راه پر فراز و نشیب اصلاحات

دیپلماسی ایرانی: با گذشت چندین ماه از اجرای طرح شورای همکاری خلیج فارس برای یمن، این کشور هنوز درگیر تظاهرات مردمی و تنش های مسلحانه است. به نظر می رسد منصور هادی عبد ربه راه دشواری برای کنترل اوضاع در یمن در پیش دارد. چرا که از یک سو باید باقی مانده وفاداران علی عبدالله صالح را از ارتش و ارکان اجرایی کشور تصفیه کند و از طرف دیگر موج روزافزون مطالبات انقلابی مردم را پاسخ دهد. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با سیدجعفر قنادباشی بررسی کرده است:

به نظر شما اصلاحات منصور هادی می تواند باعث برآورده شدن خواسته های انقلابیون یمن شود؟

مردم یمن هم چنان مطالبات خود را پیگیری می کنند. این مسئله با به کار گیری ابزار تظاهرات و تجمعات خیابانی همراه شده است. این سبب شده که منصور هادی عبد ربه ناگزیر شود برای تسلط بر اوضاع یک سلسله اصلاحات انجام دهد که هدف این اصلاحات تثبیت موقعیت منصور هادی و آرام کردن اوضاع کشور است. بنابراین به نظر می رسد هدف منصور هادی بیشتر کنترل اوضاع است تا اصلاح واقعی و تحقق اهداف انقلاب.

در این فاصله که آقای عبدالله صالح کناره گیری کرده، هیچ گاه نشد که انقلاب یمن آرام شود. البته این روند با درگیری با گروه های مسلح جنوب یمن همراه شد. برخی این گروه ها را وابسته به القاعده می دانند اما به نظر می رسد بخشی از این گروه ها ممکن است با القاعده در ارتباط باشند. بخشی از این گروه ها اقدامات مسلحانه ای علیه دولت انجام می دهند و دولت یمن ناگزیر است که وقتی وارد درگیری مسلحانه با این گروه ها است، پایتخت و شهرهای بزرگ را آرام و راضی نگه دارد تا بتواند درگیری با این گروه ها را به خوبی سامان دهد.

از سوی دیگر پیروزی اسلام گرایان در مصر باعث شده است که سطح مردم یمن انتظارات بالاتر رود. این مسئله نیز آقای هادی را نگران می کند. بخشی از ناآرامی ها و تظاهرات در یمن نیز به دلیل افزایش مطالبات مردم ناشی از انقلاب مردم مصر است.

دلیل اصلی این اصلاحات توسط منصور هادی چه بوده است؟

البته اداره امور بعد از علی عبدالله صالح بسیار دشوار است. چون همان طور که می دانید او مهره های قابل اعتماد خود را در دولت و ارکان اجرایی قرار داده بود، بعد از برکناری او نیاز به یک مهره چینی جدید احساس شد. در این مهره چینی جدید باید تبعیت لازم از رئیس جمهور در ارتش و ارکان اجرایی کشور ایجاد شود تا رئیس جمهور بتواند امور کشور را اداره کند. آن ها ناگزیر هستند با تغییر مهره اصلی، برخی مهره های پایینی را نیز تغییر دهند تا میان بخش های مختلف اجرایی و نظامی کشور هماهنگی ایجاد شود. بعد از تغییر علی عبدالله صالح ارتباط دولت با بدنه ارتش با مشکل مواجه شده بود. چون مهره هایی در این بین از اقوام و خویشان علی عبدالله صالح حضور داشتند  که مقاومت می کردند. بنابراین طبیعی است که نوسازی ساختاری در ارتش و نیروهای حکومتی اتفاق افتد. اما مجموع این ها نمی تواند مطالبات مردم را پاسخ دهد.

چرا با وجود این تغییرات هنوز مردم یمن در خیابان ها حضور دارند؟

چون هنوز احزاب به معنای واقعی در یمن تشکیل نشده و انتخابات به معنای واقعی در این کشور برگزار نشده است. سیاست خارجی یمن از دید مردم ذلت بار است. تسلط عربستان بر امور یمن، مردم این کشور را که همواره نسبت به وهابیون بدبین بوده اند، به شدت ناراضی کرده است. یعنی اسباب و لوازم بروز انقلاب یعنی نارضایتی ها هم چنان در جای خود باقی است.

ظاهرا قطر به مقامات یمنی پیشنهاد داده که عبدالله صالح به قطر منتقل شود. این مسئله چه تاثیری بر نگاه مردم یمن به قطر خواهد داشت؟

قطری ها در دید مردم منطقه به دلیل نزدیکی به مواضع عربستان و همکاری با ناتو در جریان لیبی جایگاه بدی دارند. به خصوص که در حال حاضر در مورد سوریه و کمک به مخالفین سوری هم جهت با اسرائیل حرکت می کند. این هم از نظر آگاهان منطقه هرگز پذیرفته شده نیست و موضعی که قطری ها می خواهند نشان دهند در جهت حمایت از مردم هرگز برای آن ها باور پذیر نیست. اما این که قطر یا امارات درخواست می کنند که علی عبدالله صالح به این کشورها پناهنده شود، بیشتر به این دلیل است که می خواهند نقش منطقه ای خود را پررنگ کنند. آن ها می خواهند طرحی که در مورد یمن اجرا شد را به نام خود تمام کنند. الان طرحی هم که برای سوریه پیشنهاد می شود یمنیزه کردن سوریه است. البته باید توجه کرد که شاید تقسیم کاری نیز در این رابطه صورت گرفته باشد. حضور زین العابدین بن علی در عربستان ظرفیت این کشور را برای میزبانی از دیکتاتورهای فراری به حداکثر رسانده و این کشور نمی تواند دیکتاتور یمن را نیز در خاک خود پناه دهد. هنوز هم در یمن بخشی از اعتراضات مردمی متوجه علی عبدالله صالح است. مردم خواهان محاکمه او هستند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12

انتشار اولیه 22 مرداد 1391 / بازانتشار:25 مرداد 1391