رابطه با ترکیه قربانی روابط با سوریه نشود

دیپلماسی ایرانی:

1_ روابط دیرینه سیاسی، فرهنگی و تاریخی بین دو کشور

روابط ترکیه و ایران فراتر از رابطه بین دو کشور همسایه است؛ زیرا ایران و ترکیه صاحب روابط دیرینه تاریخی و داد وستدهای مداوم فرهنگی و درهم آمیختگی و امتزاج فرهنگی هستند. روابط ایران و ترکیه در عمق تاریخ و فرهنگ دو ملت ریشه‌ دارد و دو ملت دارای علائق مشترک فراوانی هستند. از این‌ رو دولت ها نیز باید در جهت توسعه روابط دوجانبه حرکت کنند.

 ریشه های مستحکمی میان فرهنگ ایرانی و ترکی وجود دارد. به طور مثال همانطور که زبان ترکی در ایران حضور تاریخی داشته است در ترکیه و قبل از آن در عثمانی نیز زبان فارسی رواج داشته است و ریشه قوی دارد.

امروزه نیز ایران و ترکیه به رغم تفاوت های بسیار در نظام های سیاسی دو کشور، به لحاظ تاریخی، زبانی و قومی، دارای روابط عمیق و گسترده فرهنگی هستند که مدیریت هوشمندانه این روابط به تقویت و توسعه منافع ملی دوکشور منجر می شود.

بخش عمده ای از روابط فرهنگی ایران و ترکیه روابطی است که با انتخاب طبیعی و خارج از اراده سیاسی دولت ها شکل گرفته و ریشه در تاریخ و نزدیکی جغرافیایی مردم دو کشور دارد.

البته این یک روی سکه است و بخش دیگر واقعیات تاریخی به نحوی دیگر رقم خورده است. امپراطوری عثمانی با سوء استفاده از عنوان خلافت اسلامی درصدد گسترش سلطه خود بر کشورهای اسلامی به ویژه همسایگانش برآمد. به طور مثال در خصوص ایران اعم از دوره صفوی، افشاریه، زندیه و قاجاریه، هرگاه ایران را در موضع ضعف می دید به ایران تهاجم می کرد و بخش های مهمی از خاک ایران را اشغال می نمود. اکنون نیز ترکیه که ماترک عثمانی را به ارث برده است با توسل به ایدئولوژی پان ترکیسم و ترویج آن در مناطق ترک زبان به خصوص در آذربایجان در صدد بسط نفوذ خود در بین کشورهای منطقه از جمله ایران است. با توجه به سابقه مذکور، تدوین استراتژی روابط خارجی ایران در مواجهه با ترکیه نیازمند حداکثر هوشمندی و دوری از بدبینی غیر ضروری و یا خوشبینی ساده لوحانه است.

قریب به یک سال پیش رجب طیب اردوغان در اجلاس داووس در مقابل شیمون پرز به دنبال کشته شدن شهروندان ترک در مرز آبی غزه به جدال لفظی متوسل شده و جلسه را ترک کرد. این ژست دیپلماتیک بیش از حد دولتمردان مارا مشعوف کرد، به نحوی که به تمجید از او پرداختند. در واقع یک ژست ظاهری در داووس اعتبار ضد اسراییلی برای او به بار آورد، این در حالی است که ترکیه اردوغان در ارتباطات پیدا و پنهان خودش در حوزه های گوناگون اعم از نظامی و غیره، بیشترین ثمره اقتصادی و نظامی را نیز از مناسبات با اسراییل می برد. در طی دو سال اخیر به ویژه بعد از اجلاس داووس، روابط ایران و ترکیه به نحو بی سابقه ای گسترش یافت و البته رویکرد دولتمردان ایران به مناسبات فیمابین توام با نوعی خوشبینی افزون از حد بود. اگر چه هیچ گاه سابقه نداشته روابط دو طرف به آن سطح از تیرگی برسد که مجبور به قطع رابطه گردد. حال پس از گذشت یک سال از اجلاس داووس، وقوع بهار عربی، مساله هسته ای ایران، استقرار سپر دفاعی موشکی ناتو در ترکیه، مساله بحرین، وقایع عراق و به ویژه تحولات سوریه شاهد رویکرد واقع بینانه متکی بر منافع ملی ترکیه در مواجهه با مسائل مذکور و ار تباط با ایران هستیم.

