سودان ایران را فروخت؟

دیپلماسی ایرانی: بسیاری بر این اعتقادند که پشت کردن سودان به ایران و مشارکتش در عملیات "طوفان قاطع" که عربستان سعودی برای حمله به یمن به راه انداخته، چرخشی بزرگ در روابط استراتژیک سودان با ایران در سایه فشار واقعیت های موجود در خاورمیانه است. اگر چه عده ای همچنان این مساله را رد می کنند و می گویند که روابط دیپلماتیک میان دو کشور بر اساس مصالح موجود میان آنها همچنان به قوت خود باقی است.

این در حالی است که اعلام سودان مبنی بر این که هیچ گونه پیمان از پیش تعریف شده ای میان خارطوم با تهران وجود ندارد، پرسش های بسیاری را بر سر ماهیت روابط دو کشور و حقایق موجود در روابط میان آنها و همچنین میزان تاثیرگذاری مواضع اخیر حکومت سودان در ورود به پیمان جدید کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و مشارکتش در عملیات "طوفان قاطع" به رهبری عربستان سعودی علیه حوثی ها در یمن به وجود آورده است.

بسیاری از افرادی که امور سودان را از نزدیک پیگیری می کنند و بر روابط این کشور با کشورهای دیگر نظارت دارند، از اظهارات علی کرتی، وزیر امور خارجه سودان که گفت دولتش هیچ گونه روابط از پیش تعریف شده ای با ایران ندارد، شگفت زده شدند در حالی که پیش از این خارطوم به صرف حفظ روابط با تهران حاضر شده بود روابط خود را با بسیاری از پایتخت های عربی تخریب کند.

علی کرتی، وزیر امور خارجه سودان در کنفرانس مطبوعاتی اش در حاشیه کنفرانس اتحادیه عرب در شرم الشیخ گفت: «سودان حتی یک روز هم متحد ایران نبوده است و آن چه در این زمینه گفته می شود حقیقت ندارد.»

کسانی که از نزدیک روابط خارطوم با تهران را پیگیری می کنند همواره شاهد نوعی از روابط استراتژیک میان دو کشور بوده اند. در حالی که عده ای دیگر می گویند روابط دو جانبه و دیپلماتیک میان خارطوم و تهران به قوت خود باقی است اما هیچ گاه در حد پیمانی که هماهنگی موثری میان دو کشور وجود داشته باشد و بر روابط بین المللی و منطقه ای تاثیر بگذارد، نبوده است.

صلاح الدومه، استاد روابط بین الملل در دانشگاه اسلامی ام درمان یکی از کسانی است که بر تغییر رویکرد خارطوم نسبت به تهران تاکید دارد و می گوید: «حکومت سودان به روشنی شیوه فریب و نیرنگ در سیاست خارجی را در پیش گرفته است. خارطوم در حالی با یک طرف خارجی است که هم زمان علیه آن وارد عمل می شود. این نوعی از فریب و نیرنگ نامطلوب در سیاست خارجی سودان محسوب می شود.»

وی در ادامه می افزاید: «خارطوم اشتباه فاحشی مرتکب شده است. در سایه تحولات منطقه ابایی ندارد که حقیقت و ماهیت روابط خود را در اختیار رسانه ها قرار دهد. در حالی که خارطوم می توانست در این مرحله موضعی مرحله ای بدون این که موضعی در قبال ایران بگیرد، اتخاذ کند.»

این در حالی است که تاج السر، تحلیلگر مسائل سیاسی وزیر امور خارجه سودان را به صادق نبودن در بیان مواضع کشورش متهم می کند و می گوید: «شاید نتوان حرف های وزیر امور خارجه سودان را باور کرد. حداقل کشورهایی که تعامل با سودان را در پیش گرفته اند چندان حرف های او را باور نمی کنند.»

وی در ادامه می افزاید: «همه نشانه ها و شواهد حاکی از آن است که روابط استراتژیکی میان خارطوم و تهران وجود دارد. شاید خارطوم مجبور شده است که موضع جدید خود را بعد از مشارکت در حمله به حوثی ها در یمن به این شکل بیان کند. برای این که می داند تهران چقدر از مشارکتش در این عملیات ناخرسند می شود و تا چه اندازه تاثیر سلبی و حتمی بر روابط دو کشور خواهد گذاشت.»

السر همچنین می گوید: «انتظار می رود که تنش در روابط خارطوم و تهران با توجه به اظهارنظرهای جدید وزیر امور خارجه سودان تشدید شود چرا که خارطوم خوب می داند که باید هزینه این اظهارات را بپردازد. اما آن چه باعث شده است که این هزینه را به جان بخرد این است که می بیند فواید نزدیکی به کشورهای عربی خوزه خلیج ]فارس[ بیش از هزینه های قطع روابط با ایران است.»

عمر عبدالعزیز، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بحری نظر دیگری دارد و می گوید: «آن چه وزیر امور خارجه سودان بیان کرد بیان موضع صحیح و روشن سودان در قبال ایران است. آن چه در عالم واقع می بینیم چیزی جز روابط دیپلماتیک میان کشورها نیست.»

وی در ادامه می افزاید: «تفاوت بسیاری میان پیمانی که توقع می رود بر اساس آن هماهنگی کامل میان دو کشور بر سر قضایای مختلف منطقه ای و بین المللی وجود داشته باشد و بتواند بر دیگر مسائل تاثیر بگذارد با روابط دو جانبه میان دو کشور وجود دارد.»

عمر عبدالعزیز بر این باور است که تعارض چندانی میان اظهارات وزیر امور خارجه سودان با واقعیت موجود در روابط این کشور با ایران وجود ندارد برای این که روابط آنها روابط مستقیم دیپلماتیک است نه پیمان دو جانبه.

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11