خارطوم به محور قاهره – ریاض پیوست؟

دیپلماسی ایرانی: نتیجه سفر عمر البشیر به قاهره که دو روز طول کشید و به امضای تفاهم نامه های دو جانبه و منطقه ای مهم انجامید، این بود که باعث شد خارطوم نیز به جمع محور قاهره و ریاض بپیوندد. محوری که در برابر محور آنکارا و دوحه این روزها بیش از پیش در جهان عرب و خاورمیانه خودنمایی می کنند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن،  بسیاری از تحلیلگران سودانی سفر عمر البشیر به قاهره را سفری منطبق با داده های پراگماتیک دانستند و این گونه تحلیل کردند که خارطوم روند دوری از تهران و نزدیکی به ریاض و قاهره را در دستور کار خود قرار داده است. دستور العملی که با فرمان دولت سودان به بستن مراکز فرهنگی ایران در سراسر این کشور نزدیک به یک ماه است که کلید خورده است.

عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر با قرائت بیانیه ای که بعد از مذاکراتش با همتای سودانی در کاخ رئیس جمهوری در جمع خبرنگاران خواند، گفت که اوضاع جاری در لیبی بخش مهمی از مذاکراتش با طرف سودانی بوده است. رئیس جمهوری مصر گفت: «ما بر سر تحقق ثبات و حمایت از نهادهای قانونگذاری در لیبی با یکدیگر مذاکرات بسیار خوبی داشتیم. بشیر نیز گفت: «ما بر سر تمامی قضایای مطرح شده توافق کامل داشتیم و این توافقات به ما کمک می کنند که بتوانیم از همه عواقب به خوبی عبور کنیم.»

به نوشته روزنامه العرب در سالنی که عمر البشیر با رئیس جمهوری مصر نشسته بود، نقشه ای پشت سر او قرار داشت که تمامی اراضی مورد اختلاف سودان و مصر را جزء خاک مصر ترسیم کرده بود. ناظران بر این اعتقادند که این اقدام به معنای مصری دانستن این مناطق از سوی بشیر است.

در عین حال بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند که ایجابی بودن سفر رئیس جمهوری سودان به مصر نشان می دهد تا چه اندازه وی به محور قاهره – ریاض نزدیک شده است. به ویژه که با صدور فرمان بسته شدن مراکز فرهنگی ایرانی در خاک خود به روشنی تمایل خود را برای پیوستن به این محور نشان داده است. وی چند روز پیش نیز در ریاض بود و با مقام های ارشد عربستانی از جمله ولیعهد و سران امنیتی این کشور دیدار و گفت وگو کرده بود.

حیدر ابراهیم علی، مدیر مرکز مطالعات سودان در این باره می گوید: «تعامل حکومت سودان با پرونده اخوان مثل کسی است که هم زمان با سنگ و تخم مرغ بازی می کند. من بعید می دانم که بشیر حمایت خود را از جماعت اخوان المسلمین قطع کند اما تا آن جا که بتواند تلاش می کند که روابطش با این گروه به دور از رسانه ها باشد و تحریک کننده نباشد.»

درباره بحران لیبی و اتهام هایی که به سودان در رابطه با کمک به جریان های مسلح در این کشور می زنند، ابراهیم علی می گوید: «دولت سودان نمی تواند چنین کاری بکند برای این که توانایی آن را ندارد. جریان های مسلح بسیاری در لیبی فعال هستند و حکومت نمی تواند بر آنها مسلط شود، اما مرزهای سودان واقعا گسترده است و نمی توان بر آنها به طور کامل تسلط داشت.»

در همین رابطه هانی رسلان، کارشناس مصر در امور سودان می گوید: «این سفر اراده سیاسی هر دو طرف را هم زمان دارد. سفری که می تواند از مرحله تنش و فترت که بعد از سقوط اخوان در 30 ژوئن به وجود آمد، عبور کند. انتظار می رود که از این به بعد خارطوم به مطالبات مصر در مورد اخوان عمل کند برای این که حکومت حاکم بر سودان حکومتی پراگماتیک است و در پرونده های مشابه سابقه داشته است.»

وی در ادامه می افزاید: «حکومت بشیر به دنبال مصالح خود و حفظ خود در قدرت است. سودان در دهه نود قبله همه جریان های تندرو بود، اما دیدیم که ناگهان چگونه "کارلوس" تروریست مشهور را تسلیم فرانسه کرد، و پیشنهاد تسلیم بن لادن به امریکا را داد و به سهم خود پرونده جنبش های اسلامی را در آن وقت در اختیار سازمان امنیت امریکا قرار داد.»

امانی الطویل، رئیس برنامه های سودان در مرکز مطالعات استراتژیک الاهرام نیز در این باره می گوید: «سودان تلاش می کند به محور مصری – عربستانی بپیوندد و از محور قطری – ترکی دور شود. این کشور تا اندازه بسیاری وزنه و نفوذ سیاسی خود را در چارچوب بسیاری از متغیرها از دست داده است از جمله در بحران های سیاسی ترکیه یا وجود داعش در بسیاری از کشورها.»

وی در ادامه می افزاید: «مرجعیت حزب حاکم در سودان اسلامی است و تا اندازه بسیاری به جماعت اخوان المسلمین مرتبط است، برای همین بسیار بعید است که عمر البشیر قطع حمایت خود را از جماعت اخوان المسلمین بیان کند و بخواهد بسیاری از عناصر آن را از کشورش اخراج کند.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11