پوتین از جمهوری آذربایجان چه می‌خواهد؟
مسکو می‌خواهد کریدور زنگزور باز شود و روسیه آن را کنترل کند. کریدور زنگزور بخشی از کریدور میانه محسوب می‌شود و اگر روسیه آن را در ارمنستان کنترل کند، در واقع آن‌ها خط واقعی کریدور میانی را کنترل خواهند کرد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانه‌های جمهوری آذربایجان، روز گذشته الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان و ولادیمیر پوتین، همتای روس وی در بیانیه‌ای به مطبوعات گفتند: ثبات و امنیت در کل منطقه قفقاز جنوبی در بسیاری از موارد به تعامل نزدیک روسیه و آذربایجان بستگی دارد.
رئیس‌جمهور آذربایجان گفت: در این نشست محدود مسائل مربوط به امنیت منطقه به طور گسترده مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
علی‌اف تأکید کرد که آذربایجان و روسیه به عنوان متحد، دوست، شرکای نزدیک و همسایه عمل می‌کنند.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه نیز گفت که ثبات در قفقاز جنوبی به طور کامل منافع اساسی همه دولت‌ها و مردم منطقه را تأمین می‌کند.
وی همچنین به میانجیگری احتمالی روسیه در مذاکرات صلح آذربایجان و ارمنستان اشاره کرد و گفت که مسکو برای انعقاد توافقنامه صلح بین آذربایجان و ارمنستان کمک همه‌جانبه خواهد کرد.
پوتین تأکید کرد: ما همچنین آماده هستیم تا با در نظر گرفتن اسناد مربوطه از زمان اتحاد جماهیر شوروی، در تعیین حدود و تعیین مرزها، باز کردن مسیرهای فرامرزی و برقراری تماس‌های بشردوستانه کمک کنیم.
رئیس‌جمهور روسیه در حالی روز یکشنبه وارد جمهوری آذربایجان شد که دو سال پیش، در 22 فوریه، در مسکو، سران جمهوری آذربایجان و روسیه «اعلامیه همکاری متقابل اتحاد» بین دو کشور را امضا کردند. در این سند به اهمیت توسعه همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و بسیاری دیگر اشاره شده است.
صابر رستم‌خانلی نماینده سابق مجلس ملی آذربایجان در گفت‌وگو با خبرگزاری «توران» با بیان اینکه در سفر پوتین به آذربایجان اسناد مشخصی برای سطح بالای روابط دو کشور همسایه امضا شد، گفت: اما مسائل منطقه‌ای نیز مورد بحث قرار گرفت. غرب به آرامی از طریق اوکراین به سمت مرزهای روسیه در داخل روسیه حرکت می‌کند. ارمنستان نیز در حال مسلح شدن است و این کشور از کنترل روسیه خارج می‌شود. روسیه راهی برای نفوذ در ارمنستان ندارد. همه این‌ها باعث نگرانی جدی در روسیه می‌شود.
رستم‌خانلی معتقد است: قفقاز جنوبی آرام آرام به سمت غرب پیش می‌رود. در چنین شرایطی، موقعیت آذربایجان با غرب و روسیه و تمایل آن به تداوم برقراری روابط عادی با روسیه، اهمیت آن را افزایش می‌دهد. بنابراین روسیه سعی می‌کند روابط با آذربایجان را در سطح بالایی حفظ کند.
وی می‌گوید: آذربایجان از تمامیت ارضی اوکراین حمایت می‌کند و این را بارها اعلام کرده است. از یک سو، ما روابط گرمی با روسیه داریم که به سرزمین‌های اوکراین چشم دوخته است. این امر به طور معمول در دنیا پذیرفته نمی‌شود و بنابراین اعتماد اروپا به آذربایجان می‌تواند کاهش یابد. اما آذربایجان روی دیگری از اروپا را دیده است، اروپا سال‌ها با ارمنستان اشغالگر بوده و الان هم با آن است. بنابراین آذربایجان باید روابط عادی خود را با همسایه خود روسیه حفظ کند. حداقل به این دلیل که حدود 3 میلیون نفر از هموطنان ما در آنجا زندگی می‌کنند.
کرملین به فکر فروش گاز به اروپا از طریق آذربایجان است
الخان شاهین اوغلو، رئیس مرکز تحقیقات «اطلس» معتقد است که روسای جمهور روسیه و آذربایجان در این نشست محدود عمدتاً سه موضوع را مورد بررسی قرار دادند: اولین موضوع، گسترش امکانات کریدور حمل‌ونقل «شمال-جنوب» است. روسیه به دلیل جنگ اوکراین با تحریم مواجه است و نمی‌تواند به اروپا کالا بفروشد. لذا توجه خود را به گسترش امکانات کریدور حمل‌ونقل مذکور جهت دستیابی به بازارهای آسیایی از طریق آذربایجان و ایران افزایش داده است.
به گفته این کارشناس، دومین موضوع اصلی پوتین گاز است: روسیه به دلیل جنگ علیه اوکراین نمی‌تواند حجم زیادی گاز به اروپا بفروشد. اکنون پس از حمله به کورسک، نیروهای اوکراینی کنترل ایستگاه توزیع گاز در سودجا را به دست گرفته‌اند و روسیه دیگر قادر به فروش حتی اندک گازی نیست که می‌فروشد. بنابراین فکر می‌کنم در کرملین به فکر گزینه‌ای برای فروش گاز به اروپا از طریق آذربایجان هستند.
