در انتظار نتایج یک سفر کوتاه به واشنگتن

ناظران سیاسی در آنکارا دیدار رسمی عبداله گل، رئیس جمهور ترکیه، با جورج بوش را، که روز سه شنبه هشتم ماه جاری میلادی انجام شد، نه فقط ادامۀ روند همکاری دو دولت در مبارزه با تروریسم، بلکه این دیدار را به عنوان باز شدن فصل تازه ای در روابط آمریکا و ترکیه و نشانۀ بارزی بر آب شدن یخ های چند سال گذشته و گرم شدن این روابط تلقی می کنند. با توجه به فاصلۀ بسیار کمی که از دیدار آقای اردوغان با بوش می گذرد و تشریفات رسمی و برنامه های مفصل پذیرائی که برای سفر آقای گل تدارک شده بود، به ویژه همراهی علی باباجان، وزیر امور خارجه و وزیر انرژی و شماری از امرای ارتش ترکیه در این سفر، ناظران را به این گمانه زنی واداشت که این دیدار را بسیار بیش از این که جنبۀ تبادل افکار و مشورت متداول داشته باشد، برای آن هدف هائی بسیار گسترده تر و ماهیت استراتژیک فرض کنند.   بر اساس این گمانه زنی ها گفته می شد که عبداله گل این پیام افکار عمومی مردم ترکیه را به واشنگتن خواهد برد که آمریکا علاوه بر همکاری اطلاعاتی که اکنون با ارتش ترکیه دارد ، موافقت کند که نیرو های زمینی هم از مرز های شمال عراق بگذرند و کار پ کا کا را یکسره کنند. حضور علی باباجان، وزیر خارجه، در هیأت همراه عبداله گل چنین تعبیر شد که ترکیه به عنوان یک دولت دوست و متفق آمریکا علاقه مند است نقشی در بحران های منطقه، مانند مسألۀ فلسطین و اسرائیل و بحران پاکستان بعد از ترور خانم بوتو به عهده گیرد و با استفاده از روابط دوستانه ای که با طرفین مناقشه دارد در حل این بحران ها با واشنگتن همکاری کند. افزون بر این ها زمان دیدار آقای عبداله گل و هیأت پر جمعیت همراه او از واشنگتن هم، که فقط چند ساعت قبل از حرکت بوش به سوی خاورمیانه تعیین شده بود، نکتۀ دیگری بود که توجه ناظران را به سوی خود جلب می کرد. به باور این ناظران غیر از مسائل مربوط به پ کاکا و موضوع کشتار ارامنه، باید دستور جلسۀ وسیع ترو مهم تری در میان باشد و براساس آن ترکیه در موقعیت جدید خود حضور فعال تری در جنگ عراق و افغانستان، به عهده بگیرد. دیدار هیأت ترک با بان گی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد نیز وزن دیگری بر سفر رئیس جمهور ترکیه می افزود و آن را از اهمیت ویژه ای برخوردار می ساخت. اما بعد از این که این ملاقات سر انجام صورت گرفت و جورج بوش و عبداله گل در برابر نمایندگان رسانه ها قرار گرفتند، بوش ضمن مثبت خواندن نتایج مذاکرات و ستایش از همکاری های 50 سالۀ ترکیه با آمریکا و ذکر این که ایالات متحد و ترکیه هر دو به امر دموکراسی ارج می گذارند و در واقع دموکراسی ارزش های مشترک دو کشور است، و پ کاکا دشمن مشترک آمریکا و ترکیه است، در نهایت از نقش سازندۀ ترکیه در بحران منطقۀ بالکان، عراق و افغانستان ستایش کرد. در مورد انرژی، نقش ترکیه را به عنوان کریدور انتقال نفت و گاز به اروپا ستود و از عضویت این کشور در اتحادیۀ اروپا بار دیگر حمایت کرد. همچنین اظهار امیدواری کرد که آقای گل، که قبل از ترور خانم بوتو از پاکستان دیدن کرده، از این تجربیات در باز گردانیدن ثبات وآرامش به آن کشور استفاده نمایند. عبداله گل هم تقریباً همان مضامین را در قالب کلمات دیگری تکرار کرد. به این ترتیب و با توجه به نکاتی که از محتوای مذاکرات کاخ سفید رسماً در اختیار رسانه ها گذاشته شد بلافاصله بسیاری از تحلیل گران ترک این مذاکرات را بیش از این که قدمی به جلو و ارتقای سطح مناسبات دو کشور ارزیابی کنند، آن را بیشتر تأئید وضع موجود و نتایج آن را چندان مثبت ندانستند. چرا که در این مذاکرات، یا آنچه که از آن تا کنون انتشار یافته، تنها به کلیات اشاره شده و هیچ ذکری از این که واشنگتن در مبارزه با پ کاکا تا کجا با ترکیه همکاری خواهد کرد و نظر آن کشور در مورد 3 میلیون جمعیت ترکمن کردستان عراق، که ترکیه نگران حقوق شهروندی آن هاست، چیست. همچنین در این مذاکرات اشاره ای به قبرس و این که موضع ایالات متحد در قبال آن چیست دیده نمی شود. در موضوع محکومیت کشتار ارامنه هم که با پس گرفته شدن طرح از کنگره فعلاً مسکوت گذاشته شده، بدون تردید تا چند ماه دیگر با نزدیک شدن ماه آوریل و فعال شدن لابی نیرومند ارمنی بار دیگر مطرح خواهد، هیچ صحبتی به میان نیامد. با این حال شمار خوشبینان این ملاقات هم کم نبودند. از جمله روزنامۀ ملیت در عنوان بزرگ صفحۀ اولش نوشت :بوش در ملاقاتش با عبداله گل بر اراده اش در پشتیبانی از مبارزه با پ کاکا تأکید کرد و حمایت کامل واشنگتن را از عضویت ما در اتحادیۀ اروپا اعلام داشت و در برابر این ها درخواست هیچ ما به ازائی از ما ندارد.   خبرنگار روزنامۀ زمان، که جریان سفر هیأت ترک را از واشنگتن گزارش میکرد، نوشت، من بار اول نیست که دیدار های سران را پوشش می دهم. اما کمتر ملاقاتی را چنین گرم و صمیمانه دیده ام. به ویژه که به جای برگزاری کنفرانس مطبوعاتی در تالار بیضی، ( اوال آفیس )، این مراسم در « باغ گل » مقابل کاخ سفید و در هوای مطبوع و آفتابی انجام شد. با این حال و با توجه به جزئیات اندکی که از محتوای مذاکرات در اختیار رسانه ها گذاشته شده، احتمال داده می شود مسائل مهم تر به تدریج و در آینده روشن خواهد شد و ناگزیر باید در انتظار نشست.