دشمنان تاریخی، دوستان آینده

دیپلماسی ایرانی:  محمد مرسی رئیس جمهور جدید مصر، با نخستین سفرهایش به کشورهای منطقه سعی در به تصویر کشیدن تفاوت هایی دارد که دستگاه سیاست خارجی مصر از دو ماه پیش تجربه می کند. وی هفته گذشته برای کاهش تنش ها به عربستان سعودی، متحد قدیمی مصر و نزدیک به خلف وی یعنی حسنی مبارک سفر کرد. به گزارش خبرگزاری رسمی دولت مصر؛ مرسی اکنون در حال برنامه ریزی برای سفر به چین - به عنوان یک ابرقدرت اقتصادی – و ایران است.اگر مورد دوم همان طور که انتظار می رود در روز 30 آگوست اتفاق بیافتد، این رخداد از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.

پای هیچ رهبر مصری از اواسط دهه 1970 به ایران باز نشده است. روابط دیپلماتیک پس از اینکه قاهره در سال 1979 معاهده صلح با رژیم اسرائیل را امضا کرد و در همان سال پس از انقلاب اسلامی پذیرای شاه فراری ایران شد، به سردی گرائید.مصر با مسلمانان عمدتا سنی مذهب به عنوان پرجمعیت ترین کشور عرب و یک وزنه سنگین تاریخی منطقه ،خود را در قامت رقیب ایران شیعی دیده است.در زمان مبارک، مصر برای مقابله با گسترش نفوذ ایران با سایر کشورهای سنی متحد شد. همچنین این کشور روابط تیره ای با متحدان ایران از جمله سوریه، حزب الله لبنان، حماس و فتح داشت.

جبهه سنی

برخی تحلیلگران از تصمیم اخیر رئیس جمهور جدید مبنی بر ایجاد رابطه مجدد با ایران که مورد استقبال اخوان المسلمین قرار گرفته، ابراز نگرانی کرده اند. آنها به این نکته اشاره می کنند که تهران انتخاب مرسی را "بیداری اسلامی" دانسته است. دیوید هارت ول یک تحلیلگر ارشد خاورمیانه معتقد است: انتظار از مرسی  برای استفاده از موقعیت خود برای ترمیم روابط با ایران پس از پیروزی در انتخابات ماه ژوئن به شدت در رسانه های خبری غربی و اسرائیلی مورد بحث قرار گرفته است.

وی ادامه می دهد: "مصر در کنار عربستان سعودی و اردن سدی را در برابر آنچه که آنها به طور سنتی درک گسترش هژمونی ایران شیعی در خاورمیانه می دانند، شکل می دهند. به این ترتیب، هر نشانه ای که تعهد مصر به این "جبهه سنی" را تضعیف کند باید هشدار قلمداد شود."

با این حال تصمیم محمد مرسی برای شرکت در اجلاس سران جنبش عدم تعهد در ایران، باید مورد بررسی قرار گیرد. او در این نشست نقشی برای ایفا کردن دارد:  واگذاری رهبری چرخشی بلوکی که برای دفاع از کشورهای در حال توسعه در زمان جنگ سرد، تاسیس شد.

الیجه زروان کارشناس مصر در مرکز اروپایی روابط خارجی می گوید: سفر مرسی به ایران، اگر محقق شود، به وضوح می تواند گام نمادین مهمی باشد اما نه به اهمیت آن چه که درباره ان هشدار می دهند.

به عنوان رئیس فعلی جنبش عدم تعهد این برای مرسی دشوار خواهد بود که در نشست ایران شرکت نکند و کماکان نگاه جدی درباره این گروه داشته باشد. مصر برای بزرگنمایی نفوذ دیپلماتیک خود این کار را با جدیت انجام خواهد داد.وی معتقد است که عادی سازی روابط به زمان بیشتری نیاز دارد.

زروان ادامه می دهد: حتی یک تغییر کوچک در سیاست مصر در قبال ایران تنها بعد از مذاکرات فشرده از جمله درباره حمایت تهران از دمشق حاصل خواهد شد. مرسی در هر مرحله به سمت بهتر شدن روابط باید به دقت مقاومت در برابر آن را چه از داخل دولت و چه از متحدان مصر در خلیج فارس را بسنجد.

مسیر دقیق

زمانی که من با یکی از اعضای واحد روابط خارجی اخوان المسلمین دیدار کردم مشخص بود که با دقت گام برمی دارد.

این مقام اخوان المسلمین می گوید: ما اعتقاد داریم که ایران اقدامات بسیار بدی را در روابط بین الملل چه با کشورهای خلیج [فارس] یا در قبال انقلاب سوریه داشته است و ما مشکل همیشگی ای با موضوع شیعه داشته ایم؛ آنها می خواهند آن را در تمام منطقه گسترش دهند.

وی ادامه می دهد: ما تمایلی به اصرار برای تقویت این رابطه یا ایجاد پیوند های جدید نداریم. ما سعی می کنیم روابط معمولی داشته باشیم، خیلی آهسته و هوشمندانه قدم برداریم زیرا اصلا به روابط خارجی آنها اعتماد نداریم.

در همین زمان، حماس رهبران سیاسی خود را از دمشق خارج کرده است، جایی که آنها تبعیدشان را در آن می گذراندند، و حال آنها امید دارد که بتواند از مزایای به قدرت رسیدن گروه های اسلام گرای سنی که پیوند های ایدئولوژیکی نزدیکی با آنها دارند استفاده کند.

مصر خود را در جایگاه درست حوادث تاریخی در منطقه می بیند، و مرسی امید خواهد داشت تا از سفر خود به ایران به عنوان فرصتی برای پیشبرد ماموریت خود استفاده کند.

مرسی پیش از این خواستار کناه گیری بشار اسد از قدرت شده بود. همچنین وی در نشست سازمان همکاری های اسلامی که هفته پیش در مکه برگزار شد پیشنهاد تشکیل گروه تماس - متسکل از مصر، عربستان سعودی، ترکیه و ایران- برای میانجیگری به منظور یافتن راه حلی برای درگیری های سوریه را داده بود.

تنها زمان نشان خواهد داد که چنین ابتکار عملی به کار خواهد آمد یا نه؟ اما این فرصتی برای مصری هاست که نشان دهند در حال بازیابی قدرت منطقه ای هستند که به وسیله آن غرور ملی خود را نیز رنگ و لعابی تازه خواهند بخشید.

منبع: بی بی سی

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20