در سایه برداشت‌های منفعت طلبانه و یکسویه ترکیه

توسعه همکاری های ایران و جمهوری آذربایجان

۱۱ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۲:۰۰ کد : ۲۰۲۶۳۴۸ آسیا و آفریقا نگاه ایرانی
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می نویسد: ایران و جمهوری آذربایجان دو کشور همسایه با وجوه اشتراک بنیانی از تاریخ و فرهنگ، با همکاری با یکدیگر به عنوان دو کشور همسایه ظرفیتهای خوبی برای تعاملات و روابط همه جانبه دارند. احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و جلوگیری از ورود جریانهای مخالف در روابط مشترک و تک صدایی در سیاست خارجی و خنثی کردن جریانهای مخرب با پیامدهای منفی می تواند برای شکوفایی منطقه و بهره مندی همسایگان سودمند باشد.
توسعه همکاری های ایران و جمهوری آذربایجان

دیپلماسی ایرانی: با آغاز عملیات نظامی جمهوری آذربایجان برای بازپسگیری اراضی اشغالی قره باغ در ماه نوامبر سال 2020 منطقه قفقاز جنوبی با تحولات عمیقی روبرو بوده است.

در این تحولات بازیگرانی منطقه ای و فرامنطقه ای مشارکت داشته اند که موجب برهم خوردن تعادل منطقه ای بویژه برای جمهوری اسلامی شد که در روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان تاثیرات قابل توجهی داشته است.

ورود روسیه به معادله قره باغ و ابتکار ولادیمیر پوتین در برقراری آتش بس و امضای موافقتنامه بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان آغاز تنش‌هایی بین دو طرف درگیر شد.

جمهوری اسلامی ایران در مرزهای مشترک با ارمنستان و جمهوری  آذربایجان با جدیدت تمام تحولات را زیر نظر داشت. مفاد موافقتنامه آتش بس در زمینه «دالان لاچین» (بند 5 موافقتنامه) و امکان تسهیل برقراری ارتباط حمل و نقل زمینی جمهوری آذربایجان با جمهوری نخجوان از طریق گذر از خاک ارمنستان(بند 9 موافقتنامه آتش بس)، خود موجب اختلافات بین طرف‌های درگیر از یک سو و ترکیه و ایران از سوی دیگر شد.

برداشت‌های منفعت طلبانه و یکسویه ترکیه از بند 9 موافقتنامه (و معرفی کریدور خودخوانده زنگه زور از سوی جمهوری آذربایجان و ترکیه) موجب تنش در روابط بین ایران و جمهوری آذربایجان شد.

در روند تحولات جنگ روسیه علیه اوکراین که در آغاز سال 2022 بوقوع پیوست و ادامه آن تاکنون، کمبود نیرو و پیچیدگی اوضاع منطقه، ناگزیر موجب دور شدن روسیه از صحنه قفقاز جنوبی شده است.

از این رو منطقه با تحولات دیگری روبرو شده است. تحولات سیاسی در ارمنستان برای آمادگی خروج از پیمان امنیت جمعی و پیوستن به دادگاه جنایات جنگی، خشم روسیه از ارمنستان را در پی داشته است که موجب سردی روابط فیمابین شده است. درگیری های بین مخالفان نخست وزیر و اعتراض به واگذاری چهار روستای ارمنی نشین در منطقه مرزی ارمنستان با جمهوری آذربایجان، ورود فرانسه و اتحادیه اروپا به صحنه ارمنستان و حمایت‌های گسترده و همه جانبه ترکیه از جمهوری آذربایجان، نگرانی‌هایی برای جمهوری اسلامی ایران در پی داشت که در نهایت در دولت سیزدهم، ایران موفق شد با گفت و گو و چانه زنی از مجاری دیپلماسی، با جمهوری آذربایجان به این جمعبندی برسند که با همکاری یکدیگر در زمینه های اقتصادی از جمله در بخش راههای ارتباطی، و بهره برداری از تاسیسات سدهای مشترک بر روی رود ارس، آرامش را به مرزهای مشترک بازگردانند.روابط اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان به دوره شوروی برمیگردد که حدود 50 سال قبل احداث سد مشترک ارس و سد انحرافی میل - مغان بر روی رود ارس و همچنین صادرات گاز طبیعی ایران به جمهوری آذربایجان، پایه همکاری های منطقه ای بین دو کشور بوده است. 

