فرصت طلبی تلآویو از بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: فتح و حماس به هم نزدیک می شوند. مصداق این ادعا نیز موضع گیری تازه اسماعیل هنیه رهبر حماس در غزه است که از برگزاری مراسم بزرگذاشتی برای تشکیلات خودگردان فلسطین موسوم به فتح به رهبری محمود عباس خبر داد.درست در روزهایی که اسرائیلی ها خود را برای برگزاری انتخابات مهیا کرده و پیش بینی می شود که بنیامین نتانیاهو باردیگر گوی سبقت را از رقبا برباید،حماس با چرخش موضعی آرام اما فاحش به فتح نزدیک می شود. اسرائیلی ها این بار محمود عباس را عامل بن بست در مذاکرات در چهار سال گذشته می خوانند و حتی از خبری دال بر احتمال انحلال تشکیلات خودگردان فلسطین توسط وی استقبال هم می کنند. در این میان ماهی گرفتن از آب گل آلود در سوریه هم به بازی جدید صهیونیست ها تبدیل شده است. اسرائیل به نام تامین امنیت خود بر بلندی های جولان که متعلق به خاک سوریه است دیوار حائل می سازد. مباحث جاری در سرزمین های اشغالی و موضع گیری های نظامی و سیاسی اخیر تل آویو را با صباح زنگنه، کارشناس مسائل خاورمیانه در میان گذاشتیم:

اسماعیل هنیه بعد از مذاکره با مقامات جنبش فتح اعلام کرده است که مراسم بزرگداشتی در خور جایگاه این جنبش در نوار غزه برگزار خواهد شد. آیا این اظهارات نشان دهنده نزدیک شدن فتح و حماس به یکدیگر است؟

این مسئله می تواند یکی از نشانه های نزدیک شدن این دو گروه به یکدیگر تلقی شود. به نظر می رسد این نزدیک شدن به دلیل مسائل داخلی و افزایش فشارهای اسرائیل بر جریان فتح و دولت خودگردان فلسطین است.

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان گفته است که در صورتی که بعد از انتخابات رژیم صهیونیستی گفت و گو های صلح از سر گرفته نشود، تشکیلات خودگردان را منحل خواهد کرد. آیا انحلال تشکیلات خودگردان تهدیدی برای رژیم صهیونیستی به حساب می آید؟

از یک جهت انحلال تشکیلات خودگردان برای اسرائیل تهدید به حساب می آید. تشکیلات خودگردان با توجه به توافقات متعددی که در زمینه های امنیتی با رژیم صهیونیستی منعقد کرده است، در واقع یک حفاظ و دیواره امنیتی برای آن رژیم در سرزمین های اشغالی و به خصوص در کرانه غربی رود اردن ایجاد کرده است. بنابراین با انحلال تشکیلات خودگردان در واقع همه آن توافق نامه ها زیر سوال می رود و احتمال رشد جریان های تند و افراطی بیشتر خواهد شد. بنابراین اسرائیل ممکن است از این نوع تهدید احساس نگرانی و خطر کند و راه ها را برای مذاکره با تشکیلات خودگردان نبندد. اما از طرف دیگر اسرائیلی ها هم اعلام کرده اند که زمانی مذاکره می کنیم که محمود عباس در راس کار نباشد.

نتانیاهو در پاسخ به این تهدید عباس گفته است اتفاقا اگر محمود عباس در راس قدرت نباشد، گفت و گو های صلح می تواند به نحو بهتری پیش رود. شخص محمود عباس تا چه حد مانع گفت و گو است و چرا اسرائیلی ها فکر می کنند در غیاب او بهتر می توانند عمل کنند؟

در واقع یکی از روش های اعمال فشار و سیاست های تاخیری اسرائیلی ها همواره همین بوده و هست و خواهد بود. همین مطالب را در مورد مرحوم یاسر عرفات هم مطرح می کردند و می گفتند یاسر عرفات مانع از گفت و گو است. بعد از فوت یاسر عرفات و حذف او از صحنه سیاسی، هم چنان اسرائیلی ها مذاکرات را بدون رسیدن به نتیجه نگه داشته اند.

برخی هدف سفر اخیر نتانیاهو به اردن را مذاکره در باب ایده کنفدراسیون اردن و کرانه باختری می دانند. اصولا این بحث تا چه اندازه سابقه دارد و چقدر ممکن است در حال حاضر در دستور کار اسرائیلی ها باشد؟

اسرائیلی ها از مدت ها قبل مایل بوده اند که چنین اتفاقی رخ دهد. اما ایجاد کنفدراسیون میان کرانه باختری و اردن به معنای پایان دادن به بحث فلسطین میان فلسطینی ها تلقی شده است. از طرف دیگر در اردن هم طرح این ایده می تواند منجر به ایجاد درگیری های بیشتر و بروز اختلافات وسیع تری شود که ممکن است امنیت اردن را به طور کلی دچار مخاطره کند. بنابراین این بحث نه از سوی فلسطینی ها مورد حمایت بوده و نه از سوی اردنی ها.

در خبرها آمده است که رژیم صهیونیستی به ساختن دیوار حائلی در بلندی های جولان دست زده است. تحلیل شما از این اقدام چیست و تا چه حد نشان دهنده نگرانی اسرائیلی ها از وضعیت منطقه است؟

اقدام اسرائیلی ها به عنوان یک اقدام احتیاط آمیز و پیشگیرانه تلقی شود تا نشان دهند که اوضاع در سوریه رو به پایان حیات نظام سوریه است و ممکن است بعد از پایان حکومت مقتدرانه سوریه، اوضاع متشتت شود، درگیری ها افزایش پیدا کند و نیروهای افراطی از طریق مرز جولان به اسرائیل حمله کنند. برای دور شدن از چنین احتمالی چنین اقداماتی صورت می گیرد.

آیا دولت سوریه می تواند اقدام حقوقی در مقابله با این اقدام انجام دهد؟

قطعا اقدام اسرائیل مورد پذیرش محافل حقوقی دنیا نیست. اشغالگری هیچ گونه حقانیتی برای ایجاد یک تشکیلات جدید یا احداث اماکن جدید در این مناطق در اختیار اشغالگر قرار نمی دهد. سوری های مقیم جولان از دروزی ها گرفته تا مسیحی و مسلمان، مخالف ادغام در اسرائیل هستند و کشیدن این دیوار حائل به معنای الحاق این سرزمین اشغالی به رژیم اسرائیل است. این مسئله هم از نظر مردم سوریه و هم از نظر عرف و قوانین بین المللی مردود است.

اما اقدام اسرائیل در واقع سوء استفاده کردن از یک ظرف زمانی خاص است که در آن دولت سوریه قادر به پیگیری همه مسائل خود در داخل، منطقه و حتی در سطح بین الملل نیست و اولویت های دیگری را در دستور کار دارد. ممکن است همین اقدام باعث شود که سوریه در ترتیب اولویت های خود تغییراتی ایجاد کند و این موضوع می تواند حتی به دولت فعلی سوریه کمک کند تا توجهات و افکار عمومی را به یک سمت دیگر معطوف نماید./12