باید جمهوری اسلامی را درک کرد
فراتر از بمب: ایدئولوژی به‌عنوان موتور دکترین هسته‌ای ایران
دیپلماسی ایرانی: مرجان کی پور گرین بلات (Marjan Keypour Greenblatt) در یادداشتی که در شورای آتلانتیک نوشته است به بررسی نقش ایدئولوژی در شکل‌گیری و جهت‌گیری دکترین هسته‌ای ایران می‌پردازد و می گوید که برخلاف دیدگاه غالب که رفتار هسته‌ای ایران را صرفاً بر پایه منافع راهبردی یا ملاحظات امنیتی تحلیل می‌کند، این استدلال وجود دارد که ایدئولوژی سیاسی – دینی نظام جمهوری اسلامی، ستون مرکزی تصمیم‌گیری‌های هسته‌ای ایران است.
نویسنده تأکید می‌کند که «رهبران ایران از ابتدا، برنامه هسته‌ای را بخشی از استقلال استراتژیک و مقاومت در برابر نظم جهانی به رهبری ایالات متحده آمریکا دیده‌اند. با این وجود دکترین رسمی جمهوری اسلامی ایران همواره بر حرام بودن تولید و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تأکید کرده است، اما این به معنای فقدان تمایل به توانمندی هسته‌ای نیست. ایران بر حفظ و گسترش توانمندی هسته‌ای خود به عنوان به یکی از المان‌های قدرت منطقه‌ای و حتی بین‌المللی تاکید دارد.»
به باور نویسنده، «سایه جنگ عراق علیه ایران و حمایت غرب از صدام حسین در طولانی‌ترین جنگ دهه هشتاد میلادی، عاملی روانی و ایدئولوژیک در گسترش سیاست «بازدارندگی مبتنی بر آستانه هسته‌ای شدن» در تهران بوده است.»
به باور نویسنده، ایدئولوژی جمهوری اسلامی – که مبتنی بر ترکیبی از ضدیت با غرب، احساس تهدید از سوی ایالات متحده و باور به "مقاومت اسلامی" است – نقش مرکزی در شکل‌گیری سیاست هسته‌ای ایران ایفا می‌کند.
وی تاکید می‌کند که رهبران جمهوری اسلامی ایران برنامه هسته‌ای را بخشی از «حق حاکمیت ملی» و نماد استقلال از قدرت‌های استکباری تلقی می‌کنند.
نویسنده همچنین هشدار می‌دهد که تمرکز صرف غرب بر توافقات فنی یا نظارتی (مانند برجام) بدون درک لایه‌های عمیق ایدئولوژیک در سیاست‌گذاری ایران، ممکن است به سوءتفاهم و شکست‌های دیپلماتیک بیشتر بینجامد که به سرخوردگی امریکا و متحدان غربی‌اش بینجامد.
نویسنده نشریه شورای آتلانتیک پیشنهاد می‌دهد که برای موفقیت در تعامل با ایران، تحلیل‌گران غربی باید چارچوب فکری نظام حاکم در تهران را جدی بگیرند، نه اینکه صرفاً از منظر عقلانیت موازنه‌جویانه به آن نگاه کنند و نسبت به آن و ایده‌هایش بی‌تفاوت باشند. سیاستگذاران غربی باید راهبرد خود را گسترش دهند و فراتر از محاسبات سخت‌افزاری امنیتی، به جنبه‌های نرم‌افزاری و ایدئولوژیک نیز توجه نشان دهند. بی‌توجهی به این لایه‌های فکری و فرهنگی، سوءبرداشت و شکست در تعامل با ایران را موجب خواهد شد.
تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :