انتخابات آمریکا و دو راهی مناسبات اروپا – مسکو

نویسنده: علی اصغر بصیری جم، کارشناس ارشد حقوق بین الملل

دیپلماسی ایرانی: تا ساعتی دیگر انتخابات ایالات متحده به پایان می رسد و رئیس جمهوری جدید آمریکا پس از حدود یک سال رقابت و کشمکش راهی کاخ سفید خواهد شد. گمانه زنی ها از اختلاف بسیار کم دو رقیب حکایت دارد که این از برابری نسبی قدرت دو طیف جمهوری خواه و دموکرات در جامعه امروز آمریکا نشان دارد. 

صرف نظر از بعد داخلی سیاست های اعلامی هر یک از کاندیدها، به طور سنتی انتخابات ایالات متحده به جهت ساختار فعلی نظام بین المللی از اهمییت بسیاری در بعد بین المللی برخوردار است که هر از چند گاهی خبری در خصوص دخالت در نتایج یا سیستم رای گیری آمریکا در ایالتی توسط کشور ثالثی له یا علیه یکی از کاندیدها منتشر می شود.

در کنار مسئله جنایات اسرائیل در فلسطین و لبنان، در گوشه ای دیگر از جهان نیز از سال 2022 جنگی در حال ادامه است که موضع گیری کاندیدهای انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در خصوص سیاست هر یک از آنها در قبال آن، در دو سر یک خط قرار دارند و این اختلاف دیدگاه (حداقل در مقام بیان) مسائل بسیاری را تحت الشعاع قرار می دهد.

از زمان تهاجم روسیه به اوکراین و آغاز جنگ، ایالات متحده و اروپا در حمایت از اوکراین و محکومیت تجاوز روسیه اقدامات بسیاری را به انجام رسانید تا از آن طریق هم جنگ را در مرزهای اوکراین نگه دارند و اجازه پیشروی و گسترش جنگ به داخل اروپا را ندهند و هم با تضعیف روسیه از هیمنه قدرت تاریخی روسیه بکاهند و نقش آن را به یک بازیگر معمولی در مناسبات بین المللی کاهش دهند. از تحریم روسیه و پوتین و کشورهای حامی آن در جنگ گرفته تا ارسال سلاح، مهمات و کمک های مالی به اوکراین و البته محکومیت اقدامات روسیه در نزد افکار عمومی جهان به عنوان دولت متجاوز.

بررسی مناسبات و اقدامات صورت گرفته در خصوص جنگ روسیه و اوکراین از بررسی این یادداشت خارج است و آنچه موضوع بحث است، بررسی وضعیت اروپا در جنگ اوکراین در صورت پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست.

اروپا از همان نخستین روزهای آغاز جنگ با حمایت از اوکراین و حتی بعدتر با قبول و اتخاذ سازوکارهایی برای عضویت آن در اتحادیه اروپا همواره بر حمایت از آن تاکید داشته است، حمایتی که شاید در ذهن سیاستمداران اروپایی ریشه در خاطرات آنها از تقسیم اروپا به شرقی و غربی و بلاها و جنایاتی باشد که شوروی در زمان جنگ جهانی دوم در آنجا مرتکب شد و با فرو ریختن دیوار برلین به اتمام رسیدند و اروپا یکپارچه و در مسیر توسعه قرار گرفت و اینک برای جلوگیری از تکرار آن مصائب تمام قد در حمایت از اوکراین کمک های مالی، نظامی و تسلیحاتی خود را به جبهه جنگ با روسیه گسیل می دارند و از طرف دیگر با سیاست های خود توانسته اند تا حال دولت بایدن را نیز دراین مسیر با خود هم قدم کنند هر چند موضع ایالات متحده در حمایت از اوکراین ریشه در مسائلی دیگر دارد.

در انتخابات پیش رو از یک سو خانم کاملا هریس، معاون رئیس جمهور بایدن قرار دارد که از همان روزهای آغازین جنگ در ریز مسائل و سیاست های دولت آمریکا در خصوص جنگ قرار داشته و در کمپین های انتخاباتی خود نیز بر همان رویکردها و مواضع حمایتی از اوکراین تاکید کرده و خواهان پایان جنگ، بازگشت روسیه به مرزهای خود و در کل محکومیت اقدامات روسیه اعلام موضع کرده است؛ اما در سوی دیگر ترامپ قرار دارد که در سابقه یک دور ریاست جمهوری وی، روابط واشنگتن و مسکو از یخ دوران اوباما در آمد و روابط شخصی دو رئیس جمهوری پوتین و ترامپ بر سیاست های اتخاذی دو کشور سایه افکند و برای یک دوره 4 ساله روسیه با آسودگی خیال از جانب آمریکا توانست حوزه نفوذ خود را به سمت آفریقا و غرب آسیا متمرکز کند.

ترامپ نیز در خصوص جنگ روسیه مانند هریس خواهان آتش بس و پایان جنگ است اما با این تفاوت که در این طرح از اوکراین می خواهد تا سلاح بر زمین گذارد و همچنین اعلام کرده که از کمک های مالی دولت او به اوکراین خبری نیست و در مقابل از روسیه هم می خواهد تا ضمن قبول آتش بس مناطق تحت تصرف خود را به عنوان مرز دو کشور شناسایی کند و از پیشروی در خاک اوکراین خودداری کند موردی که به طور حتم برای اوکراین غیرقابل قبول اما طبق جهت گیری های غیرمستقیم سیاستمداران روس با رعایت شرایطی برای روسیه قابل قبول است.

به همان میزان که پیروزی هریس و عدم تغییر سیاست های آمریکا مطلوب اروپاست و حکایت از دربردارنده دوران پرچالشی برای مسکو با توجه به تحریم ها، خستگی نیروها و کمبود تسلیحات خواهد بود، عکس آن در صورت پیروزی ترامپ رخ خواهد داد و اروپا با چالش های بسیاری در مناسبات خود با مسکو و در درون خود مواجه خواهد شد چرا که سیاست روسی هیچگاه وضعیت دشواری را که اروپا در این سال ها بر آن تحمیل کرده فراموش نخواهد کرد، خاصه آنکه روسیه در مجاورت اروپا قرار دارد و شاید شنیده شدن صدای پای ترامپ در گوش سران اروپا منجر به آن شده است که در جست وجوی راه حل به استقبال پذیرش وضعیت جدید بروند و پس از حدود 3 سال، لاورف وزیر خارجه روسیه را به نشست وزرای سازمان امنیت و همکاری اروپا دعوت کنند.

هر چند که مناسبات قدرت همواره بر مدار منافع و آینده نگری در گردش است اما وضعیت جنگ روسیه در حال حاضر بسیار به نتایج انتخابات ایالات متحده گره خورده و پیروزی و شکست هر یک از دو کاندید در بردارنده چگونگی نوع و سطح مناسبات اروپا، روسیه و اوکراین خواهد بود اگرچه طبق اخباری که از جنگ منتشر می شود در وضعیت کلی اوکراین تغییر مهمی رخ نخواهد داد و تنها سرعت اتمام جنگ و فرسایش آن تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و اوکراین در هر حالت قربانی جنگ خواهد بود.