عملی سیاسی فاقد نتیجه مشخص

نویسنده: مسعود نوری، کارشناس ارشد حقوق و سیاست بین الملل

دیپلماسی ایرانی: در 11 دسامبر 2023، قبل از تصویب قطعنامه 2720 و با مدیریت امارات عربی متحده، پیشنهاد دهنده قطعنامه 2720، برخی اعضاء شورا از گذرگاه رفح بازدید غیررسمی بعمل آورده و گزارش‌های دست اول درباره مشکلات ارائه کمک‌های بشردوستانه به مردم غزه دریافت کردند. برخلاف مأموریت بازدید رسمی شورای امنیت، که مورد توافق همه اعضای شورا و حمایت مالی سازمان ملل متحد است، این یک ابتکار امارات بود که با مصر هماهنگ شده بود و امارات تمام هزینه‌های مربوطه را بر عهده می‌گرفت یا حداقل پیشاپیش آن بود. 

امارات متحده عربی برای شرکت در این دیدار از همه اعضای شورای امنیت و همچنین پنج عضو جدید شورا (الجزایر، گویان، جمهوری کره، سیرالئون و اسلوونی) دعوت کرد. در میان اعضای فعلی شورا، نمایندگان برزیل، چین، اکوادور، غنا، ژاپن، مالت، موزامبیک، روسیه، سوئیس، امارات متحده عربی و بریتانیا در این بازدید شرکت کردند. ایالات متحده، قوی ترین متحد اسرائیل در شورای امنیت، با اشاره به اطلاعیه کوتاه امارات متحده عربی و این واقعیت که دیوید ساترفیلد، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور بشردوستانه خاورمیانه از قبل در منطقه حضور داشت، از حضور در شورای امنیت خودداری کرد.  

روسیه به شدت از این موضع آمریکا انتقاد کرده و گفت که نتیجه دیپلماسی محتاطانه ایالات متحده "قبرستان کودکان فلسطینی است که غزه به آن تبدیل شده است و هزاران قربانی غیرنظامی، بیمارستان ها، مدارس" توسط بمباران بی رحمانه اسرائیل ویران شدند.  فرانسه نیز به دلیل نارضایتی خود از مذاکرات عجولانه درباره پیش نویس قطعنامه پیشنهادی امارات متحده عربی که در 8 دسامبر به تصویب نرسید، از شرکت در این نشست خودداری کرد.

بازدید سریع انجام شد. این هیئت در آخر هفته 9 تا 10 دسامبر وارد امارات شد و در ساعات اولیه 11 دسامبر با پرواز چارتر امارات به فرودگاه آریش عازم مصر شد و اواخر همان شب به امارات بازگشت. فرودگاه آریش که در شبه جزیره سینا در فاصله تقریباً 55 کیلومتری گذرگاه رفح واقع شده، مرکز اصلی تحویل تجهیزات بشردوستانه به غزه است. در حالی که گذرگاه رفح یک گذرگاه عابر پیاده است که قرار نیست تعداد زیادی کامیون را در خود جای دهد، اما پس از آنکه اسرائیل گذرگاه‌های بین قلمرو خود و نوار غزه را پس از حملات 7 اکتبر بست، تنها گذرگاه عملیاتی به غزه بوده است. در 15 دسامبر، دولت اسرائیل ورود کمک‌ها به غزه را از طریق گذرگاه کرم شالوم که اسرائیل و غزه را به هم متصل می‌کند، تصویب کرد. به محض ورود، هیئت همراه با حضور قابل توجه رسانه ها از جمله خبرنگاران رسانه های بین المللی مانند اسکای نیوز، رویترز و لوموند مورد استقبال مقامات مصری و النا پانوا، هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل در مصر قرار گرفت. 

مقصد نخست هیات، حضور در دانشگاه سینا العریش برای ارائه توضیحاتی در مورد وضعیت انسانی غزه توقف کرد. بر اساس گزارش¬ها،  جلسه توجیهی پشت درهای بسته پس از یک بخش اولیه کوتاه که برای رسانه ها باز بود، برگزار شد، که شامل یک دقیقه سکوت برای کارکنان آنروا بود که در جریان تشدید درگیری کشته شدند، که در مجموع 133 نفر در 10 دسامبر بود. 

اعضا توضیحاتی را از فیلیپ لازارینی مسئول آنروا و مقامات محلی دریافت کردند. لازارینی در نامه 7 دسامبر به رئیس مجمع عمومی هشدار داد که توانایی آنروا برای اجرای مأموریت خود در غزه "امروز به شدت محدود شده است" و مأموریت آنروا که "ارائه خدمات به آوارگان فلسطینی است" در معرض خطر جدی است.   

مقصد دوم، بیمارستان عمومی آریش بود که اعضای هیئت از فلسطینی‌هایی که در بمباران غزه به شدت مجروح شده‌اند، بازدید کردند و سپس مسافت کوتاهی را تا انبار طی کردند. در آنجا، مدیر مرکز عملیات اضطراری مجموعه‌ای از اقلام از جمله پنل‌های خورشیدی، فیلترهای آب، و دستگاه‌های فراصوت را به هیئت نشان داده و گفت که پس از بازرسی‌های مقامات اسرائیلی، نظامیان اسرائیل از مانع از دسترسی مردم غزه به این اقلام شده اند.  کامیون¬های امدادی پارک شده در کنار جاده در چندین نقطه در طول بازدید به وضوح قابل مشاهده بودند و صدها نفر از آنها در مسیر جاده منتهی به گذرگاه رفح، ایستگاه اصلی بازدید قرار داشتند. پس از پیاده شدن هیأت از مقابل دروازه گذرگاه، چند نفر سؤالاتی از جمله در مورد انتقال فلسطینیان مجروح از غزه به مصر را داشتند.
ژانگ جون، نماینده چین در سازمان ملل، در سخنانی به اسکای نیوز در مقابل دروازه گذرگاه رفح گفت: «این واقعاً یک رویداد غم انگیز است، نه تنها برای مردم فلسطین، بلکه برای بشریت، برای مردم فلسطین. تمام دنیا نباید اجازه دهیم ادامه پیدا کند. خیلی طولانی شده است.  این هیئت پس از طی مسافت کوتاهی به شمال در امتداد حصار مستحکم که غزه را از مصر جدا می کند، در افتتاحیه کارخانه آب شیرین کن اخیرا نصب شده توسط امارات شرکت کردند. روابط عمومی امارات متحده عربی در سازمان ملل، لانا نصیبه، به هیئت توضیح داد که این کارخانه آب را از دریای مدیترانه می گیرد، آن را نمک زدایی می کند و سپس آن را به غزه لوله می کند و عرضه آب در قلمرو را به شیوه ای مقرون به صرفه تر افزایش می دهد. در مقایسه با حمل آب با کامیون.

مقصد آخر، سایتی بود که در آن اعضا یک کنفرانس ویدئویی با پزشکان شاغل در یک بیمارستان صحرایی که توسط امارات در داخل غزه ایجاد شده بود ارتباط برقرار کردند. اعضای شرکت‌کننده از پزشکان و بیمارانی شنیدند که تجربیات ناراحت‌کننده خود را از آسیب‌های فیزیکی شدید و تلفات ناشی از بمباران‌ها نقل کردند. امارات در این سفر قصد توقف در داخل غزه را داشته است، اما ظاهرا به دلایل امنیتی این امکان وجود نداشته است.

به نظر می رسد که اعضای شرکت کننده این بازدید را مفید دانستند. اعضا ظاهراً یادگیری جزئیات در مورد جنبه‌های فنی مجوز مورد نیاز اسرائیل برای اجازه دادن به کامیون‌های کمک‌رسانی به غزه را ارزشمند می‌دانستند. این بازدید باعث شد تا اعضای شرکت‌کننده درک بهتری از چالش‌های موجود در زمین داشته باشند. یکی دیگر از عناصر سفر که به نظر اعضا مفید بود، شام غیررسمی بود که در شب قبل از بازدید در اقامتگاه امارات برگزار شد، جایی که ظاهراً اعضا می¬توانستند گفتگوی صریح داشته باشند. تبادلات در شورا به ندرت غیررسمی و تعاملی است، از جمله در رایزنی¬های بسته، و برخی خاطرنشان کردند که یک گفتگوی غیررسمی در سطح بالا به ویژه در این مورد مفید بود.

با توجه به اینکه همه طرفین کلیدی که اعضا در طول این دیدار با آنها تعامل داشتند ظاهراً بر نیاز فوری به آتش بس تأکید می کنند، به نظر می رسد این سفر حداقل به برخی از شرکت کنندگان انرژی داده است تا به کار برای رسیدن به این هدف ادامه دهند. اعضا همچنین بر جنبه‌های دیگری مانند اهمیت بهبود کارآیی ترتیبات ارسال کمک‌های بشردوستانه و توقف طولانی‌تر در نبرد تأکید کردند و بر لزوم اجرای قطعنامه 2712 تأکید کردند.