الف- بهار عربی :(ترکیه الگوی سکولار و ایران الگوی اسلامی)آغاز اختلافات

ترکیه در پی نقش آفرینی در تحولات جهان عرب موسوم به "بهار عربی" بر پایه الگوی دولت "عدالت و توسعه"است. اردوغان که در ترکیه اسلام گرا شناخته می شود بر الگوی دولت خود به عنوان نمونه ای از دولت اسلامی سازگار با مدرنیسم و غرب تاکید می کند. دولت اردوغان این الگو را مدلی برای اسلامگرایان کشورهای اسلامی که دچار تحولات اخیر جهان عرب شده اند ارائه می دهد. ترکیه دارای جایگاه ویژه در میان کشورهای اسلامی است که ناشی از به ارث بردن میراث امپراتوری عثمانی بعنوان حافظ جهان اسلام و به ویژه جهان سنی است می باشد. امپراتوری عثمانی قرن ها نماد خلافت اسلامی و به ویژه در میان اهل سنت بوده است و هنگامی که دولت رجب طیب اردوغان بر میراث اسلامی ترکیه تاکید می کند در اذهان اهل سنت خلافت اسلامی تداعی می گردد. با توجه به همین علائق، ترکیه، الگوی دولت اسلامی عدالت و توسعه اردوغان را دارای ظرفیت الگو برداری توسط اسلامگرایان کشورهای عربی می داند. علاوه بر این غرب به ویژه امریکا نیز ارائه الگوی ترکیه را که بر تعامل با غرب و بر صلح و رفاه تاکید دارد،  نسبت به الگوی حکومت اسلامی ایران، که بر تقابل با مدرنیسم و غرب تاکید دارد و راه جهاد را در پیش گرفته است، ارجح می داند و الگوی ترکیه را سازگار تر و بی خطر تر نسبت به منافع خود می داند. لازم به ذکر است که الگوی حکومت اسلامی ایران به علت اینکه توسط کشوری شیعی ارائه می شود زمینه های بروز سوء تفاهم را بین کشورهای سنی دارا می باشد و نوعی جبهه گیری منفی و پیش داوری زود هنگام در خصوص آن وجود دارد. متاسفانه فضای بسیار منفی که از جانب رسانه های غربی و عربی در خصوص ایران دامن زده می شود اقبال و توجه کشورهای اسلامی را نسبت به الگوی ایران به شدت کاهش می دهد.

بنابراین یکی از محل های اختلاف ایران با ترکیه که به ویژه با شکل گیری تحولات جهان عرب بروز و ظهور بیشتری یافته است همان رقابت دو نظام حکومتی ایران یعنی حکومت اسلامی و نظام حکومتی ترکیه است. نظامی که در آن در عین جدا بودن اسلام از حکومت نسبت به گرایشات اسلامی مردم تاکید می شود. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، دولت اسلامی ایران صدور انقلاب را هرچند به صورت فرهنگی رسالت خود دانست و تا به امروز بر آن تاکید دارد. ولی نظام حکومتی ترکیه بعد از روی کار آمدن حزب اسلامگرای عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان و وقوع تحولات جهان عرب در صدد صدور الگوی نظام حکومتی خود به کشورهای اسلامی برامد و در این جا بود که این دو الگوی کاملا متفاوت طبعا دچار تزاحم از جانب یکدیگر شدند. ایران و ترکیه با الگوهای ویژه خودشان در پی نفوذ هر چه بیشتر بر منطقه خاور میانه هستند و با یکدیگر رقابت میکنند. لازم به ذکر است که متاسفانه با اعمال تحریم های اقتصادی نسبت به ایران اقتصاد ایران دارای وضعیت مناسبی نسبت به ترکیه نیست و همین امر بر قدرت نفوذ الگوی ترکیه میافزاید.

