تهديدات جديد؛ آتش تهيه براى مذاکرات

ديپلماسى ايرانى: سخنان اخير ايهود باراک و نتانياهو به همراه برخى از سناتورهاى جمهورى خواه امريکا، بعد از انتخابات ميان‌دوره‌اى، خط جديدى از تبليغات ضد ايرانى را با محوريت اولويت دادن به حمله نظامى ‌به ايران به بهانه فعاليت‌هاى هسته‌اى کشورمان و در آستانه مذاکرات گروه 1+5 با ايران، آغاز کرده است. دکتر ابراهيم متقى، استاد علوم سياسى دانشگاه تهران و متخصص مسائل امريکا، کم و کيف تاثيرات اين تهديدات جديد را براى ديپلماسى ايرانى شرح داده است.

گفتارى از دکتر ابراهيم متقى،‌استاد علوم سياسى دانشگاه تهران و متخصص مسائل امريکا براى ديپلماسى ايرانى.

جهت گيرى سياست خارجى امريکا ماهيت دوگانه و نسبتا متنوع دارد. اين مسئله تحت تاثير رويکرد و گرايش گروه‌هاى رقيب در حوزه نخبگان سياسى در امريکا است.  اما در نهايت تصميم گيرى اصلى و نهايى را ساختار قدرتى به انجام مى‌رساند که کارگزاران واقعى آن را وزير امور خارجه، وزير دفاع،‌ دبير شوراى عالى امنيت ملى، رئيس جمهور و معاون رئيس جمهور تشکيل مى‌دهند.

جمهورى خواهان در حوزه عدم تکثير سلاح‌هاى هسته اى فعاليت به سزايى دارند. ديدگاه اين مجموعه طى سال‌هاى گذشته اين بوده که اوباما از الگوى مماشات در برخورد با ايران استفاده کرده و از سوى ديگر بر اين اعتقادند که الگوى مماشات نمى‌تواند تاثير چندانى در رفتار سياسى و جهت گيرى استراتژيک ايران به وجود آورد. به همين دليل است که همواره در ديدگاه اين مجموعه‌ها و حتى مقامات اسرائيلى به ويژه نخست وزير، وزير دفاع و برخى از تحليل گران صاحب نام آن‌ها، اين تهديدات فزاينده را شاهد بوديم.

در چنين فضايى، موضوع اصلى اين است که آيا امريکايى‌ها در شرايطى که در دو جنگ منطقه اى درگير شده اند، زمينه براى درگيرى در جنگ منطقه اى ديگرى را دارند يا خير؟ اين بحثى بود که بخشى از اعضاى مجلس نمايندگان امريکا و برخى از افرادى که اخيرا در انتخابات ميان‌دوره‌اى کنگره امريکا انتخاب شدند در اجلاسيه‌هاليفکس کانادا مطرح کردند.

در اين اجلاسيه که پنج روز پيش برگزار شد،‌ افرادى همانند ايهود باراک وزير دفاع اسرائيل سخنرانى داشتند. مطالبى که گراهام و سامر بيان داشتند جلوه‌هايى از تهديد را عليه ايران منعکس مى‌کند اما واقعيت امر اين است که بيان تهديدات نشانه تهديد واقعى محسوب نمى‌شود. زمانى تهديدات شکل خواهد گرفت که جلوه‌هايى از تهديد اجرايى تحت ساختار اصلى قدرت امريکا به وجود آيد. بنابراين در چنين شرايط و فضايى جلوه‌هايى از اولتيماتوم و تهديدات بالقوه مطرح مى‌شود. تهديداتى که مى‌تواند جنبه اعلامى‌ داشته باشد اما از قابليت اجرايى برخوردار نيست.

سفر دوره اى باراک اوباما به کشورهاى آسيايى را بايد نمادى از جهت گيرى اقتصادى اوباما طى سال‌هاى آينده به حساب آورد. حتى يکى از دلايل اصلى دموکرات‌ها را بايد ناکامى‌اوباما در کاهش ميزان بيکارى در ايالات متحده دانست. بنابراين على رغم اين که ادبيات تهاجمى ‌عليه ايران افزايش پيدا کرده است اما اين ادبيات را نمى‌توان به عنوان تهديدات فورى عليه ساختار سياسى ايران تلقى کنيم.

تهديدات؛ آتش تهيه براى مذاکرات

هر زمان که ادبيات سياسى در امريکا تند مى‌شود به معناى اين نيست که شدت تهديد در کوتاه مدت افزايش پيدا مى‌کند،‌ بلکه به معناى آن است که آتش تهيه براى مذاکره فراهم مى‌شود. اين ادبيات تند و راديکال را مى‌توان به مثابه آتش تهيه براى مذاکراتى تلقى شود که به احتمال زياد در دسامبر و در ترکيه يا ژنو به انجام خواهد رسيد.

اين گونه تهديدات هيچ گونه تاثيرى بر فرايند مذاکرات هسته اى ايران به جا نمى‌گذارد و از سوى ديگر اين تهديدات حتى انگيزه اوباما و تيم سياست خارجى او را براى ايجاد فضايى که منجر به بازسازى روابط با ايران شود را فراهم مى‌کند.

واکنش جدى ايران در قبال هر گونه تهديد امريکا

ايران يک دام بسيار خطرناک براى امنيت ملى امريکا است. فولر در يک دهه گذشته اين مسئله را مطرح کرد که ممکن است تسخير ايران کار ساده اى باشد اما حذف ايران، کارى نشدنى و غير ممکن است. از سوى ديگر ممکن است امريکايى‌ها اين موضوع را مطرح کنند که اقداماتى تاکتيکى، براى انجام عمليات هوايى صورت دهند،‌ اما واقعيت اين است که هر گونه کنش تهديد آميز امريکا عليه امنيت ملى ايران، با واکنش بسيار جدى جمهورى اسلامى‌ايران را روبه رو خواهد شد. جهت گيرى سياست امنيتى ايران مبتنى بر اقدامات متقابل، ضربه دوم و هم چنين بازدارندگى است. به اين ترتيب، ريسک انجام تهديدات پر شدت عليه ايران مخاطرات امنيتى زيادى را در حوزه مسائل منطقه اى و بين المللى براى اوباما و براى امريکا ايجاد خواهد کرد. عقلانيت استراتژيک امريکا هيچ گاه در فضاى هيجانى براى اقدامات عملى تهاجمى‌عليه ايران نخواهد بود. آن‌ها از الگو‌هاى ديگرى استفاده کردند که هزينه کمتر و مطلوبيت‌هاى استراتژيک بيشترى داشته باشند.