کنفرانس های تهران و واشنگتن؛ موضوعی مشابه، اهدافی مخالف

اواخر ماه جاری در کنفراس خلع سلاح به میزبانی تهران، جمهوری اسلامی ایران قصد دارد پایبندی رسمی و عملی خود به عدم تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌اى را نشان دهد.

تاکنون بنا به گفته سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران 30 کشور برای شرکت در این کنفرانس اعلام آمادگی کرده اند. اما اهمیت این اجلاس در اهدافی است که تهران دنبال می‌کند. بی تردید بیان این اهداف در قالب برگزاری یک کنفرانس بین المللی می تواند در پیشبرد برنامه هسته‌ای ایران نیز تاثیرگذار باشد.

این اولین جلاس بین المللی خلع سلاح هسته‌ای در تهران است و قرار است غیر از هیات‌های کشورهای مختلف، نمایندگانی از سازمان‌های بین المللی مرتبط با این اجلاس نیز در آن حضور داشته باشند. جالب توجه است که این کنفرانس درست چهار روز پس از اتمام نشست بین المللی امنیت هسته‌ای در واشنگتن برگزار می‌شود، نشستی که قرار است بیش از چهل مقام بلند پایه از کشورهای مختلف در آن حاضر باشند. نکته مهم دیگر احتمال حضور چین در هر دو اجلاس است و این طبیعتا هم برای ایران و هم برای امریکا قابل توجه و دارای اثر است.

تهران و واشنگتن به عنوان میزبانان دو کنفرانس مهم در زمینه مسائل هسته‌ای، خلع سلاح و عاری سازی جهان از تسلیحات اتمی بی تردید در تلاش‌اند بیشترین بهره برداری را در راستای اهداف مورد نظر هسته‌ای خود از کنفرانس‌های مذکور داشته باشند.

در این ارتباط هدف تهران نشان دادن اهداف صلح آمیز برنامه هسته‌ای خود با توجه به تلاش‌هایی است که در بعد منطقه و بین المللی برای عاری سازی جهان از سلاح هسته‌ای و زمینه سازی برای توسعه ابعاد صلح آمیز برنامه‌های هسته‌ای در دیگر کشورها دنبال می‌کند.

در این چارچوب جمهوری اسلامی ایران نه تنها به عنوان میزبان قصد نفی ابعاد غیر صلح آمیز هسته‌ای و بیان لزوم همکاری بین المللی برای خلع سلاح جهانی را دارد، بلکه در تلاش است کلیه کشورها را نیز دعوت به همکاری با این ایده کند که مقدمه خلع سلاح جهانی پذیرش آن از سوی دارندگان این سلاح‌ها و قبول حقوق صلح آمیز هسته‌ای دیگر کشورهاست. بر همین اساس شعار این کنفرانس "انرژى هسته‌اى براى همه، سلاح هسته‌اى براى هيچ کس" انتخاب شده است.

در این مسیر به خوبی اهداف ایران روشن است، اما در سوی دیگر کنفرانس امنیت هسته‌ای در واشنگتن با اهدافی دیگر در آستانه برگزاری است. هدف این کنفرانس هم فکری در زمینه ذخایر تسلیحات هسته‌ای است تا با این کار کشورهای حاضر در اجلاس تلاشی جدید را دنبال کنند که خروجی آن ممانعات از هرگونه امکان دست یابی تروریست‌ها به سلاح‌های هسته‌ای است.

در سایه این هدف نیز اهداف دیگر امریکا به عنوان میزبان تا حدودی مشخص می‌شود؛ دیدگاه امریکا و دیگر دارندگان تسلیحات هسته‌ای به کشورهایی که تازه گام در مسیر هسته‌ای شدن گذاشته‌اند به شکلی است که خطر احتمال توسعه سلاح‌های هسته‌ای در جهان امروز و در نتیجه به خاطره افتادن منافع آنها را گوشزد می‌کند. تعریف این کنفرانس از کنترل سلاح‌های هسته‌ای با آن چه در تهران دنبال می‌شود کاملا متفاوت است.

در واقع ایران خود را مخالف با سلاح هسته‌ای و غرب را دارنده این نوع سلاح‌ها می‌داند، ایران خود را پیشگام خلع سلاح هسته‌ای در منطقه و غرب را تنها به دنبال محدودسازی و نه محو کامل سلاح هسته‌ای در جهان امروز می‌داند و در چارچوب همه این بحث‌ها ایران حقوق هسته‌ای و بعد صلح آمیز برنامه هسته‌ای خود را مورد تاکید قرار می دهد.

در مقابل غرب ایران را متهم به تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای و برنامه‌های ایران را عامل اصلی رقابت تسلیحاتی در منطقه می‌داند. در همین ارتباط امریکا قصد ایران برای برگزاری کنفرانس خلع سلاح اتمی را مورد انتقاد قرار داده بود. فیلیپ کراولی، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در این خصوص گفت که" دولت ایران اگر واقعا به جلوگیری از گسترش سلاح های اتمی علاقمند است، باید جامعه جهانی را نسبت به اهداف برنامه هسته ای اش مطمئن کند."

تهران هم امریکا و چند کشور دیگر دارنده سلاح هسته‌ای را کشورهایی درصدد حفظ قدرت هسته ای خود و محدود کننده حقوق دیگر کشورها می داند که نه تنها به دنبال خلع سلاح جهانی نیستند بلکه هر گونه فرایند خلع سلاح را نیز بی نتیجه می‌کنند.

جنس این دو کنفرانس و اهدافی که در پس هر یک نهفته بسیار متفاوت است اما هر دو کنفرانس مسائل هسته‌ای را محوریت کار خود قرار داده و در مقطع حساسی در حال برگزاری است؛ در شریط کنونی ایران و غرب بر سر آینده و مسیر پیش روی برنامه هسته‌ای تهران اختلاف دارند و این موضوع در گروه 1+5 مسیر شورای امنیت را پیش گرفته است. همراهی چین وروسیه با دیگر اعضای این گروه برای تحریم یا انزوای ایران مساله‌ای مهم برای هر دو میزبان یعنی تهران و واشنگتن است و اهمیت دیگر این کنفرانس ها را مشخص می کند به این معنا که در مقطع کنونی این کنفرانس ها بستری برای ایران و امریکا در جلب نظر مساعد مسکو و پکن به سود اهداف خودشان را فراهم می‌آورد.