ج- موضوع سوریه، اوج اختلافات ایران و ترکیه

در این بین و با توجه به رقابت الگوهای دو کشور ایران و ترکیه، بحث استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در خاک ترکیه و اعلام کشورهای غربی و ناتو مبنی بر اینکه این سامانه نظامی برای دفاع از کشورهای اروپایی در برابر تهدیدهای دشمنان است، سبب ناراحتی مضاعف ایران گردید. حتی یک مقام عالیرتبه نظامی ایران خبر از حمله به سامانه مزبور را داد که البته علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران برای آرام و منطقی نگه داشتن مناسبات تهران و آنکارا گفته است که هیچ بحثی درباره حمله ایران به سپر موشکی ناتو در ترکیه در فضای رسمی سیاست ایران وجود ندارد و هرآنچه در این باره گفته شده، مورد تایید دولت و نظام نیست. در مقابل ،اردوغان نیز در مصاحبه خود با سی ان ان تصریح کرد تا وقتی که ایران به ما حمله نکرده، ما اجازه حمله به ایران از خاک ترکیه را نخواهیم داد.

اگر این مساله را از دید ترکیه بنگریم آنگاه استقرار سپر دفاع موشکی اجتناب ناپذیر است زیرا یک عضو ناتو نمی تواند در خصوص تهدید بافعل یا بالقوه اعضاء دیگر بی تفاوت باشد. علاوه بر این شاید با مخالفت با استقرار این سپر دفاعی، موقعیت ترکیه در سازمانی که دهها سال عضو آن بوده به خطر بیفتد، در حالیکه برای استقرار آن می تواند امتیازات متعددی از همپیمانان خود طلب کرده باشد. با این نگرش متوجه می شویم که رفتار و گفتار ایران نمی تواند و نمی توانست مانع استقرار این سپر دفاعی باشد و صرف وقت روی این موضوع عملا بی فایده بوده و بجز ایجاد تلاطم در روابط دو کشور اثر دیگری ندارد.

به هر روی بحث استقرار سامانه دفاع موشکی ناتو در ترکیه، مسأله بحرین و وقایع عراق اگرچه بسیار با اهمیت و غیرقابل چشم پوشی هستند ولی آنچه بیش از هر چیز دیگری روابط ایران و ترکیه را تحت تاثیر خود قرار داده است، نزدیکی بسیار زیاد ترکیه به امریکا و اروپا و اتحادیه عرب در خصوص تحولات اخیر سوریه است.

اشغال عراق توسط امریکا سبب بروز اختلافات موجود بین دو محور شیعه و سنی در خاورمیانه و به ویژه عراق شد. در عراق کردها سنی در شمال عراق، اعراب سنی در بخش هایی از مرکز عراق و نهایتا اکثریت اعراب شیعی در مرکز و جنوب عراق ساکن هستند. در سطح منطقه خاورمیانه نیز محور شیعی عراق، ایران، سوریه، حزب‌الله لبنان یک محور و محور دیگر(محور سنی) نیز اردن، مصر و شیخ نشین های حاشیه جنوبی خلیج فارس وعربستان سعودی تشکیل می‌دادند.

در این بین ایران با توجه به نزدیکی با اپوزوسیون رژیم صدام اعم از کرد سنی و عرب شیعی ؛ و به علت برخورداری از ریشه های مشترک فرهنگی و مذهبی و قومی عمیق با ملت عراق اعم از کرد و عرب، توانست به یکی از بازیگران در جه اول صحنه عراق تبدیل گردد اما ترکیه که دارای چنین جایگاهی نبود بعنوان بازیگر درجه دوم به ایفای نقش پرداخت و سعی کرد با هر دو محور شیعی و سنی در عراق و منطقه روابط برقرار کند.

