بازی دو سر برد چین در سوریه

دیپلماسی ایرانی: در سالهای پس از جنگ سرد مورد سوریه خود را بعنوان یک معضل پیچیده که راه حل نزدیکی برای آن متصور نیست می نمایاند.

مهمترین حامیان عدم تغییر درسوریه کشورهای چین ؛ روسیه و ایران هستند. رابطه و منافع این سه کشور در رابطه با سوریه یکسان نیست. بنظر نمی رسد که انتلاف این سه کشور در مورد سوریه نیز ائتلاف دائمی باشد. چین و روسیه بطور دائم در حال مشورت و چانه زنی با آمریکا برای پیدا کردن راه حلی قابل قبول می باشند در حالیکه نگاه ایران به سوریه بشدت ایدئولوژیک و متصلب است.در این یادداشت صرفا به بررسی رفتار و مواضع چین بصورت خلاصه بسنده می شود.

چین بعنوان یکی از کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل که به همراه روسیه در جبهه مقابل غرب که براندازی دولت بشار اسد را نشانه گرفته است قرار دارد دو هدف را دنبال می نماید :

1.  بعنوان یکی از قطبهای قدرت جهانی علاقمند است که مسایل بین المللی تنها در چانه زنی های پنج قدرت جهانی و در جلسات سیاسی شورای امنیت حل و فصل و موضوعات به خارج از این شورا نرود.
2.  تلاش مجدانه ای دارد تا اتحاد کشور های غربی راه حل های نظامی یک جانبه از نوع دخالت آنها در یوگوسلاوی سابق و لیبی را با استفاده از مصوبات شورای امنیت برای مسایل بین المللی دنبال ننمایند.

مکتوبات سیاسی چین و محققین این کشور بطور دائم در حال ارائه تعریفی از سود و زیان مواضع چین در مورد سوریه هستند. تا کنون مواضع چین مبنی بر جلوگیری از اقدامات آمریکا و غرب در شورای امنیت توانسته در خدمت اهداف فوق باشد.به این شرایط دو موضوع نیز کمک نموده است :

از یک طرف اپوزیسیون سوریه صرف نظر از اینکه از چه استحکام داخلی برخوردار است و یا به چه ایدئولوژی گرایش دارد و یا اینکه چه برنامه سیاسی برای مبارزه و یا مذاکره ویا آینده سیاسی خود دارد در فرایند چند ماهه گذشته بوضوح نشان داده است که فاقد توانایی نگهداری زمین در برابر نیروی نظامی دولتی است. این آپوزیسیون اگرچه از حمایت خوب مردم سوریه بر خوردار است اما نتوانسته است " مردم " بصورت عام را وارد معرکه نظامی نماید. تعداد پناهندگان به کشور های مجاور قابل مقایسه با جذب شدگان به نیروهای نظامی مخالف نیست. بنابر این راه حل هایی که غرب را به دستاوردی زود هنگام امیدوار می کرد فعلا دور از انتظار است. این سخنان بدین مفهوم نباید تعبیر شود که راه حل نظامی کنار گذاشته می شود بلکه این راه حل به زمان بیشتری احتیاج دارد.

از طرف دیگر دولت بشار اسد همانند سایر دولتهای جهان نشان داده است که برای بقاء حاضر است با هر قیمتی بجنگد که البته گزینه ای جز جنگ و مقاومت هم برایش متصور نیست. به این موقعیت نیاز مندیهای استراتژیک ایران و روسیه برای حفظ رژیم فعلی را باید اضافه کرد که به دولت بشار اسد انگیزه بیشتری برای ریسک پذیری می دهد.

ضعف و قدرت اپوزیسیون ؛ پیشرفت و پسرفت آن در ارتباط با ارتش سوریه ملاک مواضع کشور های ذینفع در این تخاصم از جمله چین را مشخص می نماید.

 سیاستهای غربی با ضعف اپوزیسیون سوری نا کار آمد نشان داده می شوند و کشورهای مخالف غرب از این فرصت برای تثبیت رژیم فعلی سوریه استفاده می نمایند تا جایگاه بین المللی خود از یکطرف و نفوذ خود را در سوریه افزایش دهند.

نکته قابل توجه دیگر آنکه هزینه درگیری غرب و سوریه نیز بر شانه طرف چینی سنگینی نمی کند. در این وضعیت چین فقط فقط سود می برد و قدرت چانه زنی این کشور در مقابل آمریکا و اروپای به هم پاشیده از شرایط اقتصادی را افزایش می دهد.

چین به خوبی می داند که حد اقل تا پایان انتخابات آمریکا همه مواضع دولت این کشور و کاندیدای رقیب صوری و در سطح قدرت های بزرگ فاقد ارزش سیاسی برای پیاده کردن است . همچنین مهمترین متحدین آمریکا یعنی اروپا خود با چالشهای بزرگی روبروهستند که اجازه نمیدهد ریسک بزرگی را بردارند. این موقعیت به همراه ضعف اپوزیسیون سوری اجازه می دهد که که با اطمینان پیش بینی کرد که در فقدان یک حادثه خارق العاده شرایط برای 6 ماه آینده یکسان است. با این وجود چینیها در مطبوعات خود موضوع سوریه را رقابت استرتژیک آمریکا و روسیه قلمداد کرده و این امکان را به خود داده اند که بتوانند هرزمان از این ماجرا فاصله بگیرند.

در پایان به این سئوال نیز پرداخته می شود که تحریکات انجام شده در دریای چین شرقی و جزائر مورد مناقشه چین با کشورهای جنوب شرق آسیا که همزمان با بحران مخالفت چین با آمریکا در موضوع سوریه شدت گرفته حتما تاثیر جدی در سیاست های چین برای ادامه چنین سیاستهایی خواهد داشت. اما استراتژی آمریکا برای تغییر ثقل فعالیت نظامی خود از خاور میانه به شرق آسیا بر مبنای ساختاری تنظیم شده که رکن آن حمایت از کشورهای کوچک در مقابل توسعه طلبی چین است و ربطی به سرنوشت سوریه ندارد. بعبارت دیگر اگرچه این موضوع در مذاکرات خانم کلینتون با وزیر خارج چین در هفته گذشته مطرح شده اما تلاش آمریکا برای گرفتن دو امتیاز از یک مذاکره است.