انتخاب پزشکیان؛ نه به قومیت گرایی افراطی

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که منطقه خاورمیانه در آتش منازعات مداوم و جنگ در آستانه گسترش رژیم اشغالگر قدس و حماس، لبنان و محور مقاومت ملتهب است، امکان شعله ور شدن آتش زیر خاکستر اختلافات در قفقاز جنوبی نیز دور از ذهن نیست. در چنین شرایطی انتخابات در ایران برگزار و منتخب مردم و رئیس جمهوری اسلامی ایران کارزار دو قطبی انتخابات را حالی به پایان رساند که درصد حضور مردم در پای صندوق های آرا به صورت محسوسی نسبت به انتخابات دور اول با افزایش مواجه شده بود.

دکتر مسعود پزشکیان، مولود مناطق شمال غربی کشور است، ارتباط خونی با کردها و آذری ها به عاملی برای تحلیل های جهت دار و نشر مباحث چالشی در فضای عمومی کشور مبدل شده، بدین مضمون که حمایت صرف مناطق شمال غربی کشور به پیروزی ایشان در انتخابات منجر شده است؛ ترویج این گزاره از سه جنبه قابل بررسی است، اول تهییج تعلقات پان ترکی در مناطق مورد اشاره از سوی بیگانگان و تجزیه طلبان، دوم ایجاد افتراق و تشتت قومیتی در کشور و در نهایت لاپوشانی شکست جناح مقابل و ارتباط دادن آن به مسایل قومیتی.

امروزه کمتر کشور یا جامعه ای را می توان یافت که حائز همگونی صرف باشد. گرچه نفس وجود تنوع قومیتی مولفه ای مطلوب و باعث ایجاد پویایی، تحرک و تعالی فرهنگی اسـت اما در صورت عدم مدیریت چالش ها و ممانعت از مداخله بیگانگان، احتمال ظهور و بروز و فعال شدن گسل های عمیق و ایجاد مغاک های های منبعث از اختلافات قومیتی و مذهبی به مراتب فزون‌تر از جوامع همگن است.

پیدایش تضادها سبب افزایش احتمال مخاطرات غیرقابل جبران، آسیب پذیری انسجام، همبستگی و همگرایی ملی از یک سو و تقویت فرایند گریز از مرکز مناطق قومی از سوی دیگر خواهد شد.

ایران از آن منظر که در باب وجود برخی پارامترهای فرهنگی سرزمینی متنـوع محسوب می شود و از سوی دیگر به علت داشتن جایگاه ممتاز ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی از وضعیت ویژه ای برخوردار است از این رو، مسأله همبستگی، وفاق اجتماعی و تقرب ملی بین اقوام، مذاهب و خرده فرهنگ های آن از ارزش و اهمیت ویژه داراست. سرزمین آذربایجان در تاریخ ایران به خصوص از دوره آغاز حکمرانی سلسله صفویه حائز قابلیت همگرایی بالا با سرزمین ایران و محور استحکام کشور بوده است. آذربایجان و آذری ها در تحولات کشور نقش بسیار موثری داشته‌اند. گسترش تـشیع در دوران صفوی، تأثیرگذاری مستقیم در وقوع مشروطه و فتح تهران با معاضدت انقلابیون بختیاری، حوادث دولت خودخوانده پیشه وری و همچنین نقش موثر آذربایجان در انقلاب اسلامی، اهم رویدادهای تاثیر گذار آذربایجان در قرون اخیر و تاریخ معاصر ایران هستند.

موضوع تاثیرات مثبت و جریانات ملی بر سرنوشت کشور فارغ از اینکه از عوامل مباهات و منبع افتخار برای مردم آذربایجان است قادر بوده به عنوان پیشرانه و زمینه ساز همگرایی با سایر مناطق کشور باشد زیرا ایـن منطقه و مناطق متاثر از آن به دلیل اشتراکات فرهنگی و زبانی، براساس اسناد و روایات تاریخی در دسترس و فاکتورهای مهمی چون استعدادهای جغرافیایی و انسانی از توانمندی پراکنش و گسترش رویدادها به دیگر مناطق کشور برخوردار است.

