سیزدهمین ساعت برای عراق
يادداشتى از ايمانوئل والرشتاين
پارلمان عراق در تاریخ 27 نوامبر با 149 رای موافق و 35 رای مخالف به توافقنامه امنیتی رای مثبت دادند. زمانی که رای گیری در حال اجرا بود، برهم صالح، معاون نخست وزیر اعلام کرد که من به شما یادآوری می‌کنم که در عراق حوادث بزرگ نه در یازدهمین ساعت که در سیازدهمین ساعت اتفاق می افتد. به بیان دیگر منظور این بود که اکنون آن لحظه مهم فرا رسیده است.
اما واقعا چه اتفاقی افتاده است؟ پارلمان عراق 275 عضو دارد. کسانی که برای رای گیری در پارلمان حضور داشتند تنها 198 نفر بودند. آنهایی که به این توافقنامه رای مثبت دادند 149 نفر بودند، یعنی اکثریت شکننده. این 149 نفر اعضای دو حزب اصلی شیعه، دو حزب کرد و اعضای حزب سنی عراق بودند.
رای موافق سنی های عراق از اهمیت بالایی برخوردار بود چرا که آیت الله سیستانی اعلام کرده بود که تنها در صورتی با این توافقنامه حمایت می کند که رای اکثریت را به همراه داشته باشد. سنی ها مزیت قدرت را با حضور مالکی، نخست وزیر عراق که آینده سیاسی وی در گرو این توافقنامه بود را نیز در اختیار داشتند. سنی‌ها دو شرط برای مالکی داشتند. یکی اینکه یک رفراندوم ملی در جولای 2009 در عراق برگزار شود و دوم اینکه مالکی همان‌طور که قبلا وعده داده بود باید از قبایل سنی حمایت می کرد. بنابراین مالکی هر دو شرط سنی ها را پذیرفت.
مالکی پس از رای گیری به عنوان پیروز میدان وارد صحنه شد و این دقیقا همان چهره بود که بیشتر تحلیلگران آن را پیش بینی می کردند. بهتر است اینجا نگاهی به این توافقنامه امنیتی که اکثر عراقی ها آنها توافقنامه ای برای عقب نشینی نیروهای امریکایی می دانند بیاندازیم. اولین کاری که وی به انجام خواهد رساند این است که جریان صدری را با پذیرش استراتژی صدری محدود کند. هم اصلی ترین حزب شیعه و هم کردها از احتمال اعمال دیکتاتوری توسط مالکی شکایت دارند، اما آنها هیچ چاره ای به جز پذیرش توافقنامه نداشتند. جریان صدری موقعیت خود را تغییر نداد و مخالفت خود را با توافقنامه اعلام کرد.
چه مواردی در این توافقنامه جای دارند؟ مفاد اصلی این توافقنامه لزوم خروج نیروهای امریکایی از شهرهای عراق تا ماه جوون سال 2009 و خروج کامل این نیروها تا دسامبر سال 2011 است. در عوض تمام نیروهای امریکایی باید با همکاری عراقی ها هرگونه اقدامات نظامی را انجام دهند و امریکا اجازه ندارد از خاک عراق برای حمله به کشورهای همسایه عراق استفاده کند.
چرا بوش با این تغییرات موافقت کرد؟ چون او چاره دیگری نداشت. جایگزین این توافقنامه این بود که حضور نیروهای امریکایی پس از 31 دسامبر سال 2008 در عراق غیر قانونی بود و از طرف دیگر آنها نمی خواستند پیش از آنکه پارلمان عراق به این توافقنامه رای دهد جامعه امریکا آن را مورد نقد و بررسی قرار دهند.
گفته می شود که این برنامه برای عقب نشینی که توسط جورج بوش به امضا رسید از برنامه عقب نشینی 16 ماهه باراک اوباما بهتر است. اما این واقعیت ندارد. در واقع این برنامه خیلی بدتر از برنامه باراک اوباما است. پیشنهاد باراک اوباما این بود که نیروهای جنگی امریکایی طی 16 ماه عراق را ترک کنند اما وی هیچ برنامه ای برای گروه های آموزشی در نظر نگرفته بود حضور این نیروها را در عراق تا هر زمان که لازم باشد ضروری می دانست. توافقنامه امنیتی تمامی نیروهای امریکایی را تا دسامبر 2011 ملزم به خروج از امریکا می کند و این طرح را نه باراک اوباما که جورج بوش به امضا رسانده است.
در عمل تمامی نیروهای امریکایی حتی زودتر از دسامبر 2011 از عراق خارج خواهند شد. این همان نقطه ای است که رفراندوم به اجرا در می آید. یعنی در جولای سال 2009. نیروهای امریکایی باید شهر ها و روستاها را تا ماه ژ‍وئن 2009 ترک کنند. اگر چنین نشود، مسلم است که رفراندوم رای کافی نخواهد آورد. مالکی باید کاری کند که در رفراندوم پیروز شود. برای این پیروزی، مالکی باید برخوردی جدی تر با امریکایی ها داشته باشد. در هر شرایط احتمال اینکه رفراندوم با مشکل رو به رو شود وجود داد چرا که آیت الله سیستانی بسیار محتاطانه در برخورد با رای پارلمان عمل کرده است. مالکی می داند که اگر ذره ای تسلیم امریکایی ها شود، مقتدی صدر آنجا منتظر ایستاده است.
بنابراین مالکی تمام مهره ها را در دست دارد و این درحالی است که اوباما بدون مهره وارد بازی خواهد شد. باراک اوباما باید رضایت عراقی ها را به دست آورد. این رضایت باید همچنان باقی بماند و با گذشت زمان کمتر نشود.
از اینها گذشته، اتیوپیایی ها اعلام کرده اند که نیروهای خود را تا پایان سال 2008 خارج خواهند کرد. کرزای، رییس جمهور افغانستان به تازگی اعلام کرده است که خواهان خروج نیروهای امریکایی و نیروهای ناتو از کشورش است. حس عمومی در منطقه این است که امکان گفت و گوی خشن با امریکا نوعی اقدام تلافی جویانه است. منطقه به ساعت سیزدهم نزدیک می شود.
نظر شما :