عصر جدید قیمت نفت

چندی پیش اکبر ترکان، رئیس شرکت نفت و گاز پارس اعلام کرد که در صورت عدم سرمایه گذاری مورد نیاز در صنعت نفت ایران، ظرفیت تولید این کشور سالانه 5 درصد کاهش خواهد داشت. وی در اظهارات خود تاکید کرد که اخیرا برخی محدودیت هایی توسط بانک های اروپایی در مورد فاینانس برخی از پروژه های نفتی در ایران اعمال شده است.

وی در عین حال تاکید کرد که وزیر نفت در تلاش است که سرمایه گذاری های جدیدی برای مقابله با این محدودیت ها صورت گیرد.

طى ماه هاى گذشته کشورهاى غربى درادامه طرح تحريم پلکانى، از تحريم صنايع نفت وگاز سخن گفته بودند. ازجمله درطرح اوليه تحريمى که انگلستان درچهاردهم ماه ژوئن ارائه کرد، پيش بينى شده بود که ايران نتواند نفت خود را ازطريق نفت کش هاى شرکت هاى ايرانى صادر کند. موضوعى که مى تواند صدور چهل درصد صادرات نفت ايران از اين طريق را با مشکل مواجه کند.

صرف نظر از احتمال حمایت یا عدم حمایت سایر اعضای شورای امنیت سازمان ملل از چنین تحریم هایی، اجرای محدودیت های نفتی علیه ایران همیشه با یک چالش عمده مواجه بوده است: مصرف و قیمت های جهانی نفت.

واشنگتن تاکنون راه حل های متعددی را برای مواجه با این چالش مطرح کرده است که استفاده از ظرفیت سایر کشورهای تولید کننده نفت برای پاسخ گویی به نیاز فزاینده بازارهای جهانی نفت، یکی از آنها است.

ترغیب عربستان به سرمایه گذاری بیشتر در حوزه های نفتی خود، هجوم شرکت ها و مقاطعه کاران نفتی به عراق و همچنین تلاش فزاینده برای احداث خط لوله های جدید در آسیای میانه طی چند سال اخیر مصادیق بارزی از این راه حل های هستند.

 اما روند فزاینده مصرف جهانی نفت خام چنان پرشتاب است که چنین طرح هایی کمتر مجال بروز تاثیرات مثبت خود را یافته اند و چالش مصرف و قیمت جهانی نفت همچنان به عنوان مسئله ای جدی خودنمایی می کند.

اخیرا آژآنس بین المللی انرژی مستقر در پاریس طی گزارشی اعلام کرد که وجود برخی عوامل از جمله رشد سریع اقتصادهای آسیایی که برای صنایع کارخانه ای خود به نفت بیشتری نیاز دارند، باعث شده است که فشار به تولید کنندگان نفت برای تولید بیشتر، افزایش یابد.

بر اساس این گزارش تقاضای جهانی نفت از میانگین سالانه 2 درصد پیش بینی برای سال های بین 2006 تا 2011 به 2/2 درصد میانگین برای سال های بین 2007 تا 2012 خواهد رسید.

آژانس بین الملل انرژی که به 26 کشور صنعتی جهان مشاوره می دهد در گزارش خود اضافه کرده است که حتی اقدامات جدید اروپایی های و آمریکا برای بهینه سازی مصرف سوخت و استفاده از سوخت های جایگزین هم تنها تاثیراتی کوتاه مدت به همراه داشته و هرگز نمی تواند به عنوان راه حلی اساسی قلمداد شود.

مصرف جهانی نفت در حالی به رشد خود ادامه می دهد که به نظر می رسد نتوان در آینده ای نزدیک در قیمت های جهانی نفت هم کاهش چندانی را متصور بود. دبيرخانه‌ سازمان کشورهاى صادرکننده‌ نفت (اوپک) در گزارش جديد خود عنوان کرد که سبد نفتى اوپک متشکل از 11 نوع نفت‌ خام در آخرين روز مورد بررسى به 71 دلار و 14 سنت رسيده که افزايش 92 سنتى را تجربه کرده ‌است.

در حالى که قيمت سبد نفتى اوپک در روزهاى گذشته نيز با عبور از مرز 70 دلار به بالاترين سطح در يک‌سال اخير رسيده بود، اکنون با تداوم روند صعودى قيمت به نظر مى‌رسد که اوپک شاهد عصر جديدى در قيمت نفت باشد.

اين در حالى‌ است که پس از آنکه اعضاى سازمان کشورهاى صادرکننده‌ نفت (اوپک) در آخرين نشست خود در سال 1385 براى بررسى سيا‌ست‌هاى توليدى خود در ماه‌هاى آينده در وين تصميم گرفتند که ميزان توليد خود را بدون تغيير حفظ کنند، قيمت سبد نفتى اوپک در روند صعودى قرار گرفته‌ بود ‌و در حالى که از آن زمان تا کنون اعضاى اوپک با برگزارى نشست فوق‌العاده براى کاهش توليد موافقت نکرده‌اند، پس از گذشت چند روز نوسان قيمت‌ها، دبيرخانه‌ سازمان اوپک از افزايش قيمت به بالاى سطح 71 دلار خبر مى‌دهد.

بدین ترتیب به نظر می رسد که طرفداران تحریم های نفتی پیش از هرچیز باید به سوال اساسی مصرف جهانی و قیمت های نفت به گونه ای جدی تر پاسخ دهند.

پاسخ به این سوال در ابتدا باید بتواند سیاست سازان آمریکایی را قانع کند و در مرحله بعدی باید قادر باشد اقتصادهای در حال رشد آسیا و سایر مصرف کنندگان عمده جهانی طلای سیاه را با خود همراه سازد. کاری که دولت جورج بوش با وجود چالش های متععد به سختی می تواند پاسخی برای آن بیاید.