اما با وقوع تحولات بهار عرب، روند مناسبات دگرگون شد. زیرا از سویی مصر در محور سنی و سوریه در محور شیعی دچار وضعیت های بحرانی گردیدند و معادلات پیشین بهم خورد و عراق در حاشیه قرار گرفت. از این به بعد بود که ترکیه نیز به رهبری اردوغان بازی دیگری را در منطقه پیش گرفت و سعی کرد خود را با تحولات سیاسی منطقه همراه کرده و بر امواج بهار عرب سوار شده و حتی در آن تاثیر گذار باشد. در پی اغتشاشات مردمی در سوریه، ترکیه در ابتدا سعی کرد تا دولت سوریه را به اصلاحات ترغیب کند ولی هنگامیکه دولت بشار اسد تن به آن نداد ترکیه نیز به همراه امریکا و اروپا در کنار کشورهای عرب با حمایت از اپوزسیون سوریه و پناه دادن مهاجران سوری وارد فاز براندازی نظام سوریه شد. با این اقدام عملا ترکیه سیاست‌ ایجاد توازن را که در مورد عراق اعمال میکرد در شرایط جدید خاور میانه به کنار نهاده است و در پی نقش آفرینی در محور سنی در منطقه در کنار کشورهایی چون عربستان سعودی، قطر، پاکستان، مصر و اردن در منطقه است. بنابراین امریکا، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و ترکیه همگی تصمیم به مطرح کردن موضوع برخورد با سوریه از مجرای سازمان ملل گرفتند که با وتوی روسیه و چین در شورای امنیت به بن بست خوردند. فلذا تصمیم گرفتند که از  طرق دیگری بر سوریه فشار آورند. در گام های بعدی نشستهایی در تونس و ترکیه (استانبول) تحت عنوان "دوستان سوریه" برگزار شد که در نشست استانبول که دو هفته قبل از مذاکرات هسته ای ایران و 5+1 در استانبول صورت گرفت، نمایندگان 80 کشورمخالف نظام سوریه از سراسر جهان شرکت داشتند و در آن "شورای ملی مخالفان "سوریه را به رسمیت شناختند. به این ترتیب علاوه بر زیر سوال بردن نقش و کارکرد سازمان ملل در مدیریت بحران های بین المللی و خدشه بر مشروعیت آن؛ بر دولت سوریه و متحدین آن و به ویژه ایران فشار زیادی آوردند. در این بین مناسبات ایران و ترکیه که طی دو سال اخیر و به ویژه بعد از موضع گیری اردوغان در نشست داووس سویس ضد اسراییل سیرصعودی داشت همزمان با وقوع اغتشاشات مردمی در سوریه دچار واگرایی در نگرش ها و سیاست های دو طرف گردید که با تعمیق هرچه بیشتر بحران بر دامنه آن افزوده شد. ایران در کنار روسیه و چین به حمایت صریح از نظام سوریه پرداخته و آنرا به عنوان یکی از مبانی دیپلماسی خاورمیانه ای خود اعلام کرد. لذا در کوتاه مدت و میان مدت تقابل رویکرد و دیدگاه ترکیه و ایران در مواجهه با سوریه ممکن است به بروز تنش هایی بین دو کشور منجر گردد که البته باید حتی الامکان مدیریت شود.

وضعیت سوریه بر توازن قدرت در منطقه تاثیر پایداری خواهد گذاشت زیرا هم اکنون در منطقه خاورمیانه شاهد حضور دو جبهه شیعی (ایران، عراق، سوریه) و سنی(عربستان سعودی، ترکیه، شیخ نشین های خلیج فارس مثل قطر، لیبی، اردن) هستیم و سقوط نظام فعلی سوریه که متحد استراتژیک ایران نیز میباشد موجب تضعیف محور شیعی خواهد شد. زیرا پیش بینی میگردد در صورت سرنگونی نظام حاکم بر سوریه، نظامی با گرایش سنی بر سر کار بیاید و سوریه نیز که هم اکنون در زمره نزدیکترین متحدین ایران و در محور شیعی جای دارد به جبهه سنی بپیوندد. متقابلا اگر دولت سوریه از این بحران عبور کند و با اصلاح ساختار اجتماعی و سیاسی مدیریت تحول را بر عهده گیرد، آنگاه ترکیه با چالش جدی روبرو خواهد شد چرا که در جای نامناسب سرمایه گذاری کرده است.

