چرا روسیه از طولانی شدن مذاکرات هسته ای استقبال می کند؟

 دیپلماسی ایرانی : موضع روسیه در فرایند مذاکرات هسته یی جمهوری اسلامی ایران و 1+5 یکی از موضوعاتی است که با حساسیت زیادی در ایران پیگیری می شود. انتظار افکار عمومی در ایران این است که به دلایل مختلف از جمله همکاری های هسته یی دو کشور و همچنین همسویی مواضع سیاسی در سطح بین المللی و منطقه یی، روسیه در این مذاکرات نفسگیر و طاقت فرسا بیش از سایر اعضای گروه 1+5 حمایت های لازم و ضروری را از مواضع جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. چنین انتظاری ممکن است از نظر اخلاقی و انسانی انتظاری غیرمعمول به نظر نرسد، اما واقعیت این است که در عرصه روابط بین الملل تنها منافع است که تعیین کننده است.

در مورد مواضع روسیه در گفت وگوهای هسته یی ایران و 1+5 تاکنون اخبار زیادی منتشر نشده است و اخبار منتشر شده نیز بعضا ضد و نقیض هستند. از قدردانی ظریف از لاوروف به خاطر مواضع هسته یی روسیه که بگذریم (زیرا می تواند یک تعارف دیپلماتیک تلقی شود)، در گذشته گلایه مندی هایی از برخی اعضای تیم هسته یی ایران از مواضع دور از انتظار نماینده روسیه مطرح شده بود. با این حال، در خصوص مواضع روسیه در مذاکرات هسته یی چند نکته را باید در نظر داشت:
    - اولا، ارزیابی کلی تیم هسته یی از مواضع روسیه ارزیابی ای منفی نیست. به عبارت دیگر در کل مواضع روسیه در این مذاکرات موضع همکاری جویانه و مثبت است.
    - ثانیا، طرف های اصلی ایران در مذاکرات هسته یی در وهله نخست امریکا و در وهله بعد انگلیس، فرانسه و آلمان هستند. معنای این مساله این است که دو کشور روسیه و چین تقاضاهای مستقلی را در مورد فعالیت های هسته یی ایران مطرح نکرده اند و به همین دلیل، اگر ایران با طرف های غربی در خصوص یکی از موضوعات به توافق برسد، روسیه و چین مانعی بر سر این توافق نخواهند بود.
شاید انتظاری که از روسیه وچین وجود دارد این است که در جهت تسریع نتیجه بخشی مذاکرات یا تلطیف مواضع کشورهای غربی گام های جدی تری بردارند، اما در این زمینه هم دو نکته را باید در نظر داشت. اول اینکه این احتمال وجود دارد که روسیه بر اساس منافع خود چندان علاقه یی به نتیجه بخشی سریع مذاکرات نداشته باشد. این مساله به معنای مخالفت روسیه با حل و فصل مساله هسته یی ایران یا علاقه مندی به شکست مذاکرات نیست، بلکه به این معناست که طولانی شدن مذاکرات احتمالابرای روسیه امر مطلوب تری به نظر می رسد. چند روز پیش لاوروف وزیر امور خارجه روسیه، پس از دیدار با جان کری، وزیر امور خارجه امریکا، این احتمال را مطرح کرد که ممکن است مذاکرات بعد از تاریخ تعیین شده یعنی 24 نوامبر هم ادامه پیدا کند. لاوروف گفت که این یک تراژدی نیست. می توان با اطمینان گفت که روس ها الزاما نفعی در به نتیجه رسیدن مذاکرات در تاریخ مقرر شده برای خود نمی بینند، زیرا هم یکی از مشکلات اساسی امریکا را کم می کند و هم ممکن است از علاقه مندی ایران برای همکاری بیشتر با روسیه بکاهد. بنابراین، انتظارات از روسیه در این زمینه باید تعدیل شود.
نکته دوم اینکه، بعد از تحولات اوکراین و تحریم های غرب علیه روسیه، حذف تحریم های غرب علیه ایران هم روسیه را در باشگاه کشورهای تحریم شده تنها خواهد گذاشت و هم احتمالادست غرب را برای تشدید تحریم ها علیه روسیه بازتر خواهد کرد. اظهارنظر برخی مقام های ایرانی در خصوص آمادگی ایران برای انتقال گاز به اروپا و جایگزینی گاز روسیه به این نگرانی در روسیه دامن زده است.
البته این ملاحظات تنها به بعد بدبینانه مساله اشاره دارند، در حالی که از بعد دیگر، حذف تحریم های ایران می تواند زمینه های مساعدتری برای گسترش روابط ایران و روسیه که در ماه های اخیر با تحرک قابل توجهی روبه رو بوده است فراهم کند. به هر حال ایران و روسیه در مرحله جدید روابطی را آغاز کرده اند که انتظار می رود بسیار کمتر از گذشته متاثر از عوامل بیرونی باشد. این مساله موضوعی است که به وضوح منافع هر دو کشور در آن نهفته است.

*این مطلب برای نخستین بار در روزنامه اعتماد منتشر شده است .