در مهرماه سال 1402 مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه ایران در آستانه برگزاری بیست و هفتمین نشست شورای وزیران سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) با جیحون بایرام اف وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان دیدار و گفت و گو کرد و طرفین در این دیدار از افزایش پویایی در روابط اقتصادی دوجانبه استقبال کردند .

الهام علی‌اف رئیس جمهوری جمهوری آذربایجان در دیدار با مقام ایرانی، دوستی و همکاری دو کشور را عامل مهمی برای کل منطقه برشمرد و بر توسعه کریدور حمل و نقل شمال- جنوب و گسترش بیشتر ظرفیت انتقال آن تاکید کرد.رئیس جمهوری جمهوری آذربایجان با اشاره به اهمیت همکاری های دو کشور در قالب اجرای پروژه‌های ساخت پل، جاده، زیرساخت‌های گذرگاه مرزی و مقاوم سازی سواحل در نزدیکی منطقه «آغبند» شهرستان «زنگیلان»، این اقدامات را موجب تقویت بیشتر روابط دوستانه قلمداد کرد. وی برگزاری مراسم آغاز عملیات اجرایی پل آغبند را مهم دانسته و ساخت جاده‌ها و خطوط ریلی که دو کشور را به هم متصل می‌کند، برای منطقه سودمند و در خدمت ثبات و همکاری در کل منطقه ارزیابی کرده است.

بخش بزرگی از مرز بین ایران و آذربایجان را رود مرزی ارس به عنوان مرزی طبیعی تشکیل می دهد. در دوره اشغال قره باغ و شهرستانهای آذربایجانی پیرامون آن، حدود 80 کیلومتر از مرز مشترک دو کشور در طول رود ارس، زمینهای سوخته بود. در همین دوره از اواسط دهه هفتاد تا دهه هشتاد ایران با هماهنگی با دولت آذربایجان سد مرزی خداآفرین را احداث کرد که در سفر اخیر شهید آیت الله رئیسی از بهره برداری موارد ارتقایی سد بازدید داشتند.

نیم قرن بهره برداری دوستانه ومشترک ازسد ارس بر مبنای روابط تفاهم آمیز دو کشور در رعایت پروتکل ها، برداشت حقابه و دریافت انرژی، بهره برداری دوستانه، برخورد فنی و تخصصی با موضوع، فارغ از هر گونه مسائل سیاسی بوده و حفظ احترام متقابل و تقسیم برابر منابع آب و انرژی تحت مدیریت مشترک این سد، به نگهداشت این تفاهم کمک کرده است .

کریدور ترانزیتی جاده‌ای و ریلی ارس به طول ۱۰۷کیلومتر و با اعتباری بالغ بر ۴۹هزار میلیارد ریال احداث خواهد شد که برخی مراحل اجرای بخش جاده‌ای آن آغاز شده و بخش ریلی نیز در دست مطالعه قرار دارد.این پروژه که در مسیر کریدور شرق به غرب قرار دارد از کلاله در شهرستان جلفا در شمال آذربایجان شرقی آغاز شده و با یک پل به کلاله در جمهوری آذربایجان متصل می‌شود.طبق پیش‌بینی‌ها این پروژه در مدت ۳۶ماه با احداث ۲۱دستگاه پل و ۵پل بزرگ اجرا خواهد شد.