البته لازم به ذکر است که تنش بین محور شیعه و سنی در منطقه اگر توسط کشورهای بزرگ اسلامی چون ایران، ترکیه و عربستان مدیریت نشود و اختلافات استراتژیک منفعل تبدیل به شکافهایی فعال  گردد آنگاه ممکن است شاهد به آتش کشیده شدن منطقه و درگیری بین کشورهای اسلامی باشیم که در این میان تنها طرف اسراییلی است که نهایت سود را خواهد برد. لذا کشورهای بزرگ منطقه باید با دیپلماسی فعال توام با صبر و خرد بحران ها و شکافهای موجود بین کشورهای منطقه را مدیریت کنند و مانع بروز تنش گردند.

 پیامد های تعمیق اختلافات و تشدید تنش ها بین دو کشور ایران و ترکیه

در برهه حساس اخیر که به بهانه مساله هسته ای فشار بر ایران افزایش بی سابقه ای یافته است و امریکا، اتحادیه اروپا، اسراییل و حتی کشورهای عربی رو به اعمال تحریم ها آورده و از گزینه نظامی علیه ایران در صورت بن بست مسیر دیپلماتیک صحبت میکنند دستگاه دیپلماسی ایران باید بر اساس خرد، صبر و البته بدون از دست دادن زمان و فرصت های مناسب بصورت فعال اقدام کند. در ارتباط با ترکیه نیز همین رویکرد باید نصب العین سیاستگذاران خارجی ایران قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که ترکیه سیاست خارجی خود را بر اساس منافع ملی و به ویژه منافع اقتصادی خود بنا کرده است و بنابراین با هرگونه برخورد قهرآمیز در رابطه با ایران بعنوان همسایه ای که دارای ریشه های مشترک تاریخی، فرهنگی، ژئوپلتیکی و اقتصادی با آن می باشد، مخالف است. در مقابل دولتمردان ایران نیز باید در رابطه با ترکیه جنبه های مختلف را مد نظر داشته باشند. ایران و ترکیه در عین رقابت و حتی اختلاف نظر بر سر برخی از موارد نباید اجازه دهند که کشورهای دیگر در روابط فیمابین آنها اخلال کرده و یا آنرا تخریب کنند.

قطعا نزدیکی ایران و ترکیه میتواند به توان تاثیر گذاری کشورهای اسلامی در مسائل بین المللی بیانجامد و سدی در برابر تجاوزات و زیاده خواهی های اسراییل محسوب شود و کشورهای مقتدر منطقه مثل عربستان ترکیه ایران سوریه عراق میتوانند مسایل سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه را به نحو مستقل و دور از دخالت بیگانگان مدیریت کنند و موج عظیم بیداری اسلامی در منطقه را در جهت منافع منطقه هدایت کنند. همکاری ایران و ترکیه در زمینه های گوناگون مصالح حیاتی منطقه را تامین کرده و مسبب ثبات و آرامش در خاور میانه، آسیای مرکزی و فققاز خواهد شد و حتی میتواند پایه گذار سامانه دفاعی فراگیر منطقه ای باشد. به هرحال، تقابل با ترکیه مشکلات زیر را  برای ایران بوجود خواهد آورد:

 1- اتحاد بیشتر ترکیه بعنوان عضو ناتو با غرب و اسراییل علیه ایران در صورت تخریب روابط ایران و ترکیه:

ترکیه به علت موقعیت تاریخی، استراتژیک و ژئوپلتیک خود که از سویی همجوار با روسیه (اتحاد جماهیر شوروی سابق) بوده و از سویی در مدخل اروپا (تنگه داردانل – بوسفر) قرار دارد و کشوری با ریشه های عمیق اسلامی نیز محسوب می گردد دارای جایگاه برجسته ای در ژئو پلتیک جهان است و از مهمترین و قدیمی ترین اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز محسوب میشود.

در صورت تعمیق تنش ها میان ایران و ترکیه، امریکا، کشورهای غربی و اسراییل در اقدامات خصمانه علیه ایران جسور تر خواهند شد. زیرا در این صورت شاهد حداکثر همراهی ترکیه به عنوان عضوی از ناتو  با آنان خواهیم بود و یا اینکه حداقل ترکیه موضعی بیطرفانه توام با سکوت خواهد گرفت. به همین خاطر است که همراره اسراییل در صدد نزدیکی با ترکیه میباشد و حتی   جهت مهار ایران را به طرف ترک داده است که ترکیه تا به حال مخالفت کرده است. اسراییل به بهانه نزدیکی ایران به ترکیه، حتی از دادن تجهیزات و تکنولوژی نظامی پیشرفته به ترکیه طفره میرود. البته واضح است که در استراتژی نظامی و امنیتی اسراییل همکاری نظامی با کشورهای اسلامی با احتیاط بسیاری انجام میگردد ولی البته در بعد اطلاعاتی همکاری های مناسبی بین ترکیه و اسراییل وجود دارد که از جمله انها می توان به دستگیری "عبدالله اوجلان" در آفریقا اشاره کرد که در این مورد کمک اسراییل به ترکیه تعیین کننده بود.

2-مثلث اسراییل، ترکیه، جمهوری آذربایجان علیه ایران

توافق مخفیانه دولت اسرائیل و دولت آذربایجان که اخبار آن در مجله فارین پالیسی در مارس 2012 درز کرد، بیانگر موضع خصمانه آذربایجان در قبال ایران است و بسیار خطرناک ارزیابی می شود. طبق این توافقات، دولت آذربایجان یک پایگاه هوایی نزدیک مرزهای شمالی ایران را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد. این امر خطر حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران را افزایش می‌دهد. گسترش نفوذ نظامی اسرائیل در آذربایجان، تنش ها میان ایران و اسرائیل را افزایش داده و آن را پیچیده تر خواهد کرد. در صورت تخریب روابط ایران و ترکیه آنگاه با نفوذ بی حد و حصری که ترکیه برجمهوری اذربایجان دارد محوری متخاصم شامل ترکیه، اسراییل و آذربایجان در شمال ایران تشکیل خواهد شد که برای منافع کشور بسیار خطرناک است .

 4-ائتلاف  ترکیه و اتحادیه عرب علیه ایران و پیوستن ترکیه به محور سنی در منطقه

بعد از تحولات جهان عرب موسوم به بهار عرب استراتژی ایجاد توازن ترکیه در خصوص تحولات منطقه تغییر کرده و ترکیه بطور فعال در صدد تقویت محور سنی در منطقه و نقش افرینی در قالب آن برامده است و این رویکرد ترکیه به ویژه در مورد بحران سوریه به خوبی قابل مشاهده می باشد. تخریب روابط ایران و ترکیه و شکاف بین این دوکشور منجر به نزدیکی هر چه بیشتر طرف ترک به اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد که نهایتا به تقویت قطب سنی در منطقه خواهد انجامید و کاملا به ضرر ایران و محور شیعی خواهد بود.

 
 5-از دست دادن یک شریک تجاری توسط ایران به ویژه در شرایط تحریم اقتصادی

حجم مبادلات اقتصادی ایران و ترکیه تا پایان سال 2011 فراتر از 16 میلیارد دلار بوده و طبق برنامه بنا بر آن است که تا سال ۲۰۱۵ این رقم به ۳۰ میلیارد دلار افزایش یابد. سطح مبادلات تجاری ایران و ترکیه بالاست و ایران بازار خوبی برای محصولات صنعتی ترکیه است. ترکیه در بسیاری موارد می‌تواند در ایران سرمایه ‌گذاری کند، زیرا تجربه‌هایی در سرمایه‌گذاری‌های خارجی دارد. به طور مثال ترکیه می تواند در بخش‌های خدمات، هتلداری و توریسم به ایران کمک کند. همچنین ایران و ترکیه می توانند به همکاری های دو جانبه اقتصادی در سطح منطقه بپردازند و بطور مثال سازمان اکو یکی از مواردی است که ظرفیت‌های همکاری های دوجانبه و چند جانبه در آن برای کشورهای منطقه  فراهم است. لازم به ذکر است که تجارت بین اعضا در سازمان اکو تنها ۶ درصد مبادلات تجاری با کشورهای منطقه‌ای را در بر می گیرد و همکاری فعال دو کشور بزرگ ایران و ترکیه میتواند حجم داد و ستد را افزایش زیادی بدهد. در صورت نهایی شدن حذف گمرکات مرزی برای کالاهای یکدیگر حجم مبادلات اقتصادی دو طرف افزایش قابل ملاحظه ای خواهد یافت.

