نکات حقوقی  انفجار پیجرها در  بیروت

نویسنده: دکتر امیر بی پروا، فعال حقوق بشر وپژوهشگر حقوق بین الملل بشر

دیپلماسی ایرانی: در 17 و 18 سپتامبر 2024 صدها پیجر و وسیله ارتباط الکترونیکی در لبنان یک اتفاق غافل گیر کننده بود که به مرگ 34 نفر شامل دو کودک و مجروح شدن 3400 نفر شامل غیر نظامیان منجر شد. این انفجارها مصدومیت ها و معلولیت هایی را برای غیر نظامیان به همراه داشته است. 

با توجه به گستردگی انفجارها و آسیب های ناشی از آن نقض حقوق بین الملل عام به صورت گسترده و نقض حقوق بین الملل بشر دوستانه به صورت خاص صورت گرفته است که به آن می پردازیم.

اولا اصل تفکیک از اصول بنیادین حقوق بین الملل بشر دوستانه است که در انفجار پیجرها این اصل نقض شده است، به موجب اصل تفکیک باید بین اهداف نظامی و غیر نظامی قائل به تفکیک شد. به موجب اصل تفکیک طرفین مخاصمه باید در زمان مخاصمه بین نظامیان و غیر نظامیان قائل به تفکیک بشوند. مواد 48 و 51 پروتکل اول کنوانسیون های چهارگانه ژنو اصل تفکیک را مورد شناشسایی قرار داده است. در انفجار پیجرها در بیروت برای اینکه اکثر تلفات غیرنظامی بودند اصل تفکیک در حقوق بین الملل بشر دوستانه نقض شده است.

ثانیا،اصل تناسب به صورت فاحش نقض شده است. اصل تناسب به این معناست که آسیب های ناشی از عملیات نظامی باید متناسب با منافع نظامی باشد و روش های جنگی و سلاح هایی که به آسیب غیرمتعارف به غیرنظامیان منجر می شود ممنوع است. در انفجار پیجرها از روش جنگی نامتعارف استفاده شد که به آسیب جدی و خارج از ضرورت نظامی به افراد غیر نظامی منجر شد. اصل ضرورت به موجب ماده 51 پروتکل اول کنوانسیون های چهارگانه ژنو مورد شناسایی قرار گرفته است.

ثالثا، در جریان انفجار پیجرها به سفیر جمهوری اسلامی ایران آسییب وارد شده که این نقض مصونیت اشخاص دیپلماتیک است و کنوانسیون 1961 مربوط به حقوق دیپلماتیک نقض شده است.

رابعا، استفاده از سلاح های نامتعارف نقض جدی حقوق بین الملل بشر دوستانه است و مصداق جنایت جنگی است.  استفاده از پیجرها به عنوان سلاح جنگی مصداقی از یک سلاح غیر دقیق و کور است که به آسیب به افراد غیر نظامی منجر شده و نقض آشکار حقوق بین الملل بشردوستانه است.

نقض اصول بنیادی حقوق بین الملل بشردوستانه جنایت جنگی است و در قضیه انفجار پیجرها به دلیل نقض اصول بنیادین حقوق بین الملل بشردوستانه و کنوانسیون های چهارگانه ژنو و پروتکل های الحاقی آن و اساسنامه دیوان بین الملل کیفری جنایت جنگی توسط رژیم اسرائیل ارتکاب یافته است و عوامل انفجارها دارای مسئولیت کیفری بین المللی هستند.