آیا این یک اهرم برای مذاکره است؟

دیپلماسی ایرانی: موضوع تلاش ایران برای ساخت زیردریایی های هسته ای که اخیرا از سوی مقامات تهران مطرح شده، توجه ویژه کارشناسان و تحلیلگران غربی را به خود معطوف کرده است. آنچه در زیر می خوانید متن مقاله است که اولی هاینون، معاون سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی در این زمینه نوشته و روزنامه کریستین ساینس مانیتور آن را چاپ کرده است.

پس از اظهارات اخیر مقامات ایرانی در خصوص ساخت زیردریایی هایی با سوخت هسته ای، طرحی به مجلس شورای اسلامی ارائه شد تا این روند با جدیت بیشتری پیگیری شود و مذاکرات در این زمینه نیز به موازات گفت و گو های هسته ای ایران با غرب، همچنان ادامه دارد.

چشم اندازی که مجلس شورای اسلامی  از طرح های ایران ارائه داده اینگونه است که سوخت هسته ای برای تانکر های نفتی نیز مورد استفاده قرار گیرد و به این ترتیب استفاده از اورانیوم غنی شده با خلوص بالاتر ضروری می شود. اما نگرانی اینجاست که تهران از  موضوع سوخت هسته ای برای تانکر ها و زیردریایی ها به عنوان یک اهرم  در مذاکرات هسته ای با غرب استفاده کرده و آن را توجیهی برای افزایش سطح غنی سازی قلمداد کند. این در حالی است که تردید هایی در مورد توانایی های ایران برای ساخت زیردریایی های هسته ای مطرح می شود.

البته هنوز موضوع استفاده از زیردریایی های هسته ای در مذاکرات هسته ای ایران با غرب مطرح نشده است اما این موضوع پیچیده ای است و این احتمال وجود دارد که تهران به بهانه ساخت این زیردریایی ها، افزایش سطح غنی سازی را مشروع اعلام کند.

زیردریایی های هسته ای در جهان

از سال 1940 حدود 500 کشتی یا زیردریایی با نیروی محرکه هسته ای ساخته شده است. اغلب زیردریایی های هسته ای به کشور هایی تعلق دارند که در باشگاه هسته ای عضویت داشته و سلاح هسته ای در اختیار دارند. همچنین اغلب زیردریایی های هسته ای به عنوان یک ناوگان نظامی در دریا به کار گرفته می شود. البته روسیه بیشترین استفاده غیر نظامی از زیردریایی های هسته ای را در بین کشور های جهان داشته است. در حال حاضر برزیل و آرژانتین تنها کشور های غیر هسته ای هستند که طرح ساخت زیردریایی های هسته ای را اعلام کرده اند. کانادا نیز در دهه 1980 از آغاز طرح هایی برای ساخت این زیردریایی ها خبر داد اما چندی بعد به دلیل هزینه بسیار بالا این طرح ها را متوقف کرد.

این در حالی است که زیردریایی ها ی هسته ای با سوخت 97 درصد غنی شده کار می کنند و برخی از انواع روسی آن نیز اورانیوم غنی شده 75 درصدی را به عنوان سوخت استفاده می کند. البته در گذشته برخی زیردریایی های هسته ای در آلمان، ژاپن و آمریکا با اورانیوم غنی شده با خلوص پایین حرکت می کردند اما در حال حاضر هیچ یک از این زیردریایی ها وجود ندارند.

مساله ایران

اما در مورد ایران زیردریایی هسته ای به معنی افزایش خلوص غنی سازی است. ایران برای تامین سوخت یک زیردریایی کوچک به 50 کیلوگرم اورانیوم 90 درصد غنی شده یا 100 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص 45 درصد نیاز دارد. این در حالی است که این حجم از اورانیوم غنی شده برای ساخت دو بمب هسته ای کفایت می کند.

از سوی دیگر ایران برای تامین سوخت زیردریایی ها به راکتور های جدیدی نیاز دارد. یک راکتور برای زیردریایی ها و یک راکتور دیگر برای تانکر های تجاری که هزینه ساخت آنها بالغ بر میلیارد ها دلار خواهد بود و به تجربه و دانش خارجی نیز نیاز دارد.

این در حالی است که برنامه های هسته ای ایران هم اکنون نیز عاملی برای نگرانی جامعه جهانی است و تضمین استفاده صلح آمیز از اورانیوم غنی شده با خلوص بالا، موضوعی بسیار دشوار است. البته ایران همواره تاکید دارد که در برنامه های هسته ای خود اهداف صلح آمیز را دنبال می کند.

در شرایطی که مذاکرات هسته ای با ایران ادامه دارد، درصورتی که جمهوری اسلامی از موضوع زیردریایی های هسته ای به عنوان یک اهرم استفاده کند، چشم انداز فشار بیشتر بر تهران دور از ذهن نخواهد بود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10