روسيه و آمريکا و خطرات تازه هسته اى

انسان ها از اینکه خطرات غیر قابل لمس را ندیده بگیرند خوششان می آید. آنها تنها زمانی به این نوع خطرها عکس العمل نشان می دهند که تمام انگشتانشان سوخته باشد. حتی در خصوص خطرات هسته ای نیز ما به سختی می توانیم از این رفتار کودکانه جلوگیری کنیم.

 

سیستم قدیمی انباشت سلاح های اتمی برای مقابله با حمله احتمالی دشمن که ایالات متحده آمریکا و روسیه را تا پایان جنگ سرد نجات داد همچنان خطرات زیادی را در بردارد. هرچند که جامعه بین المللی به طور گسترده ای این واقعیت را نادیده می گیرد.

 

برای اطمینان، در دهه 1990، روسیه و ایالات متحده آمریکا، جنگ افزارهای هسته ای خود را از 65.000 اسلحه به 26.000 اسلحه کاهش دادند. اما این تعداد سلاح هسته ای همچنان رقمی غیر قابل تصور است و این در حالی است که 1.000 سلاح اتمی دیگر در دست سایر کشورهای هسته ای جهان قرار دارد.

 

دومین دلیل نگرانی ورود جهان به عصر جدید هسته ای است که دنیا را با خطرات بیشتری تهدید می کند و به نظر می رسد که از جنگ سرد نیز هزینه بیشتری در بردارد. نشانه های عصر جدید هسته ای کاملا قابل رویت است:

1- ارتباط بین ترورسیم و سلاح های هسته ای

2- دست یابی کره شمالی به انرژی هسته ای

3- احتمال آغاز یک مبارزه تسلیحات هسته ای در خاورمیانه

4- معنای جدیدی از استقلال کشورها تحت عنوان استقلال هسته ای که در میان کشورهای کوچک دارای تسلیحات هسته ای به سرعت رو به افزایش است

5- احتمال فروپاشی دولت توسط مردم در پاکستان هسته ای

6- تکثیر غیر قانونی تکنولوژی نظامی هسته ای

7- هسته ای شدن فضا که باعث آغاز یک مبارزه تسلیحات هسته ای بین قدرت های بزرگ هسته ای می شود.

 

رهبران مهم دنیا، بخصوص رهبران دو قدرت بزرگ هسته ای جهان یعنی ایالات متحده آمریکا و روسیه از خطرات موجود و خطراتی که در آینده گریبانگیر جامعه جهانی خواهد شد به خوبی مطلع هستند. اما هنوز هیچ اقدامی برای کنترل، حذف و یا مهار خطرات ناشی از گسترش سلاح های هسته ای در جهان انجام نداده اند. در واقع باید گفت که موقعیت روز به روز وخیم تر می شود.

 

ستون های حیاتی برای کنترل تکثیر سلاح های هسته ای در جهان که یکی از آنها پیمان ضد موشک های بالیستیک و دیگری پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای است دیگر قدرت کافی ندارند. مسوولیت عمده چنین حادثه ای برعهده دولت جورج بوش است، چرا که متوقف کردن پیمان ضد موشک های بالیستیک نه تنها سیستم کنترل بین المللی سلاح های هسته ای را ضعیف کرد بلکه به ضعیف شدن پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای را نیز سبب شد.

 

در آغاز قرن بیست و یکم تکثیر تکنولوژی سلاح های هسته ای به یکی از اصلی ترین تهدیدات علیه بشریت تبدیل شده است، بخصوص که این تکنولوژی به دست تروریست ها افتاده است. استفاده سلاح های هسته ای توسط تروریست ها نه تنها منجر به فاجعه انسانی خواهد شد بلکه جهان را به سمت یک جنگ هسته ای سوق می دهد که نتایج می تواند کابوس بزرگی باشد.

 

یکی از نگرانی ها، گسترش سلاح های هسته ای در کشورهایی است که برای استقلال خود می خواهند به سلاح های هسته ای دست پیدا کنند. چون نه تنها بسیاری از کشورهای کوچک به سلاح های هسته ای مجهز می شوند بلکه احتمال افزایش تکثیر سلاح های هسته ای در میان تروریست ها نیز افزایش می یابد. پاکستان کشوری نیست که از این امر مسنثنا باشد.

 

ابتکار جامعه بین المللی برای تازه کردن و گسترش سیستم کنترل بین المللی که توسط دو قدرت بزرگ هسته ای جهان رهبری می شود باید در آستانه عصر جدید هسته ای به سرعت خطرات فوق را در نظر بگیرد.

 

بنابراین اگر قرار است که سیستم کنترل تکثیر سلاح های هسته ای موثر واقع شود، نشانه های آن باید هر چه سریع تر توسط روسیه و ایالات متحده آمریکا ارسال شود. در اینجا تمایل قدرت های هسته ای برای به نتیجه رساندن تعهدات خود برای خلع سلاح، همانطور که در معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای درج شده است، از مسائل مهم اولیه است.

 

معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای که سنگ بستر صلح برای بیش از سه دهه است بر روی توافقنامه سیاسی بین کشورهای هسته ای و غیر هسته ای جهان بسته شده است. در آن کشورهای غیر هسته ای را از رسیدن به سلاح های هسته ای منع می کند در حالی که کشورهای هسته ای سلاح های هسته ای خود را از بین می برند. متاسفانه، تنها بخش اول این تعهدنامه درک شده است ( آن هم به طور ناقص ) و بخش دوم آن همچنان در انتظار به اجرا درآمدن است.

 

پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای، پیمانی غیر قابل اجتناب است و نیازمند مروری دوباره است. این ستون مرکزی کنترل گسترش سلاح های هسته ای بین المللی در آستانه فروپاشی قرار گرفته است. آخرین کنفرانس مرور این تعهدنامه که در ماه می سال 2005 در شهر نیویورک برگزار شد بدون هیچگونه نتیجه اساسی پایان گرفت.

 

موضوع بحث انگیز دیگری که این روزها در رابطه با برنامه هسته ای ایران به وجود آمده است دسترسی بدون تبعیض به تکنولوژی هسته ای است. برای حل این مشکل تمامی ملت های جهان باید به تکنولوژی هسته ای غیر نظامی دست پیدا کنند و فاصله بین امنیت در زیر پیمان ان پی تی و نظارت بر عملکرد تمامی کشورهایی که می خواهند بخشی از این سیستم باشند پر شود.

 

رهبران تمامی کشورهای جهان از خطرات عصر جدید هسته ای آگاه هستند. آنها حتی می دانند که چگونه این خطرات را به حداقل برسانند. اما اراده سیاسی لازم برای چنین اقدامی وجود ندارد چرا که جامعه خلع سلاح و کنترل نظامی را بخشی از اولویت سیاسی نمی داند.

 

این دیدگاه باید تغییر کند. خلع سلاح های شیمیایی و عدم تکثیر این سلاح ها مشکل گذشته نیست. اگر نمی خواهیم که این مسئله به بزرگترین تهدید فردا تبدیل شود همین امروز باید برای آن چاره ای بی اندیشیم.