او فکر می‌کند که اگر اروپا با این طرح موافقت کند، جمهوری آذربایجان می‌تواند به تنهایی گاز روسیه را بفروشد.
به گفته این کارشناس مسائل سیاسی، سومین موضوع مورد بحث مربوط به وضعیت منطقه است: پوتین می‌بیند که روسیه در قفقاز جنوبی از بازی خارج شده است. در مذاکرات اخیر آذربایجان و ارمنستان، دو کشور آلمان و آمریکا به عنوان میانجی عمل می‌کنند. به همین دلیل است که مسکو می‌خواهد به نقش سابق خود بازگردد. اما ارمنستان با این موضوع موافق نیست. این به نفع آذربایجان است که ارمنستان با این موضوع موافقت نکند.
شاهین اوغلو با اشاره به اینکه مسکو در دالان زنگزور (جاده‌ای که گفته می‌شود از منطقه سیونیک ارمنستان می‌گذرد) منافع دارد، معتقد است: مسکو می‌خواهد این کریدور باز شود و روسیه آن را کنترل کند. این برخلاف منافع آذربایجان است. کریدور زنگزور بخشی از کریدور میانه است و اگر روسیه آن را در ارمنستان کنترل کند، در واقع آن‌ها خط واقعی کریدور میانی را کنترل خواهند کرد.
کدام موضوع اصلی پوتین را به باکو کشاند؟
آذر قاسملی، رئیس انستیتوی مدیریت سیاسی در مورد جلسه پوتین با علی‌اف می‌گوید: در این جلسه یک موضوع اساسی مطرح شد. ولادیمیر پوتین چشم خود را برابر آزادی قره‌باغ توسط ارتش آذربایجان بست و به نظر می‌رسد که این امر بر اساس توافقات خاصی صورت گرفته است. در 10 نوامبر 2020 نیز یک بیانیه سه‌جانبه امضا شد و در آن بیانیه بیشترین علاقه روسیه، گشایش «کریدور زنگزور» و کنترل آن توسط روسیه است. این موضوع اصلی است که ولادیمیر پوتین را به باکو کشاند.
به گفته این مفسر سیاسی، دومین موضوع مورد بحث، فروش گاز روسیه به آذربایجان است. سؤال اینجاست که آذربایجان چقدر می‌تواند حجم گاز فروخته شده به اروپا را افزایش دهد؟ همه می‌دانند که آذربایجان می‌تواند سالانه حداکثر 20 میلیارد مترمکعب و در آینده 30 میلیارد مترمکعب گاز بفروشد. اگر بیشتر بفروشد معلوم می‌شود که این گاز روسیه است. مشخص نیست غرب چه واکنشی به این موضوع خواهد داشت.
قاسملی می‌گوید: روسیه علاقه‌مند به تقویت روابط آذربایجان و ارمنستان است. روسیه سعی کرد به جای پاشینیان، افراد طرفدار روسیه را در ارمنستان به قدرت برساند. این کار نتیجه نداد، دولت پاشینیان قوی‌تر شد و حتی بیشتر غربگرا شد. در چنین حالتی احتمال درگیری نظامی بین ارمنستان و آذربایجان بسیار زیاد است.
واکنش ایروان
مقامات ارمنستان هنوز درباره اظهارات پوتین در باکو اظهارنظری نکرده‌اند. با این حال، گاگیک ملکونیان، نماینده پارلمان ارمنستان از حزب حاکم «پیمان مدنی» سخنان رئیس‌جمهور روسیه را رد کرد.
ملکونیان به خبرنگاران گفت: رهبر روسیه به باکو رفت تا با علی‌اف درباره اقدامات بعدی علیه ارمنستان گفتگو کند. آن‌ها قره‌باغ را به باکو دادند و حالا بدهی آذربایجان به خود را به باکو یادآوری می‌کنند. بنابراین انتظار خوبی از نشست باکو ندارم.
گفتنی است، جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال 2020 با بازگرداندن تدریجی تمامیت ارضی باکو به پایان رسید. درگیری بین دو کشور بر سر مسئله قره‌باغ رخ داد که در دهه 80 قرن گذشته میلادی شدت گرفته بود.
بر اساس توافق سه‌جانبه (آذربایجان، روسیه و ارمنستان) پس از جنگ 44 روزه 2020، یک نیروی حافظ صلح روسیه در منطقه قره‌باغ مستقر شد. بر اساس این قرارداد، نیروهای حافظ صلح باید تا سال 2025 در قره‌باغ می‌ماندند. اما در سال 2023 آذربایجان با عملیات نظامی یک روزه کنترل کامل قره‌باغ را به دست گرفت و جمعیت ارمنی از آنجا مهاجرت کردند. امسال نیروهای حافظ صلح روسیه، آذربایجان را ترک کردند.
اگرچه مذاکرات جداگانه‌ای بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری اتحادیه اروپا و روسیه در سال‌های اخیر انجام شده است، اما هنوز توافقنامه صلح امضا نشده است. اگرچه نه اغلب، اما گهگاه گزارش‌هایی از نقض آتش‌بس در مرز آذربایجان و ارمنستان به گوش می‌رسد. طرفین، به عنوان یک قاعده، یکدیگر را در این مورد سرزنش می‌کنند. چنین اطلاعاتی در روزهای اخیر منتشر شده است.
نظر شما :