علاوه بر این ترکیه یکی از وارد کنندگان نفت ایران است و بنا بر گزارش مرکز آمار ترکیه، حجم واردات نفتی ترکیه از ایران طی سال 2010 به میزان ۷ میلیون و ۴۱۰ هزار تن که معادل 38 درصد کل نفت وارداتی ترکیه بوده را شامل می شده است. البته ترکیه از سال 2010 تا کنون نیز واردات نفت از ایران را بازهم افزایش داده است و آنرا تا حدود 180 تا 200 هزار بشکه در روز رسانده است که نشانگرظرفیت بالای افزایش مبادلات نفتی بین دو کشور است. اما متاسفانه بعد از وضع تحریم های غرب علیه ایران و فشار امریکا به کشورهای جهان برای همسویی با تحریم ها ، شرکت ملی نفت ترکیه، نیز  اعلام کرد خرید نفت از ایران را به میزان ۲۰ درصد کاهش خواهد داد. حال در شرایطی که حلقه تحریم ها هرروز گسترده تر میشود با افزایش تنش و شکاف بین دو کشور ایران و ترکیه خطر از دست دادن شریک تجاری و یکی از بهترین خریداران نفت ایران وجود دارد.

6-از دست دادن یک همسایه دوست توسط ایران که عنصری بسیار مهم در مذاکرات هسته ای ایران با غرب به عنوان میانجی محسوب میشود

در مورد حل مساله هسته ای، ایران تمایل به ورود ترکیه و برزیل به عنوان دو کشور مقتدر و دارای وجهه بین المللی را به عنوان وساطت را دارد. ترکیه کشوری مسلمان است که از قدیمی ترین اعضای ناتو نیز میباشد و همچنیین دارای موقعیت جغرافیایی و ژئو پلتیکی خاصی بین قاره آسیا و اروپا است، می تواند میانجی خوبی برای مذاکرات هسته ای ایران با غرب  باشد. البته ترکیه نیز سعی دارد که به عنوان یک میانجی بین‌المللی بین ایران و اتحادیه اروپا و آمریکا عمل کند و به حل مساله به روش دیپلماتیک کمک کند. تا هم به عنوان یک میانجی بین المللی از اعتبار بالای بین المللی و منطقه ای برخوردار شود و هم از وقوع جنگی خانمان سوز در همسایگی خودش جلو گیری کند. جنگی که میتواند پیامدهای ناخواسته ای بسیاری برای آن کشور داشته باشد. لذا تخریب روابط ایران و ترکیه باعث از دست رفتن یکی از میانجی های مذاکرات هسته ای شده و حتی سبب نزدیکی ترکیه به غرب علیه مساله هسته ایران خواهد شد و میتواند منجر به همراهی و اتحاد ترکیه از طرح های امریکا و اتحادیه اروپا در شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص مساله هسته ای ایران و تحریم ها بین المللی علیه ایران بشود .
 

   نحوه عملکرد ایران در قبال ترکیه

ایران نباید روابط خارجی خود با کشوری ثانی را تابع روابطش با کشوری ثالث قرار دهد، هرچند این کشور ثالث (سوریه) متحد قدیمی و استراتژیک چون سوریه باشد. موضوع اغتشاشات مردمی در سوریه نباید باعث از دست رفتن روابط با کشوری دیگر اعم از ترکیه و غیره باشد. مساله نباید به نحوی مطرح شود که از میان ترکیه و سوریه باید یکی توسط ایران انتخاب گردد زیرا روابط ایران با ترکیه دارای وجوه گوناگون بوده و از ارزش و اهمیت بالای استراتژیک و ژئو پلتیک برای ایران برخوردار است. البته روابط با سوریه نیز برای ایران بسیار حیاتی میباشد و در درجه اولویت بسیار بالایی قرار دارد ولی میتوان روابط را با کشورهای دیگر حفظ و تقویت کرد و از ایجاد تنش در منطقه جلوگیری کرد ولی در عین حال نظرات و سیاست های خود را در خصوص سوریه حفظ و دنبال کرد.