جنگ اوکراین و غزه و لزوم نگاه استراتژیک اروپا به خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: با تداوم جنگ در اوکراین و غزه، مشخص شده است که قطعا خاورمیانه و اروپا، بیشترین تاثیر را از تحولات کنونی در جهان گرفته اند به ویژه پس از آنکه تحلیل هایی درباره نقش این تحولات در ایجاد یک نظام جهانی جایگزین منتشر شد.

در همین راستا، مرکز بین المللی «کارنگی» در تحلیلی آورده است که حوادث کنونی، اروپا را وادار می کند که به خاورمیانه به صورت استراتژیک بنگرد و اینکه دو طرف به شیوه ای جدید بیاندیشند و سعی کنند، رویکرد مشترکی در منطقه که بر زمینه های امنیت، صلح، انرژی، فناوری و سرمایه گذاری تاثیر بگذارد، تدوین کنند.

روسیه مجددا جنگ را به اراضی اروپا بازگردانده و این امر پیامدهایی بر پیمان ناتو و اتحادیه اروپا دارد. به گزارش میدل ایست نیوز، در این میان، تهدیدها و حملات در منطقه خاورمیانه افزایش می یابد و کره شمالی نیز در حال تقویت زرادخانه نظامی خود است.

از طرفی دیگر کشورهای دیگری نظیر چین و ترکیه در حال نقش آفرینی بیشتر در صحنه بین المللی هستند.

جهان همچنین شاهد ائتلاف های جدید مبتنی بر منافع اقتصادی از جمله گسترش دامنه گروه بریکس از طریق عضویت کشورهای جدید به آن است که چالش فزاینده ای را برای نظام جهانی کنونی ایجاد می کند.

4 متغیر از دیدگاه اروپا

1) حمله روسیه به اوکراین، پیامدهای گسترده ای را برای کشورهای خاورمیانه و اروپا ایجاد کرده است، این حمله منجر به ساماندهی مجدد تامین گاز و نفت اروپا به دلیل تحریم های روسیه شد و سیاست های محیط زیستی «سبز» نیز به تدریج محدودیت های ساختاری جدیدی بر اقتصاد اروپا تحمیل خواهد کرد.

هنوز مشخص نیست که کشورهای صادرکننده نفت و گاز در منطقه یا خارج از آن از جمله امریکا و نروژ خواهند توانست در بلند مدت دستاوردهایی را کسب کنند یا در پی این تغییر در شیوه های تجارت، متحمل ضرر خواهند شد.

2) جنگ در غزه از زمان آغاز حمله حماس در 7 اکتبر، منجر به توقف روند توافقنامه های آبراهام و کاهش شتاب سیاسی آن شد.

حملات انصار الله یمن و تداوم آن، تاثیرات غیر مستقیمی از جمله تغییر مسیر کشتی ها داشته و بر اقتصاد مصر نیز تاثیر گذاشته است به گونه ای که درآمد مصر از کانال سوئز به شدت کاهش یافته است.

3) ترکیه، قرارداد مشارکت جدیدی با روسیه منعقد کرد که شامل پیش پرداخت در چارچوب پروژه نیروگاه هسته ای آکویو و تعویق بخشی از پرداخت های ترکیه در مقابل واردات گاز از روسیه و خرید بخشی از محصولات پالایشگاه های نفت ترکیه توسط روسیه بود به گونه ای که نفت خام روسیه به محصولات نهایی ترکیه تبدیل می شود و به مسکو اجازه می دهد، تحریم های غرب را دور بزند.

در سال 2023 که انتخابات ترکیه نیز در آن برگزار شد، آنکارا در پی افزایش نفوذ مسکو در بخش انرژی ترکیه، مزایای مالی زیادی دریافت کرد.

در این راستا، ترکیه به پذیرش سیاست خارجی امنیت محور در خاورمیانه و به طور مشخص در سوریه، عراق، لیبی و شرق مدیترانه ادامه می دهد، که این امر منجر به عدم اطمینان نسبت به آینده می شود.

4) برخلاف تصور رایج، هنوز حضور نظامی غرب در خاورمیانه گسترده است، طبیعتا امریکا، در این حوزه در صدر قرار دارد و شمار زیادی از نیروهای خود را در سراسر منطقه یعنی در بحرین، جیبوتی، عراق، اردن، کویت، عمان، قطر، ترکیه و امارات مستقر کرده است.

فرانسه نیز پایگاه های نظامی دائمی در جیبوتی،  و امارات دارد و عملیات هایی را در دریای سرخ، اقیانوس هند و عراق انجام می دهد.

بریتانیا نیز همچنان دو پایگاه نظامی در قبرس دارد و عملیات نظامی در دریای سرخ و عراق انجام می دهد.

در کل وضعیت امنیت در منطقه تا حد زیادی در پی افزایش خطرات تشدید تنش، بی ثبات است.

براساس این تحلیل، سران سیاسی خاورمیانه و اروپا ممکن است نیاز به نظام جهانی جایگزین را بررسی کنند و احتمالا سران خاورمیانه ناامیدی خود از ناتوانی اروپایی ها در حل منازعات بین المللی اصلی را ابراز کنند.

اما روند کنونی نابسامانی ها، خشونت و جنگ های محدود، خبر از دوران درخشانی در آینده نمی دهد و برای تضمین آینده ای امیدبخش باید، مسیر گفت وگو و دیپلماسی را طی کرد.

چه باید رخ دهد؟

این تحلیل معتقد است، پس از عبور از پیامدهای حمله حماس در 7 اکتبر، سران اروپا باید از منظر استراتژیک به خاورمیانه بنگرند و کشورهای عضو شورای همکاری نیز باید رویکرد خود درخصوص برقراری صلح و امنیت در منطقه را ارائه دهند.

در همین راستا، رایزنی هایی که 22 ژانویه درباره غزه و صلح در خاورمیانه میان وزرای خارجه اتحادیه اروپا و همتایان آنها در مصر، رژیم صهیونیستی، اردن، عربستان و نمایندگان تشکیلات خودگردان فلسطین و اتحادیه عرب، انجام شد، گام نخست در این مسیر بود.

اما باید تلاش زیادی کرد تا این گفت وگو واقعا به سطح استراتژیک برسد.

منبع: الخلیج الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