در کنار نیروهای همگرا، در برخی مقاطع تاریخی این منطقه تحت تأثیر شرایط داخلی و دخالت های خارجی، به فعال شدن نیروهای واگرا منجر شده و گستره میدان فعالیت و تأثیرگذاری ایادی اجانب و تندروی عناصر فرصت طلب ضمن تحریک احساسات قومیتی، به تولید هزینه و آسیب به امنیت ملی کشور منجر شده است. به عبارت دیگر واگرایی قومی در آذربایجان در سده اخیر به صورت سینوسی، دارای اوج و حضیض بوده جریان واگرایی و گریز از مرکز، گرچه پدیده ای ساختگی، کم عمق، سطحی و نخبه محور است لکن تحت تأثیر برخی بازنگری های تاریخی همسایگان و اثرگذاری آن در دکترین سیاست خارجی این کشورها در راستای تلاش برای احیاء حکومت های بایگانی شده در تاریخ، کماکان به صورت مستتر و زیرِ پوستِ جامعه به زیست خود ادامه داده است. علی رغم اثبات علاقه تام، از جان گذشتگی و مجاهدت مردم آذربایجان در پیچ های تند تاریخی و حرکت شتابان آنان در مسیر اعتلای ایران به نظر می رسد طیف شکست خورده در انتخابات به جای آسیب شناسی علمی و ریشه ای علت شکست در کارزار پانزدهم تیر ماه، نادانسته آب در آسیاب دشمن می ریزند و علت پیروزی رئیس جمهوری منتخب را صرفاً از منظر تمایلات قومیت گرایانه مورد بررسی قرار داده اند. در این بین دست های پیدا و پنهان داخلی و خارجی و مروجان گفتمان پان ترکیسم با مصادره به مطلوب کردن انتخاب دکتر پزشکیان در حال تقویت این گزاره هستند، در صورتی که بررسی سبد آرای دکتر پزشکیان مبین گستردگی طیف رای دهندگان در سطح کشور است که نشانگر فرا قومیتی بودن این انتخاب است. پیروزی دکتر پزشکیان در واقع رأی به تغییر بود و علی رغم مساعی همه جانبه جناح مقابل و همیاری برخی تریبون ها و نهادهای غیر پاسخگو با گفتمان آن جبهه، در نهایت تصمیم ده درصد از قهرکنندگان با صندوق ها، ایشان را شایسته خدمت به ملت ایران کرده است تصمیمی که نشان از تداوم امید به آبادانی هرچه بیشتر ملک دارد.

فارغ از تفاوت نگاه دو قطب رقیب و نزدیکی آرا، اینک دکتر پزشکیان نماینده تمام آحاد ملت بزرگ ایران است. در شرایطی که منطقه خاورمیانه در بیم جنگ فراگیر به سر می برد و جامعه ایران از معضلاتی چندگانه و پیچیده رنج می برد، اقتصاد کشور متاثر از تحریم های گوناگون و تورم افسارگسیخته، به شدت آسیب پذیر و ضعیف شده، سفره های مردم بی رنگ و خاکستری شده، زیست در کشوری غنی از منابع خدادادی، از استانداردهای لازم برخوردار نیست و شکاف های فرهنگی و اجتماعی در حال گسترش است، اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی در سراشیبی نزول قرار گرفته است. انتخاب فرا قومیتی دکتر پزشکیان که بهره گیری از کارشناسان، متخصصین و نخبگان با هر نحله سیاسی را سرلوحه مدیریت کشور و تنها راه برون رفت از مشکلات گذشته و حال می داند، می تواند مسیری نو را برای آینده رقم زند.

در این بین به سان همیشه ملت ایران با حفظ هوشیاری توطئه های بدخواهان کشور را که در پی تولید چالش در این منطقه، ایجاد تفرقه فی‌مابین اقوام و برجسته سازی قومیت گرایی به جای وطن دوستی هستند، بی اثر خواهند کرد.

بی شک مواضع هوشمندانه رئیس جمهوری کشور را به سمت و سوی وفاق و پیشرفت رهنمون خواهد کرد.