن به توانایی لازم برای ساخت سلاح هسته ای فاصله دارد. این برآوردی است که اخیراً توسط خود نهادهای اطلاعاتی اسرائیلی ارائه شده است.

مهمتر از همه، نمی توان به گونه ای منطقی اظهار داشت که ایران در پی دستیابی به سلاح هسته ای است. در حقیقت، این کشور طی یک سال و نیم گذشته اقداماتی را انجام داده که توانایی اش برای تولید سریع سلاح هسته ای را زیر سوال می برد.

بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، از اواخر سال 2011، ایران مشغول تبدیل اورانیوم 20 درصدی خود به صفحه های سوخت برای استفاده در رآکتور هسته ای تحقیقاتی تهران بوده است. در حقیقت، در فاصله دسامبر 2011 تا ژوئن 2012، ایران یک سوم ذخیره اورانیوم 20 درصدی خود را به سوخت هسته ای تبدیل کرده که قابل بازگرداندن و تبدیل مجدد برای استفاده در سلاح هسته ای نیست.

این اقدام ایران، اقدامی دفعی نبوده و از آن زمان تاکنون ادامه داشته است. بر اساس آخرین گزارش آژانس، ایران 280 کیلوگرم اورانیوم 20 درصدی غنی کرده اما در حال حاضر به جز 167 کیلوگرم، بقیه را به سوخت تبدیل کرده است. علاوه بر این، بر اساس گفته های وزیر خارجه ایران و همچنین گزارش های منتشر شده، ایران به تبدیل اورانیوم خود به سوخت سرعت بخشیده است.

هیچ یک از این اقدامات، مشابه رفتار کشوری نیست که بخواهد از روند مذاکرات، به منظور خرید زمان بیشتر جهت ساخت سلاح هسته ای استفاده کند. در حقیقت، این اقدامات حاکی از آن است که ایران دستکم فرصت رسیدن به توافق با آمریکا و متحدانش را برای خود زنده نگه داشته است.