مهر ماه سال 1402 پروتکل‌های ساخت پل مرزی اتومبیل رو و پل راه‌آهن در منطقه کلاله-آغبند بر روی رودخانه ارس به امضای مقام های ایران و آذربایجان رسید و مقرر شد طرح احداث این ۲پل در کارگروه فنی-اجرایی و اقتصادی ۲کشور تهیه شود. کارشناسان و متخصصان ایران و آذربایجان پس از بازدید موقعیت ایستگاه هیدرومتری ( اندازه گیری چگالی) بالادست و پایین دست سدهای خدآفرین و قیزقلعه‌سی، در مورد تهیه برنامه زمان‌بندی تعیین موقعیت نهایی ایستگاه‌های هیدرومتری رودخانه ارس تا یک ماه آینده به توافق رسیدند.

افتتاح سد قیز قلعه سی در روز یکشنبه 30 اردیبهشت 1403 با حضور رئیس جمهور آذربایجان و رئیس جمهور اسلامی ایران (شهید آیت الله رئیسی که متاسفانه پس از بازگشت از مراسم دچار سانحه هوایی شد و خود وهیات همراه همگای به درجه شهادات نایل آمدند.) از مهمترین رویدادهای بین ایران و آذربایجان است.

ایران و جمهوری آذربایجان دو کشور همسایه با وجوه اشتراک بنیانی از تاریخ و فرهنگ، با همکاری با یکدیگر به عنوان دو کشور همسایه ظرفیتهای خوبی برای تعاملات و روابط همه جانبه دارند. احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و جلوگیری از ورود جریانهای مخالف در روابط مشترک و تک صدایی در سیاست خارجی و خنثی کردن جریانهای مخرب با پیامدهای منفی می تواند برای شکوفایی منطقه و بهره مندی همسایگان سودمند باشد.

امید می رود که بابت بهره برداری از کریدور ارس ارتباط مستقیم بین جمهوری خود نخجوان با خاک اصلی جمهوری آذربایجان از طریق ریل و جاده ای که در قلمرو ایران در حال احداث است شاهد تعمیق هر چه بیشتر روابط دو همسایه باشیم.

کلید واژه ها: ایران جمهوری آذربایجان ایران و آذربایجان بهرام امیر احمدیان قره باغ ایران و قره باغ ایران و قفقاز قفقاز ارمنستان ایران و ارمنستان


( ۱۲ )

نظر شما :

مجتبی ۱۱ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۶:۲۹
هنوز شما در توهم توسعه همکاریهای باکو و ایران هستید آنهم با دشمنان سرسخت مانند ترکیه و اسراییل و انگلیس که هر سه حاکمان باکو وامدار تاج و تخت خود میداند ،برای توسعه همکاری رژیم روادید برای اتباع باکو یکطرفه و....حذف کردید اما طرف باکو نه تنها لغو نکرد بلکه سختگیری و فشار بیشتری برای عدم این همکاری صورت داد از تحریف و انکار و تحقیر تاریخ فرهنگ و زبان ایران فرو گذار نیست ،دادن پایگاه به اسراییل ،ترکیه و تکفیری‌ها و...
حامد ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | ۰۸:۲۱
بیایید شعار ندهیم و امثال نویسنده محترم یک سوال اساسی را پاسخ دهند که آیا اصلا در باکو اراده ای برای روابط گسترده و عمیق با ایران وجود دارد یا خیر!؟ واقعیت این است که همه موضوعات مرتبط از رابطه با اسراییل، تحریک تجزیه طلبی و نژادپرستی و پانترکیسم، تلاش برای تضعیف مرز ایران و ارمنستان، همکاری اطلاعاتی و نظامی با اسرائیل در موارد گسترده از جمله سرقت اسناد هسته ای و موضوع پهبادهای جاسوس، مصادره اموال ایران و ... توسط باکو نشان می‌دهد که حتی اگر نظام سیاسی ما طور دیگری هم باشد، باکو اصولا تمایلی برای رابطه با ما ندارد و برعکس تمایلش به سمت اسراییل و ترکیه است که کاملا منافع متضاد با ایران در منطقه قفقاز را دنبال می‌کنند.
ناشناس ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۵:۱۹
جنابان مجتبی و محمد . در رقابت بین کشورها ، جای خالی بلافاصله پر می شود . این که فکر کنید اگر با باکو رابطه نداشته باشیم ، بقیه می نشینند و تماشا می کنند ، سخت در اشتباه هستید . مقیاس آذربایجان در برابر ایران در هر زمینه ای کوچکتر است . در رابطۀ ما با آنها قطعا برندۀ بزرگتر ، ایران خواهد بود . اینکه تا به همسایگان که می رسیم مشام کارآگاهیتان به شدت تیز شده و هشدار پیاپی می دهید اما وقتی به استعمارگران زندۀ دنیا یعنی انگلیس و آمریکا می رسیم به ناگاه از هم آغوشی صحبت به میان می آورید ... خب دم خروس دیگه ... ساخته شده برای بیرون زدن ...
خسرو ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۹:۴۲
دشمنان روابط استراتژیک ایران و آذربایجان در دو سوی مرزها و کشورهای دیگر ، واقعیت غیرقابل انکاری است طیف الوان این افراد و گروه‌ها در هر دو کشور پنهان کاری نمی کنند در داخل ایران ، لابی ارمنی و پانکردها و سلطنت طلبها و ترک ستیزها و باستانگراها--طرفدار دشمنی و جنگ با آذربایجان هستند ودر این آرزوهایشان دوست دارند از اسرائیل منفور به عنوان ابزار استفاده کنند با دروغ بافی در هر نوعش مترصد استفاده از هر فرصتی هستند حتی نویسنده محترم سطور فوق در مجموعه خواستاران روابط خوب جای نمی گیرد --- با اینهمه به نظر من سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد کمیت و کیفیت روابط ایران و آذربایجان به تصمیم قطعی نرسیده است و تاکتیکی عمل می‌کند بعنوان مثال در جنگ دوم قره باغ که کلا ۴۴روز طول کشید در سی روز اول ایران دعوت به گفتگو می‌کرد و طرفدار حفظ وضعیت موجود و ادامه اشغالگری ارمنستان بود و از برگرداندن سرزمین های آذربایجان صحبت نمی کرد و لیکن در اواخر ۴۴ روز و بعد از دیدن پیروزیهای آذربایجان ، از تمامیت ارضی آذربایجان بصورت لفظی طرفداری شد این را مقایسه کنید با دفاع جانانه و حمایت همه جانبه از سوریه و بشار اسد
ایرانی ۱۳ خرداد ۱۴۰۳ | ۰۹:۵۲
کسی نمی‌گوید رابطه با باکو نداشته باشیم، ولی هزینه و پرداختن بیش از حد به باکو درحالیکه علیف اصلا تمایلی نشان نمیدهد، آب در هاون کوبیدن است. ضمن اینکه بحث هزینه و فایده مطرح است‌. درحالیکه که ایران در جنگ اخیر لااقل به صورت لفظی از باکو حمایت کرد، فردای جنگ رانندگان ایرانی را دستگیر کردند و راه های ترانزیتی را بستند. اصولا باکو به صورت تعمدانه اجازه بهره بردن اقتصادی ایران را نمی‌دهد. بعد رابطه این کشور مشکل آفرین لازم است، ولی با آمریکا و اروپا که سهم قابل توجهی از اقتصاد و تکنولوژی و ... را دارند لازم نیست!؟ اصلا منافع ملی میدانید چیست؟
