این تازه آغاز راه است

دیپلماسی ایرانی : با توجه به مخالفت سرسختانه آمریکا و اسرائیل با اهداف هسته ای ایران،  اجرای شدن یک قرار داد بین تهران و آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند سال ها به طول بیانجامد. این پیش بینی برخی کارشناسان است که در گزارش اخیر خبرگزاری فرانسه به آن اشاره شده است.

آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از سال ها مذاکره بی نتیجه با ایران بار دیگر امیدوار است که در نشست 27 دی ماه با مقامات تهران به توافق برسد، اما کارشناسان می گویند این بخش ساده ماجرا است. به گفته آنها، اجرای یک قرار داد، روندی طولانی و شکننده را شامل می شود که تنها بخشی از بحران یک دهه ای بر سر برنامه های هسته ای ایران را حل کرده و موجب می شود صدای طبل جنگ اسرائیل دیگر به گوش نرسد. به گفته یک دیپلمات غربی در وین، اجرایی شدن یک قرارداد بین ایران و آژانس، سال ها به طول خواهد انجامید و این بحران یک شبه حل نخواهد شد.

این در حالی است که مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه اعلام کردند در اواخر هفته گذشته مذاکرات خوبی با ایران داشته اند که انتظار می رود به توافقی در ماه ژانویه منجر شود. این ابراز امیدواری پس از ماه ها به اغما رفتن مذاکرات، بسیار غافلگیرکننده بود، هرچند که هنوز بدبینی های ناشی از شسکت روند های مشابه در سال های قبل به قوت خود باقی است.

مارک فیزپاتریک، کارشناس هسته ای در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در گفت و گو با خبرگزاری فرانسه خاطرنشان کرد که پیش تر نیز در این راه گام برداشته شده است. اشاره وی به ابراز خوش بینی های پیشین آژانس در خصوص توافق با ایران است که در ماه های ژانویه و می سال 2012 مطرح شد اما در حقیقت هیچ کدام عملی نشد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید از ایران می خواهد که اجازه دسترسی به سایت ها؛ اطلاعات و افراد مورد نظر را بدهد. سایت نظامی پارچین در جنوب شرق تهران نیز از جمله مکان هایی است که آژانس از سال گذشته تا کنون درخواست بازرسی از آن را مطرح کرده اما همچنان نتوانسته پاسخ مثبت تهران را دریافت کند.

در مقابل تهران از آژانس می خواهد مستندات خود در خصوص ماهیت تردید آمیز فعالیت های هسته ای ایران را ارائه کند.

یکی از نکته هایی که تحلیلگران به آن اشاره می کنند، فاش شدن برخی اطلاعات آژانس در خصوص فعالیت های انفجاری ایران در جریان روند اجرای قرارداد است.  چرا که فاش شدن این اطلاعات و منابع آن می تواند تلاش های دیپلماتیک برای حل مساله هسته ای ایران را تحت تاثیر قرار دهد. به گفته پیتر گلداشمیت، یکی از راه های مقابله با این مشکل این است که با تضمین ایمن ماندن ایران از مجازات ها به دلیل فعالیت هایی که در گذشته انجام شده، تهران تخلف هایی که در گذشته در برنامه های هسته ای انجام داده را بپذیرد.

این در حالی است که جمهوری اسلامی همواره بر صلح جویانه بودن اهداف هسته ای خود تاکید داشته است. به گفته گلد اشمیت، چنین افشاگری هایی می تواند در اعتماد سازی نقش موثری ایفا کند. این روند جامعه بین المللی را مجاب خواهد کرد که این بار تهران به دنبال همکاری کامل و شفاف است.

این در شرایطی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی از قدرت ارائه دادن تضمین هایی در زمینه در نظر گرفته نشدن اقدامات تنبیهی برای ایران، برخوردار نیست. بلکه این قدرت در اختیار گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) است که در چارچوبی دیگر مذاکرات هسته ای با جمهوری اسلامی را دنبال کرده و گفته می شود به زودی نشستی با طرف ایرانی خواهند داشت.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10