بازداشت حسین دهباشی و گروکشی امریکا

دیپلماسی ایرانی: حسین دهباشی، مستند ساز ایرانی که در حال ساخت مجموعه مستند تاریخ شفاهی ایران بوده، توسط پلیس امریکا بازداشت شده است.

دهباشی نزدیک به شش سال پیش دهباشی با ویزای خبرنگاری و به همراه خانواده‌اش به امریکا سفر می‌کند. قصد وی از این سفر ساخت چند مجموعه مستند بوده است. وی پس از آغاز چند پروژه نفصل مستند از آن کشور تقاضای اقامت دائم می‌کند و منتظر می‌ماند تا پاسخ درخواستش از سوی دایره مهاجرت امریکا صادر شود. مدتی پس از آن سازمان امنیت داخلی امریکا او را تحت تجسس قرار می‌دهد و حدود سه ماه قبل هم پس از تفتیش خانه‌اش پاسپورت، رایانه و همه فیلم ها و هارد دیسک های دیجیتالی او را ضبط می‌کند.

در این میان دایره مهاجرت امریکا نیز تقاضای اقامت دائم او در ایالات متحده را رد کرده و از او می‌خواهد که فورا خاک این کشور را ترک کند؛ در حالی که پاسپورتش توسط سازمان امنیت امریکا ضبط شده و عملا این اقدام میسر نبوده است. خانواده دهباشی ماه گذشته مجبور به ترک خاک امریکا می‌شوند و او نیز از سازمان امنیت امریکا تقاضا می‌کند که پاسپورتش را پس داده تا بتواند به ایران بازگردد. وی در این زمان از ادامه اقامت در امریکا منصرف شده است. ولی با تداوم ضبط گذرنامه، عملا از خروج او از آمریکا جلوگیری می شود.

این در حالی بود که اداره مهاجرت و سازمان امنیت داخلی آمریکا مدعی بوده اند که اقدامات آن ها در تعامل با هم نبوده و مربوط به پرونده های جداگانه ای علیه دهباشی هستند. این تناقض در رفتار باعث سر در گمی دهباشی می‌شود. تا این که شش روز پیش (ششم ژوئن) پلیس امریکا به سراغ او آمده و او را دستگیر می‌کند.

اداره مهاجرت آمریکا علت بازداشت دهباشی را یافتن یک توصیه نامه جعلی از سازمان ملل متحد در پرونده او برای دریافت اجازه اقامت دائم (گرین کارت) عنوان شده است.

دهباشی برای نخستین بار در سال حدود ده سال قبل با کارت خبرنگاری بین المللی عازم امریکا بود و در حالی که ویزای معتبر ایالات متحده را در اختیار داشت توسط پلیس امریکا در فرودگاه به بدترین شکل ممکن بازداشت می‌شود و مورد بدرفتاری شدید قرار گرفته و به طرز توهین آمیزی با غل و زنجیر از آمریکا اخراج می شود. بازداشت دهباشی در آن دوران بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان می‌یابد. در آن موقع وی مجبور می‌شود بدون حضور در ایالات متحده این کشور را ترک و به ایران بازگردد. پس از آن مقامات امریکایی به دهباشی اطلاع می‌دهند که علت بازگرداندن او به ایران در واقع اشتباه ماموران آمریکایی در صدور ویزای نامربوط بوده و به این دلیل او امکان سفر به امریکا را دارد و می‌تواند مجددا تقاضای ویزا کرده و به آن کشور سفر کند.

حسین دهباشی از مستندسازان معروف ایرانی است که عمدتا در عرصه های بین المللی کار می کند. وی برای سال‌ها در صدا و سیما کار می‌کرد و یکی از مسئولان اولیه شبکه العالم هم بوده است.

از معروف ترین مستندهای پخش شده او درباره تحولات بین المللی می توان به این موارد اشاره کرد: "چشم های شیشه ای"، "سفری به شهر فرنگ"، "عدالت بدون مرز"، "عراق، نگاهی از درون"، "عطر سیب، شکوفه زیتون"، "قصه های چین و ماچین"، "کاخ شیشه ای سیاست" و "نفت و شکلات".

دهباشی به هنگام دیدارهای محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری ایران ایالات متحده و سازمان ملل متحد نیز چند فیلم مستند درباره حواشی این سفر تهیه کرده است.

جدیدترین کار وی مجموعه مستند تاریخ شفاهی ایران است که با حمایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در دست ساخت بوده و شامل گفتگو با چهره های شاخص حکومت پهلوی در سراسر جهان است.

برخی از صاحب‌نظران بر این باورند که بازداشت دهباشی آغاز دور جدید از کشمکش‌های سیاسی میان تهران و واشنگتن باشد.

مجید تفرشی، کارشناس مسائل بین‌الملل به دیپلماسی ایرانی گفت که به نظر می‌رسد مقصود نهایی از بازداشت حسین دهباشی به نوعی گروکشی و مقابله جویی آمریکا در برابر دولت ایران در موضوعات مختلف مورد مناقشه باشد.

به گفته تفرشی که از فعالیت های دهباشی مطلع است می گوید: نوع فعالیت های هنری و رسانه ای دهباشی هیچ گونه مغایرتی با امنیت ملی آمریکا نداشته است. از سوی دیگر، به دلیل ارتباطات گسترده دهباشی، او نیازی به جعل نامه برای درخواست اقامت دائم در آمریکا نداشته و به راحتی می توانسته از مراجع مختلف آمریکایی و ایرانی نامه های واقعی و رسمی در جهت حمایت از درخواست اقامت خود دریافت کند.

گفتنی است در صورت تایید جعلی بودن نامه دهباشی ممکن است وی به 10 سال زندان محکوم شود. در همین حال ایالات متحده آزادی وی به قید وثیقه را نیز رد کرده است که این نشان می‌دهد دولت امریکا نیاتی خاصی از این ماجرا دارد.

در سال گذشته سه تبعه امریکایی با عبور از مرزهای ایران در کردستان عراق توسط نیروهای ایرانی بازداشت و به تهران منتقل شدند. مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که این سه تبعه امریکایی به قصد جاسوسی وارد خاک ایران شده بودند.

هنوز خبر بازداشت حسین دهباشی در رسانه‌های عمده بین‌المللی منتشر نشده است اما دایره مهاجرت امریکا خبر بازداشت و اتهامات وارده به او را رسما اعلام کرده و برخی از روزنامه‌های محلی واشنگتن نیز خبر بازداشت او را منتشر کرده‌اند. دولت‌های ایران و امریکا نیز هنوز در برابر این خبر واکنشی از خود نشان نداده‌اند.