به ناشناس ۱۳ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۵:۰۶
همکاری دو جانبه نه رقابت نا برابر .ایا باکو حاضر است امتیازی که به ترکیه داده است برای ایران لحاظ کند ؟؟؟؟ ایران لغو روادید و باز گذاشتن راههای جاده ای برای کامیونهای باکوی برای ارتباط با نخجوان اما باکو عدم لغو روادید مرزی .بازداشت رانندههای ترانزیتی تبریزی و بستن راه تجاری ایران به ارمنستان و اوراسیا .معطل نگه داشتن کامیونهای میوه و تره بار ایرانی در مرز باکو برای صادرات به روسیه گه همراه با افزایش هزینه توقف و نابودی یا کاهش کیفیت محصولات صادراتی و از دست رفتن بازار روسیه همراه است .انگلیس و امریکا عملا در دنیا استعمار گر هستند و شناخته شده و منفعت و لابی در ایران ندارد برای تطهیر خود اما پانترکها و لابیهای انها همه این شاخصه تیوریزه کردن افکار عمومی و حاکمان ایران را دارند و اقدامات و دشمنی باکو علیه ایران انقدر است که تشبیه ان به بیرون دم خروس ظلم به افکار عمومی مردم است شما نمی بینید دلیل بر نبودن ان نیست
به خسرو ۱۳ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۸:۰۱
اقا خسرو فراموش کردید افراد و گروههایی که دشمنان روابط استراتژیک ایران و اذربایجان در باکو نام ببرید ؟؟؟؟؟؟حزب توران و مساوات در باکو .پانترکهای ایرانی در باکو و ترکیه .احزاب گرایشات نورچی باکو وابسته به امور دیانت ترکیه .تروریستهای ترکمن سوری قفقازی و داعشی در قره باغ و نیروهای اصلاعاتی و نظامی اسراییل و ترکیه و....فارس ستیزها و باستانگرایان ترک معلوم الحال با انکار و تحریف تاریج مجهول .اسراییل نه ابزار بلکه حامی و هدایت گر سیاستهای ضد ایرانی در باکو و ترکیه و ابزاری برای امتیازگیری و چا نه زنی در سیاست خارجی این دو کشور نسبت به ایران .تصمیم قطعی در باره کمیت و کیفیت روابط ایران با ترکیه و باکو اشتباه محض است چرا که این دو کشور سیاست ثابتی ندارند و تابع جو موجود هستند به نظر من باید همواره سیاست فاصله مطمین و محافظه کارانه برخورد کرد
فرزاد ۱۳ خرداد ۱۴۰۳ | ۲۲:۰۲
مشکل کشور ما با جمهوری باکو بنیادین و اساسی هست و با گسترش مبادلات اقتصادی و افتتاح نمادین چند پروژه اقتصادی قابل حل نیست.جمهوری باکو یا همان آران تاریخی ماهیتا ضد ایرانیه و نامگذاری این جمهوری بر اساس وباهدف جدایی آذربایجان ایران صورت گرفته و امروز هم همان هدف شوم توسط نظام کنونی این جمهوری با جدیت دنبال میشه.اساسا انتخاب اسراییل به عنوان هم‌پیمان استراتژیک و راهبردی توسط رژیم باکو اتفاقی نبوده و بر اساس یک برنامه ی دقیق و هدفمند بوده.
رضا ۱۵ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۹:۲۷
متاسفانه سیاست خارجی ایران با جمهوری آذربایجان با فشار ناسیونالیستهای رادیکال دچار بحران شده است. مقامات وزارت خارجه امیدوارم به جای فریب این جریانات واقعگرایی را دستور کار قرار داده و مانع تخریب بیش از پیش روابط دو کشور شوند. نفرت پراکنی علیه آذربایجان هیچ چیزی نصیب ایران نخواهد کرد.
ناشناس ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ | ۱۲:۴۵
ضرب المثل فارسی :شیپور از سر گشاد نواختن مصداق حال پانترکها در ایران که عملا حاضر هستند چشم خود را در مقابل دشمنی باکو ( نفرت پراکنی و فاشیستی رادیکالیسم )با ایران ببیند و دهان خود را به انتقاد از سیاستهای بگشایند و هرکسی که منتقد آنها و دلسوز وطن باشد آنرا با انگ سلطنت طلب ،باستانگرا و پان فارس برخورد میکند ، دشمن دانا و دوست نادان حال روز امروز ایران در قفقاز میدان ترک تازی آنها